Thema 9 Blok 3

• mens en maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Thema 9 milieu

Blok 3: Toekomst van het milieu

• Programma 
• (10 min) Vorige les 
• (10 min) Instructie/uitleg
• (20 min) Zondag met Lubach: Windmolens
• (15 min) Opdrachten
• (15 min) Terugblik: Wat heb je deze les geleerd

Blok 3 De toekomst van het milieu

Hoe gaat het verder met het milieu?

Wat leer je deze les?

• Je kan de gevolgen van de opwarming van de aarde beschrijven.
• Je kan vertellen wat de rol van klimaatconferenties is. 
• Je kan uitleggen waarom landen hun CO2 uitstoot niet ineens stop zetten om de opwarming tegen te gaan. 
• Je kan vertellen waar wetenschappers het over eens zijn wat betreft klimaatverandering. 
• Je kan vertellen wat 'klimaatontkenners' denken. 

Wat weet je over
klimaatverandering?

Geef de betekenis van het broeikaseffect?

1. Het verbouwen van planten in kassen.
2. Gaslaag in de atmosfeer die ons beschermt tegen zonnestraling.
3. Het vasthouden van koude lucht door koolzuurgas.
4. Het vasthouden van warme lucht door gassen in de dampkring

Hoe warm zou het zijn als er geen broeikaseffect was?

1. -8 C
2. -18 C
3. 2 C
4. -12 C

De toekomst van het klimaat

Er komen steeds meer broeikasgassen in atmosfeer door:

• het verbranden fossiele brandstoffen
  
• toename voedsel (vlees) productie 
  
• veen- en bosbranden 
  
• Tijdens het Verdrag van Kyoto (1997): afspraken van landen om i de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Maar de Amerikanen deden niet mee!
• Bij het Verdrag van Parijs (2016) sloten de amerikanen toch aan en Obama tekende het verdrag…  (Trump ging er weer uit en President Biden is er weer mee akkoord gegaan.

Lastig onderzoek

• Waar zijn klimaatwetenschappers het wel over eens?
• De gemiddelde temperatuur van de dampkring over hele wereld wordt hoger. 
  
• Het wordt niet overal warmer. In sommige gebieden wordt het kouder. 
  
• Er zijn vaker extreme weersomstandigheden. 
  
• Het is ingewikkeld om goede voorspellingen te doen. 

• Maar klimaatwetenschappers zijn het niet eens over de vraag waardoor de klimaatverandering wordt veroorzaakt.  Sommigen denken dat het een natuurverschijnsel is of een 'conspiracy theorie' van klimaatwetenschappers.  

Wat raakt niet op / wat is dus geen fossiele brandstof?

1. aardgas
2. zonne-energie
3. benzine
4. steenkool

Energiebronnen in Nederland

Fossiele brandstoffen die Nederland gebruikt:

• aardgas 45%
• aardolie 38%
• steenkool 10%
• biomassa 4%

• kernenergie 2%
• windenergie 1%
• zonne-energie 1%

Nederland doet er goed aan om meer windmolens te gaan bouwen

1. Eens
2. Oneens

Thema 9 milieu

Blok 3 toekomst van het milieu

Huiswerk

• Zelfstandig werken (fluistertoon als je wat wil vragen)
  
• Weet je het antwoord niet? Lees het lesboek nog eens goed door
• Kom je er niet uit? Stel je vraag aan mij. 

Maken WB	Vraag: 1 t/m 12	blz. 32 - 39
Lezen LB	Theorie van blok 3	blz. 64 - 67
Klaar?	Klaar? Nakijken blok 2 zie studiewijzer.	Studiewijzer

Wat leer je deze les?

• Je kan de gevolgen van de opwarming van de aarde beschrijven.
• Je kan vertellen wat de rol van klimaatconferenties is. 
• Je kan uitleggen waarom landen hun CO2 uitstoot niet ineens stop zetten om de opwarming tegen te gaan. 
• Je kan vertellen waar wetenschappers het over eens zijn wat betreft klimaatverandering. 
• Je kan vertellen wat 'klimaatontkenners' denken. 

Hoe goed heb je de les begrepen?

1. 
2. 
3. 
4. 

Wat heb je vandaag geleerd

Waar ben je nog benieuwd naar?

Les 2

Blok 3 De toekomst van het milieu

Hoe gaat het verder met het milieu?

Thema 9 milieu - les 2

Blok 3: Toekomst van het milieu

• Programma 
• (10 min) Weekopening
• (10 min) Vorige les: Klimaatverandering
• (10 min) Energiebronnen op een rijtje zetten
• (20 min) Poster maken & opdrachten maken
• (15 min) Terugblik: Wat heb je deze les geleerd

Wat kan deze fabriek doen om het versterkt broeikaseffect tegen te gaan

1. Geen koolzuurgas in de atmosfeer brengen.
2. Geen fossiele brandstoffen meer gebruiken.
3. De fabrieken laten stoppen.
4. In warmere gebieden vestigen.

Wat is het verschil tussen weer en klimaat?

1. Het is het zelfde
2. Het weer is het klimaat over een lange periode
3. Het klimaat is weer over lange periode
4. Het klimaat is weer over lange periode en over een groter gebied

Wat leer je deze les? 

• Je kan vertellen wat eindige en oneindige hulpbronnen zijn.
• Je kunt het verschil uitleggen tussen duurzame en fossiele brandstoffen
• Je kan de voor- en nadelen van kernenergie noemen
• Je kan drie voorbeelden van schone energie noemen. 

Energiebronnen in Nederland

-Zet de kaarten in de goede volgorde van minst gebruik tot de meest gebruikte energiebron in Nederland. Kies de juiste procenten en schrijf ze op het blad erbij: je kan kiezen uit: 10% - 45% - 1% - 1% - 4% - 38 % - 2%

-Klaar? Je krijgt 1 blad van mij erbij: Namelijk de energiebron: Biomassa. Die voeg je aan de volgorde toe.

-Maak groepen van 3

-Kort bespreken en daarna mag de klas 

erop reageren: is de volgorde goed?

Wat is al bekend over fossiele brandstoffen?

Poster: Fossiele brandstof

Maak alleen een poster over een fossiele brandstof naar keuze: aardolie, aardgas of steenkool. (gebruik hiervoor blok 2 en 3 en het internet)
-Leg uit hoe het precies is ontstaan.
-Waar gebruik je het voor in het dagelijks leven? 
-Wat is het verbruik in procenten in Nederland en waar in de grond in Nederland is het te vinden.
-Gebruik minstens 3 afbeeldingen over het gekozen onderwerp.
-Wat is er de laatste tijd over in het nieuws geweest? 
Tip: gebruik de app-Picsart als postermaker
Klaar? Maken opdrachten: 12 t/m 20 en 24.

Deel je poster!

Wat leer je deze les? 

• Je kan vertellen wat eindige en oneindige hulpbronnen zijn.
• Je kunt het verschil uitleggen tussen duurzame en fossiele brandstoffen
• Je kan de voor- en nadelen van kernenergie noemen
• Je kan drie voorbeelden van schone energie noemen. 

Kun je nu alle leerdoelen uitleggen. 

Schrijf van minstens twee leerdoelen de antwoorden op.

Hiervoor heb je 5 minuten. Daarna krijg een aantal leerlingen de beurt

Energiebronnen in Nederland

Fossiele brandstoffen die Nederland gebruikt:

• aardgas 45%
• aardolie 38%
• steenkool 10%
• biomassa 4%

• kernenergie 2%
• windenergie 1%
• zonne-energie 1%

Les 3

Eindig of oneindig? 

Duurzame energie gebruiken is ook nodig omdat fossiele brandstoffen schaars worden het zijn eindige hulpbronnen.

Wanneer ze op zijn, hangt af van:

• verbeterde winningstechnieken en de kosten voor dit winnen  >> er is nog veel olie maar is te duur om dit uit de grond te halen.
• hoeveel je gebruikt  >> als men veel gebruikt is het eerder op.
  
• hoeveel je opnieuw gebruikt >> recycling. 
  

Oneindige hulpbronnen zijn hulpbronnen die niet op kunnen raken. Bijvoorbeeld: hout (opnieuw planten), zon, wind en water.

Duurzaam gebruik 

Duurzaam gebruik is natuurlijke hulpbronnen zo gebruiken dat ze lang meegaan of dat je ze in hetzelfde tempo kunt aanvullen. >> bomen die gekapt worden gelijk weer aanplanten

Duurzame energiebronnen  >>schone of groene energie.

Bijvoorbeeld aardwarmte, biomassa, waterkracht 

In Nederland geldt: de vervuiler betaalt dit gebeurt d.m.v. energieheffingen op stroom, water en gas.   De Overheid betaalt uit belastingopbrengst:  onderzoek naar nieuwe energiebronnen  en het tegengaan van het versterkt broeikaseffect 

en geeft subsidie op milieuvriendelijk gedrag ( zonnepanelen, electrische auto's)

Kernenergie 

Kernenergie wordt gemaakt van uranium.

Voordelen:  >> geen luchtvervuiling  >> goedkoper dan wind- of zonne-energie 

Nadelen
>> afval geeft kankerverwekkende, radioactieve straling af  >> Er is beveiliging nodig van de centrale en van afval, zodat straling niet vrijkomt  >> het is een eindige hulpbron. 

Not in my backyard! 

Sommige bedrijven verplaatsen hun milieuproblemen naar landen met minder strenge regels. Dan kost het minder geld, maar landen worden opgescheept met grote milieuproblemen.

In Ivoorkust werden mensen ziek en stierven van giftig afval dat daar gedumpt was.

Vind je dat Nederland meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan?

1. Eens
2. Oneens

Vind je ook dat de Nederlandse boeren de vee-stapel moeten halveren?

1. Eens
2. Oneens

Wat leer je deze les?

• Je kan de gevolgen van de opwarming van de aarde beschrijven.
• Je kan vertellen wat de rol van klimaatconferenties is. 
• Je kan uitleggen waarom landen hun CO2 uitstoot niet ineens stop zetten om de opwarming tegen te gaan. 
• Je kan vertellen waar wetenschappers het over eens zijn wat betreft klimaatverandering. 
• Je kan vertellen wat 'klimaatontkenners' denken. 

Wat leer je deze les? 

• Je kan de gevolgen van de opwarming van de aarde beschrijven.
  
• Je kan uitleggen waarom landen hun CO2 uitstoot niet ineens stop zetten om de opwarming tegen te gaan.
  
• Je kan vertellen wat 'klimaatontkenners' denken. 
• Je weet wat 'de vervuiler betaalt' inhoudt
• Je kan uitleggen wat 'not in my backyard' inhoudt
• Je kan vertellen wat eindige en oneindige hulpbronnen zijn
• Je kan uitleggen welke materialen gerecyled kunnen worden
• Je kan de voor- en nadelen van kernenergie noemen
• Je kan drie voorbeelden van schone energie noemen. 

Les 2