2.2 Geslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 2 Voortplanting

2.2 Geslachtelijke voortplanting

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven hoe door meiose gameten/geslachtscellen ontstaan en hoe bevruchting verloopt.
• Je kunt de bouw, werking en functie van de voortplantingsorganen van de mens beschrijven.

Geslachtskenmerken

Primaire: vanaf de geboorte aanwezig

Secundaire: kenmerken die ontstaan vanaf de puberteit

Vanaf puberteit vruchtbaar

• Geslachtsorganen maken voortplantingscellen: zaadcellen en eicellen

Iedere lichaamscel (somatische cel) bevat 46 chromosomen: 23 van je vader en 23 van je moeder. Dit noem je diploïd en wordt genoteerd als: '2n'

Geslachtscellen bevatten 23 chromosomen. Dit noem je haploïd en wordt genoteerd als 'n'.

Geslachtelijke voortplanting zorgt voor veel genetische variatie (evolutie).

Voortplantingscellen man = zaadcellen (70.000.000/dag) -> staart voor voortbeweging

Voortplantingscellen vrouw = eicel (1/maand) -> 3x zo groot (voedingsstoffen ontwikkeling)

Geslachtelijke voortplanting (bevruchting): celfusie

Geslachtsorgaan man

• Zaadballen: maken zaadcellen
• Bijballen: opslag zaadcellen
• Zaadleider: vervoer zaadcellen
• Zaadblaasjes en prostaat: toevoegen basisch vocht -> bescherming 
• + voedingsstoffen fructose en eiwitten (= zaadvocht) -> energie!
• Urinebuis

Geslachtsorgaan vrouw

• Clitoris
• Vagina
• Baarmoeder
• Twee eileiders & eierstokken: met 400.000 onrijpe eicellen

-> Rijpen van eicel met de klok mee

-> Van nature zure omgeving

Het maken van voortplantingscellen

• Man: testes (zaadballen)
• Vrouw: ovaria (eierstokken)

Diploïde moedercellen --> haploïde dochtercellen: zaadcellen en eicellen

Dit gebeurt tijdens de meiose (reductiedeling)

Je hebt de meiose I en de meiose II 

Meiose: 

• Geslachtscellen maken
• 23 paar chromosomen op een rij

Meiose I: 

1 diploïde cel -> 2 haploïde cellen (verdubbelde chromosomen)

Meiose II:

2 haploïde cellen -> 4 haploïde dochtercellen (enkele chromosomen) -> geslachtscellen

Binas tabel 76B2+3

Vergelijk de metafase van de mitose met die van de meiose I, welk verschil zie je?

Welke overeenkomsten zie je tussen de mitose en de meiose II?

Zaadcellen

Spermatogenese in de testes

Zaad-moedercellen (spermatogonia) -> zaadcellen (spermatozoa)

Opslag in bijballen

Binas tabel 86A1+2

Spermatogenese (binas 86D)

Spermatogonia (2n = 46,XY)

1' spermatocyt (2n = 46,XY)

2' spermatocyten (n = 23,X of 23,Y)

spermatiden (n = 23,X of 23,Y)

spermacellen (n = 23,X of 23,Y)

Vorm/functie denken:
Welke functies hebben de vorm van zaadcellen?

Eicellen

Oögenese in eierstokken

Eicel-moedercellen (oögonia) -> eicel 

Follikel = blaasje met vocht

Ovulatie = eisprong

Binas tabel 86B1+2

Oögenese (binas 86D)

Oögonia (2n = 46,XX)

1' oöcyt (2n = 46,XX)

2' oöcyt (n = 23,X)

poollichaampjes breken af

eicel (n = 23,X)

En dan...

• 12-24 u leven; geen/wel bevruchting = zygote
• Wel bevruchting door zaadcel = meiose II wordt afgemaakt

Hét moment suprême :)

Leerdoelen behaald??

• Je kunt beschrijven hoe door meiose gameten/geslachtscellen ontstaan en hoe bevruchting verloopt.
  
• Je kunt de bouw, werking en functie van de voortplantingsorganen van de mens beschrijven.

Het huiswerk

Bestudeer blz. 113 t/m 123.

Onvoldoende: Maken + nakijken opdr. 18 t/m 33.

Voldoende: Maken + nakijken opdr. 25 t/m 33.