5.1. Prikkels en signalen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Thema 5: Gedrag

Hoofdstuk 4 - Gedrag

Wat is gedrag, hoe leer je gedrag en hoe gebruik je gedrag?

Gedrag

In dit hoofdstuk:

5.1 - Prikkels en signalen

5.2 - Sociaal gedrag

5.3 - Gedrag onderzoeken

5.4 - Gedrag leren

5.5 - Samenhang: Omgaan met dieren

Eindopdracht: Diergedrag

4.1 - Prikkels en gedrag

Doelen van de paragraaf:

Je kan vertellen wat gedrag is

Je weet wat een prikkel is

Je kent de verschillende soorten prikkels en kan van elk voorbeelden noemen

Je kan vertellen hoe gedrag bestudeerd wordt

Je weet wat een ethogram is

Je kan een ethogram lezen en maken

Wat is gedrag?

'Alles wat een mens of dier doet'

Niet goed of slecht

Verandering in gedrag:

- Ontstaat door een prikkel -> invloed van binnen uit buiten

Uitwendige prikkel

Inwendige prikkel

Inwendige prikkel

Honger hebben

Uitwendige prikkel

Het zien van eten

Wat bedoelen we als we het hebben over gedrag?

Waar of niet waar?
Gedrag kan slecht of goed zijn

1. Waar
2. Niet waar

Een prikkel van buiten het organisme heet een ...

1. Inwendige prikkel
2. Binnenprikkel
3. Uitwendige prikkel
4. Buitenprikkel

Honger is een?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Een harde knal is een

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Je ziet een zak chips

1. inwendig prikkel
2. uitwendige prikkel

Aan het werk

Maken: 

• Les 1: Opdracht 1 tot en met 10 
  
• Les 2: Opdracht 11 tot en met 20

In dit hoofdstuk:

4.1 - Prikkels en gedrag

4.2 - Leren

4.3 - Lichaamstaal

4.4 - Samen leven

4.5 - Samenhang: De dierenopvang

Eindopdracht: Diergedrag

4.1 - Prikkels en gedrag

Gedrag onderzoeken

Waarom zou je gedrag onderzoeken?

Gedrag onderzoeken

Ethologie - Etholoog

Gedrag bestaat uit verschillende handelingen

Handeling is 1 ding die je kan waarnemen.

Voorbeeld:

- Hond ligt; Hond staat op;  Hond eet; Hond drinkt

Gedrag onderzoeken

Handelingen zet je in een ethogram

Hierbij bedenk je voor elke handeling een afkorting

Vervolgens ga je turven wat je hebt gezien

Ethogram

Turven van gedrag

Lo: IIII

Re: II

Zi: IIIIII

Pa: I

Et: II

Daarna een staafdiagram

Op de Y-as (boven naar beneden): aantal keren

Op de X-as (links naar rechts) afkortingen

"De hond staat op uit zijn mand, loopt naar zijn bak, ruikt er aan en begint te eten."
Hoeveel handelingen staan in deze zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hiernaast zie je een...

1. Tabel
2. Ethogram
3. Diagram
4. Grafiek

Aan het werk

Maken: 

• Les 1: Opdracht 1 tot en met 10 
  
• Les 2: Opdracht 11 tot en met 20

Wanneer werken prikkels?

Soms neem je prikkels waar, maar doe je er niks mee

vb: Hond die baas wel roept maar niet reageert

Bepaalde prikkels leveren altijd een reactie: Sleutelprikkels

Pimpelmezen: opengesperde oranje snavels -> sleutelprikkel voor ouder

Stekelbaarsmannetje: rode buik van ander mannetje leidt tot dreiggedrag