6.2 dl2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H6 Voeding, vertering en gezondheid

Deze les:

• Algemene introductie
• 5.1 Plantaardige en dierlijke voedingsstoffen
• 6.1 Gezonde voeding

Deze les:

- 6.2 uitleg bij leerdoel 7: functie organen verteringsstelsel

- Opdracht mond tot kont vertering

- 6.2 uitleg bij leerdoel 8: ADI-waarde

- Rekenoefening

Leerdoelen 6.2 dl2

5. Je beschrijft het verschil tussen mechanische verkleining en chemische verkleining. 

6. Je legt uit voor welk type voedingsstoffen vertering nodig is. 

7. Je licht de functie(s) toe van de organen die betrokken zijn bij de vertering. 

8. Je beschrijft wat additieven zijn en berekent via hun ADI-waarde mogelijke gezondheidsrisico's. 

Mondholte

Speekselklieren maken speeksel (BINAS 82F):

Slijm: vergemakkelijkt het slikken, bevat eiwitten die veel mondbacteriën en schimmels doden.

Amylase (enzym): breekt de polysacharide zetmeel (amylose) af tot disacharide maltose (= chemische vertering)

Darmperistaltiek

 Langs de hele route

(slokdarm, maag, 

darmen) zorgen 

lengte-  en kring-

spieren ervoor dat het

voedsel de goede kant op beweegt. 

Ballaststoffen (voedingsvezels) helpen hierbij.

De maag

Maagzuur (HCL) doodt bacteriën 

Slijm beschermt de maagwand 

tegen het maagzuur 

Pepsinogeen (inactief) wordt door HCL omgezet in peptase dat eiwitten afbreekt tot kleinere polypeptiden of dipeptiden

Maag

Maagsapklieren maken maagsap (BINAS82F):

Zoutzuur: lage pH. Doodt bacteriën

Pesinogeen (inactief enzym), 

bij lage pH wordt hieruit peptase/ pepsine 

gevormd: enzym breekt eiwitten af in kleinere stukken (poly- en dipeptiden).

Slijm: beschermt de maagwand tegen het zuur én tegen de werking van peptase.

Maagportier

Kringspier naar de darmen. Regelt de doorvoer van voedsel naar de rest van het verteringsstelsel.

Sluit als de pH in de 12 vingerige darm te laag wordt (te zuur), opent weer als de pH gestegen is: regelt op die manier dat er steeds een klein stukje voedsel de maag verlaat.

12 vingerige darm (eerste deel dunne darm)

Afvoergang van alvleesklier.

In de alvleesklier wordt 

alvleessap gemaakt:

Enzymen amylase (zetmeel), 

tryptase (eiwitten), 

lipase (vetten), nucleasen (DNA), HCO3^- (base)

12 vingerige darm (eerste deel dunne darm)

Afvoergang van galblaas 

(galbuis).

In de lever wordt gal gemaakt

en dit wordt in de galblaas

opgeslagen (via de galgang).

Gal emulgeert vetten.

Emulgatie van vetten

De dunne darm

Verschillende enzymen breken de laatste disachariden af tot monosachariden 

Peptidasen breken polypeptide en dipeptide af tot aminozuren

De verteringsproducten worden 

opgenomen uit de darminhoud 

en afgegeven aan het bloed

De blinde darm en de dikke darm

Hier leeft een grote darmflora!

Deze bacteriën hebben enzymen die stoffen kunnen afbreken die wij zelf niet kunnen verteren en maken daarnaast andere nuttige stoffen

De dikke darm haalt veel water uit de voedselbrij

Van Mond tot Kont Vertering

- Maak het bouwplan verteringsstelsel met de kaartjes (groepjes van 2/3)

- Gebruik hiervoor bladzijde 191 + 192 en BINAS tabel 82C

- Lastig? Vraag hulp of gebruik de uitlegvideo (zie QR code)

Klaar? Laat checken + maken 6.2 opdrachten bij leerdoel 7

Leerdoelen 6.2 dl2

5. Je beschrijft het verschil tussen mechanische verkleining en chemische verkleining. 

6. Je legt uit voor welk type voedingsstoffen vertering nodig is. 

7. Je licht de functie(s) toe van de organen die betrokken zijn bij de vertering. 

8. Je beschrijft wat additieven zijn en berekent via hun ADI-waarde mogelijke gezondheidsrisico's. 

Gezonde voeding: samenstelling

Additieven (toevoegingen): 

Toevoegingen aan ons voedsel. 

Een teveel kan de gezondheid negatief beïnvloeden.

ADI: aanvaardbare dagelijkse inname (per kg lichaamsgewicht)

ADI

1 blikje cola zero (330 ml) bevat 192 mg aspartaam.

Hoeveel liter cola zero mag je per dag drinken als je 70 kg weegt? 

ADI

1 blikje cola zero (330 ml) bevat 192 mg aspartaam.

Hoeveel liter cola zero mag je per dag drinken als je 70 kg weegt? 

ADI per kg lichaamsgewicht is 40 mg.

Je mag 40 mg * 70 kg = 2800 mg aspartaam binnenkrijgen per dag.

Per blikje 192 mg dus 2800/192 = 14,6 blikjes

In elk blikje zit 330 ml (=0,33L) dus 14,6 * 0,33L = 4,8 Liter

Huiswerk

- Af 6.2 opdr. bij leerdoelen 7 en 8