Betrouwbaarheid van een tekst

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Betrouwbaarheid van een tekst

De les

Welkom bij les 1 over mediawijsheid. Deze les ga je leren over betrouwbaarheid van teksten. De les bestaat uit 5 onderdelen:

1. Voorkennis
2. Theorie
3. Vragen maken
4. Twee teksten beoordelen
5. Wat heb je geleerd?

Voorkennis

Wat weet je al over nepnieuws?

Wat weet je al over betrouwbaarheid van teksten?

Welke vormen van nepnieuws ken je?

Theorie

Je komt woorden tegen die onderstreept zijn. Klik hier vooral op! Je vindt hier voorbeelden, filmpjes en uitleg.

Afzender

• Wie is de afzender van het bericht?
  
• Bestaat deze persoon echt? Kijk bij websites altijd in de disclaimer of bij ‘over ons’.
  
• Is de maker van de tekst bekend en is bekend of die maker een autoriteit (deskundige) op zijn vakgebied is?
  

Intentie

Welke intentie heeft die afzender?

• Waarom heeft diegene het artikel geschreven? 
• Voor wie is het geschreven? 
• Welke (politieke, financiële of andere) belangen heeft de afzender? Of is het bedoeld als satire?
  

Techniek

Welke techniek is gebruikt?

• Hoe wordt er ingespeeld op emotie, worden er zaken weggelaten, wordt er een autoriteit aangeroepen? 
• Welk camerastandpunt wordt gebruikt? 
• Welke beelden worden getoond met welke muziek erbij?

Controleren

Kun je het controleren?

• Is het alleen buzz op sociale media, of zie je het ook in de grote media? 
• Gaat het om een onderzoek? Controleer dan hoe het is onderzocht. Als ze weinig mensen spreken, is de kans klein dat die meningen voor heel Nederland gelden.
  
• Let ook op de datum! Informatie kan verouderd zijn.
  

Bron

Welke bron is gebruikt?

• Nepberichten maken vaak gebruik van denkbeeldige bronnen, dus kijk verder dan alleen een bronvermelding. 
• Worden tekst en foto op dezelfde manier gebruikt als in de originele bron? Of is het bericht uit context gehaald? 
• Is er geen link naar de bron? Gebruik dan een zoekmachine om het op te zoeken. Bij voorkeur in een anoniem venster, om je filter bubble te omzeilen.
  

100% waar?

Is het de hele waarheid en niets dan de waarheid?

• Nepnieuws kan wel degelijk waarheden bevatten. Hoe meer waarheid er in een bericht zit, hoe overtuigender het lijkt.
• Controleer of een bericht de hele waarheid en niets dan de waarheid bevat.
  

Vragen over de theorie

Welke uitspraken over betrouwbaarheid van teksten zijn juist?

1. Als de bron belang heeft bij een bepaalde voorstelling van zaken, wordt de tekst minder betrouwbaar.
2. Als de informatie in een tekst afkomstig is van een deskundige, vergroot dat de betrouwbaarheid van de tekst.
3. Als er geen bron vermeld staat bij een tekst, is de tekst nog steeds even betrouwbaar.
4. De informatie van een tekst hoeft niet actueel te zijn, als er maar een duidelijke bron bij vermeld staat.

Welke teksten zijn waarschijnlijk niet zo betrouwbaar?

1. B-Brave krijgt eerste gouden plaat (artikel op nu.nl)
2. Beyonce is weer zwanger (weekblad Party)
3. De beste crème tegen rimpels (advertentie Vichy in de Volkskrant)
4. Meer kinderen naar de kinderopvang (Centraal Bureau voor Statistiek)

Welke twee teksten zijn het meest betrouwbaar?

1. De bijsluiter bij antibiotica
2. De nieuwe Pirates of the Caribbean is de beste (Xavi op een filmforum op internet)
3. Duurzame houtvervangers leveren winst op (vaktijdschrift bouwtotaal)
4. Justin Bieber heeft een nieuwe vlam (weekblad Privé)

Welke teksten zijn waarschijnlijk niet zo betrouwbaar?

1. B-Brave krijgt eerste gouden plaat (artikel op nu.nl)
2. Beyonce is weer zwanger (weekblad Party)
3. De beste crème tegen rimpels (advertentie Vichy in de Volkskrant)
4. Meer kinderen naar de kinderopvang (Centraal Bureau voor Statistiek)

Onderbouw je antwoord bij de vorige vraag.

Welke uitspraken zijn juist?
De informatie in een tekst is betrouwbaarder als

1. de bron van de tekst bekend is.
2. de bron verstand heeft van het onderwerp.
3. de informatie in elk geval ouder is dan één week.
4. de informatie te controleren is.

Leg in je eigen woorden uit wat een filter bubble is.

Beoordeel de tekst

Lees deze tekst en geef je oordeel in de volgende slide.

Is voorgaande tekst betrouwbaar? Motiveer je antwoord met termen uit de theorie.

Beoordeel de tekst

Lees deze tekst en geef je oordeel in de volgende slide.

Is voorgaande tekst betrouwbaar? Motiveer je antwoord met termen uit de theorie.

Wat weet je nu, dat je voor deze les niet wist? Noem drie voorbeelden aan de hand van de thema’s van de theorie.