VzVee - Koesignalen les 3 - zintuigen

• Melkveehouderij
• MBO
• Studiejaar 1

VzVee - Koesignalen les 2 - zintuigen

Onderwerp: Koesignalen

Uitleg BPV opdracht BCS

Inleveren: 

24 januari

Waar? 

Op de Its Learning --> VzVee --> Koesignalen --> inleverpunt bpv opdracht scores

Koekompas

Vraag vast op: 

- Koekompas BPV bedrijf

--> let op: maak het koekompas anoniem indien gewenst --> kan met een pdf bestand. Ik laat zien hoe!

- Heb je geen koekompas? Dan BGP meenemen, ook weer anoniem maken!

Koekompas

Nodig voor:

Project duurzaamheid --> gericht op dierenwelzijn, diergezondheid en voedselveiligheid. Kritisch leren zijn op dierenwelzijn en diergezondheid op het bedrijf. Ieder bedrijf doet zijn best! 

Nodig vanuit het koekompas: Dagdosering, statussen, aantal keer dat ziekte voorkomt. Je gaat een sterkte-zwakte analyse maken van het koekompas. Dat vergelijk je met andere studenten hun sterkte-zwakte analyse. 

Sommige bedrijven vinden het lastig om koekompas te delen --> Daarom anoniem maken! Maakt het wellicht wat makkelijker! 

Gedrag

Vorige keer besproken

Zintuigen

(Deels) nieuw onderwerp

Koe als prooidier

Van oorsprong is een koe relatief snel angstig als iets onbekends en onvoorspelbaars plots opduikt. 

Maar: Ze zijn ook nieuwsgierig! 

Koeien begrijpen

Kennis van zintuigen nodig!

Zicht, reuk, smaak, gehoor en tast

Bron: E-learning 'stressvrij omgaan met koeien'

Opdracht 

2-tallen

15 minuten

Zoek uit hoe de zintuigen van de koe werken: 

Zicht, gehoor, reuk, smaak, en tast

Zicht (1)

Ogen --> aan zijkant kop

Bijna panoramisch beeld!

- Kop omhoog --> Beeld iets meer dan 300 graden! 

- Om roofdieren te ontdekken

Dode/blinde hoeken:

- Onder de neus

- Boven de kop

- Achter de koe 

Zicht (2)

De koe moet haar kop draaien om je te kunnen zien

Als jij de oogbal van de koe kan zien, dan kan de koe jou zien!

Zicht (3)

Binoculair 

= met 2 ogen

--> 25-30%

Recht voor zicht

Diepte en snelheid

Koe moet haar kop draaien 

om afstand goed te kunnen

inschatten

Zicht (4)

Kleuren --> 'warme kleuren' onderscheiden --> geel, oranje, rood

Minder goed te onderscheiden van elkaar zijn: Blauw, paars, groen

Schaduw --> extremer dan mensen! 3D een zwak dieptezicht én kleurcontrasten zien zij feller! 

Bewegingen --> niet vloeiend, 

maar in afzonderlijke stukjes! 

Zicht (5)

Rood licht in de stal!

Verstoord dag/nachtritme niet!

Wit, blauw en geel licht doen dat wel -->

kan effect hebben op persistentie!

Bron: WUR

Zicht (6)

Koeienogen = niet hetzelfde al mensenogen! 

Extra laag --> Lichtgevend tapijt

Hierdoor kunnen ze in schemer beter kijken!

Koeien lopen bij voorkeur van donker naar licht

Als de contrasten maar niet te fel zijn

Hekel aan fel licht! 

Zicht (7)

Linker oog --> staat in verbinding met 

rechter hersenhelft!

Die helft --> Fight - Flight

Ranghoger dier --> kijkt meer met rechts! 

Koe kijkt vaak eerst met linker oog naar je!

Ze bepaalt of er gevaar is!

Draait over links naar jou toe

Gehoor 

Gevoelig voor:

- Harde geluiden

- Hoge tonen

GEEFT STRESS!

Lastig te bepalen waar geluid vandaan komt

Zien roofdieren eerder dan dat ze hen horen!

Draait oren naar geluid

Reuk (1)

Prima ontwikkeld!

Voer wordt gekozen op basis van reuk

- 85% reuk

- 15% smaak

Reukzin is belangrijker dan die van de mens!

Geur van speeksel vinden ze vies! 

Denk aan speeksel in het voer of in de waterbak! 

Geldt ook voor geur van mest!

Reuk (2)

Feromonen --> geurstoffen die dieren afgeven als signaal

om met andere dieren van dezelfde soort te communiceren

Vomeronasaal orgaan --> flemen --> luchtstroom via de neus naar

speciaal reukorgaan

Voor: 

- Herkennen soortgenoten, rangorde

- Herkennen eigen kalf

- Tochtigheidsdetectie door stieren --> vanaf de 4e dag VOOR tochtigheidsverschijnselen koe! 

- Signaleren van gevaar --> Feromonen in urine!

Smaak

Op de tong: smaakreceptoren --> gebundeld in smaakpapillen

--> 2 tot 3x zoveel als de mens

Onderscheid in: 

- Zoet (energie)

- Zout (elektrolyten)

- Bitter (vergif)

- Zuur (pH)

Tast (1)

Bek als tastinstrument --> Directe omgeving verkennen

Huid --> voelen: 

- Beweging en druk

- Temperatuur(verschillen)

- Pijn

Aanrakingen om te communiceren --> seksueel gedrag, moeder-kalf interacties, vaststellen rangorde, verzorgend gedrag

Tast (2)

Interacties koe - veehouder --> ook aanrakingen!

Niet bange koe --> vindt dit prettig --> kalmeren

Niet over de kop aaien! 

Kan agressie opwekken

--> kopstoten! 

Koesignalen (1)

Tot nu toe: 

- Je hebt gehoord van koesignalen 

- Gedrag ken je

- Je weet hoe koeien waarnemen

Wat nu verder? 

Koesignalen (2)

Koesignalen --> Wat je ziet aan een koe

Je kunt ook bepaalde dingen scoren!!

Kan voor 1 koe, maar nuttiger nog: voor de koppel!

Scores

Om te bepalen hoe het met de koppel gaat, kun je scores uitvoeren aan koeien --> dit doe je meestal bij meerdere koeien (bv een bepaald percentage van de koppel) om zo een goed beeld te kunnen vormen van de koppel

Welke scores kun je aan koeien doen? Noem er zo veel mogelijk!

Waarom scores?

• Inzicht krijgen in de staat van de koppel --> zijn er dieren die slecht score? Of score alle dieren slecht? Moet er iets aan gepakt worden? 
• Inzicht krijgen in het verloop van de score --> door meerdere malen per dag/week/maand/jaar te scoren en dit ook te noteren (maak een grafiek) krijg je een overzicht van het verloop van de score

Doen!

Doe je dit niet al in je onderbewuste? 

Zou namelijk wel mooi zijn als je op deze manier naar koeien kijkt --> maar ook bewust kijken is heel belangrijk, echt even de tijd er voor nemen!

Risico signalering

• Preventie --> verminderen van de kans dat het risico optreedt
• Schadebeperking --> zorgen dat de schade door het optreden van het risico minimaal blijft

Opdracht

Expert opdracht

- eerst 10 minuten zelf

- daarna in groepjes de anderen op de hoogte stellen van jou onderwerp

- uiteindelijk lopen we het klassikaal na

Thema's

1. herkauwscore en pensscore

2. locomotiescore

3. conditiescore

4. mestscore (a en b)

Jij zoekt uit (10 min):

- hoe scoor je het? 

- Zoek er een filmpje bij of een afbeelding om het duidelijk te maken 

- hoe vaak scoor je? 

- wat zegt een negatieve score bij 1 koe en wat zegt het bij meerdere koeien? 

Bespreken met groepjes ( 15 minuten)

- Jij vertelt wat jij weet, liefst a.h.v. afbeelding of filmpje

- je luistert naar het verhaal van anderen, zo goed, dat je het zelf kunt navertellen! 

Vragen over deze les?