H2 Leesvaardigheid 17 en 18

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

START

Programma

1. 10 minuten lezen
2. Huiswerkopdrachten nakijken
3. Leerwerkcheck / terugblik vorige les
4. Leesvaardigheid 18: verbindingswoorden
5. Afsluiting en vooruitblik

10 minuten lezen

Leesvaardigheid 17 en 18

Lesdoel: Je checkt of je de functiewoorden kunt herkennen van een alinea en je leert de opbouw van een tekst herkennen met behulp van verbindingswoorden.

Opdracht 6 nakijken

a inleiding: alinea 1 en 2, kern: alinea 3 /m 6, slot: alinea 7

b Het onderwerp van de tekst: het kennen van meerdere talen biedt grote voordelen.

Opdracht 6 nakijken

c De voordelen van het leren van andere talen staan beschreven in alinea’s 3, 4, 5, 6. De voordelen zijn:

• Door het leren van een andere taal kun je effectiever communiceren met sprekers van de taal en het is respectvol naar de sprekers van die taal.

• Door het leren van een andere taal zal je meer bereid zijn culturele verscheidenheid te waarderen en te koesteren, wat de tolerantie voor en het begrip van andere culturen verhoogt.
• Meertaligheid beschermt tegen dementie en zorgt voor betere cognitieve prestaties (door flexibele en efficiënte hersenen).
• Het leren van een tweede taal verandert de hersenen op zo’n manier dat meertaligen betere taalvaardigheden hebben dan niet-meertaligen.

Opdracht 6 nakijken

d alinea 3: effect, alinea 5: voordeel, alinea 6: pluspunten

e alinea 2: tegengeluiden

Opdracht 8 nakijken

a inleiding: ‘Gisteren ontsnapte […] in dierentuinen.’

kern: ‘Wat is […] te kijken.’

slot: ‘Het is […] geregeld hebben.’

b Bijvoorbeeld:

De zinnen ‘Gisteren ontsnapte […] in dierentuinen.’ kun je uitwerken tot een alinea met het functiewoord ‘aanleiding’.

De zin ‘Wat is veiligheid […] dieren wandelen?’ tot en met de zin ‘Ze moeten […] te kijken’ kun je uitwerken tot een alinea met de functiewoorden ‘definitie’ en ‘voorwaarde’.

De zinnen ‘Het is […] te geven.’ en ‘Heus niet […] geregeld hebben.’ kun je uitwerken tot een alinea met de functiewoorden ‘conclusie’ en ‘nuancering’.

Opdracht 8 nakijken

c Bijvoorbeeld: Gisteren ontsnapte een gorilla uit zijn verblijf in Blijdorp. Dit was een schokkende ervaring voor de dierentuinmedewerkers en bezoekers. Naar aanleiding van deze gebeurtenis staan we stil bij de veiligheid in dierentuinen. Wat is nu precies de definitie van ‘veiligheid’ als het gaat om dierentuinen? Om de veiligheid in dierentuinen te garanderen, moet er aan een aantal voorwaarden voldaan worden. Het is in ieder geval belangrijk dat de stenen afzettingen hoog genoeg zijn. Daarnaast moeten de apen in hun kooien blijven. Maar ook bezoekers moeten zich leren gedragen om hun eigen veiligheid te waarborgen. Zo moeten ze niet op de ruiten tikken en geen contact zoeken door de dieren in de ogen te kijken. De conclusie: het is hoog tijd om die twee aspecten meer aandacht te geven, om zo de veiligheid in dierentuinen te garanderen. Overigens moet hier een nuancering bij geplaats worden: heus niet alle dierentuinen zullen deze zaken slecht geregeld hebben.

Van welk functiewoord wordt hier een omschrijving gegeven?

De schrijver vertelt een kort, grappig of bijzonder verhaaltje.

1. argument
2. anekdote
3. aanleiding
4. afweging

Cobi Wattez van bedrijfszorgnetwerk Zorg van de Zaak geeft hier een verklaring voor. ‘Als het licht is wordt het stofje serotonine aangemaakt, wat je opgewekt en levendig maakt. In het donker produceert het lichaam juist melatonine, wat je lichaam vertelt dat het tijd wordt om te gaan slapen.
Door het licht te verplaatsen, wat gebeurt door het verzetten van de klok, wordt je biologische klok dus beïnvloed.’

Wat is de functie van deze alinea?

1. afweging
2. verklaring
3. oorzaak
4. nuancering

Maar niet alleen nachtbrakers hebben last van het verzetten van de klok. Op de korte termijn
ondervinden veel mensen nadelen van het verzetten van de klok. Zo hebben we moeite met wakker
worden en kunnen we korter slapen. ‘Je kunt minder alert zijn, vermoeider zijn en meer fouten maken. Ook kunnen er eerder ongelukjes gebeuren. Daarnaast lijkt het erop dat kinderen als ze moe zijn meer zin hebben om te snacken en in het algemeen eerder ongezonde keuzes maken.’ Ook kunnen ze tijdelijk minder productief zijn op school, denkt Wattez. ‘Dit speelt vooral ’s ochtends vroeg.’

Wat is de functie van deze alinea?

1. nadelen
2. oorzaak
3. anekdote
4. gevolg

Wat zijn functiewoorden?

Geef een voorbeeld van een functiewoord

Wat is een functiewoord?

1. Een woord waarmee de functie van een alinea wordt omschreven.
2. Een woord met een belangrijke functie in een tekst.
3. Een woord dat aangeeft welke functie iemand heeft binnen een bepaald bedrijf of instelling.

Het functiewoord 'aanleiding' betekent ...

1. Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.
2. Vaststelling van een feit of verschijnsel
3. Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.
4. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver

Welk functiewoord
hoort bij deze tekst?

1. Aanbeveling
2. Aanleiding
3. Probleemstelling
4. Uitwerking

Functiewoorden.
Wat is een tegenwerping?

1. Een omschrijving van een probleem.
2. Een goede raad.
3. Een reactie op een bepaalde mening.
4. Een uitleg van een verschijnsel.

Welk functiewoord is van toepassing op alinea 1

1. constatering
2. aanleiding
3. definitie
4. nuancering

Welk functiewoord
hoort bij deze tekst?

1. Aanbeveling
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Probleemstelling

Welk functiewoord
hoort bij deze tekst?

1. nuancering
2. anekdote
3. tegenwerping
4. afweging

Verbindingswoorden/Signaalwoorden

Verbindingswoorden laten zien hoe de zinnen van één alinea met elkaar samenhangen. Verbindingswoorden helpen om het verband/ verbinding tussen zinnen te zien. Verbindingswoorden noem je ook wel signaalwoorden.

Wat is een verbinding/tekstverband?

1. een verbindingswoord dat een zin met een andere zin verbindt
2. de deelonderwerpen in het middenstuk
3. de samenhang tussen woorden, zinnen en alinea's
4. de indeling in inleiding-middenstuk-slot

Verbindingswoord: toen

Verbinding/Tekstverband

1. opsommend
2. tijdsvolgorde
3. tegenstelling

Verbinding: TEGENSTELLING wordt aangegeven met verbindingswoord:

1. al met al
2. daar staat tegenover
3. zoals
4. waardoor

Verbinding VERGELIJKING wordt aangegeven met verbindingswoord:

1. net als
2. kortom
3. als
4. waarmee

Verbinding MIDDEL-DOEL wordt aagegeven met verbindingswoord:

1. zoals
2. om
3. zo
4. omdat

Tekstverband: UITSPRAAK-VOORBEELD

1. samenvattend
2. echter
3. ter toelichting
4. zo

Verbinding OPSOMMING wordt aangegeven met verbindingswoord:

1. ook
2. alles bij elkaar
3. al met al
4. zoals

Verbinding VOORWAARDE wordt aangegeven met verbindingswooord:

1. mits
2. waardoor
3. omdat
4. alles bij elkaar

Tekstverband: CONCLUSIE

1. kortom
2. alles overziend
3. met dat doel
4. daarentegen

Hoe geeft de schrijver Verbindingen aan?

1. Functiewoorden
2. Doewoorden
3. Signaalwoorden
4. Niet

Signaalwoord ’toch’ verwijst naar het tekstverband:

1. opsommend tekstverband
2. tegenstellend tekstverband
3. concluderend tekstverband
4. uitleggend tekstverband

Kies het goede antwoord.

Tekstverbanden...

1. ...geven alinea's aan
2. ...geven het doel van een tekst aan
3. ...geven aan hoe alinea's en zinnen met elkaar te maken hebben

Op welk tekstverband wijzen de signaalwoorden want en omdat?

1. Samenvattend verband
2. Voorwaardelijk verband
3. Toelichtend verband
4. Redengevend verband

Welk tekstverband hoort er bij het signaalwoord dus?

1. Conclusie
2. Voorwaarde
3. Reden
4. Tegenstelling

Een signaalwoord van een toelichtend tekstverband is …

1. die
2. omdat
3. zoals
4. maar

Wat is hier geen signaalwoord van
het tekstverband 'opsomming'?

1. ook (nog)
2. tevens
3. bovendien
4. ter illustratie

Welk tekstverband hoort bij het tekstverband 'tijdsvolgorde'?

1. Terwijl
2. Daarnaast
3. Toch

Tekstverbanden, het woord 'maar' hoort bij een .......tekstverband

1. opsommend
2. voorbeeldgevend
3. tegenstellend
4. redengevend

Signaalwoord: waarmee

Tekstverband

1. vergelijking
2. doel-middel
3. reden
4. conclusie

Wat is een tekstverband?

1. Het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd.
2. Het belangrijkste in een alinea.
3. De samenhang tussen woorden, zinnen of alinea's.
4. Relaties tussen verschillende delen van de tekst.