4.2 Vorming geslachtscellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4: Voortplanting

4.2 Vorming geslachtcellen

4.2 Voorkennis:

1. Via welk proces ontstaat uit een zygote een heel mens?

2. Wat gebeurd er tijdens de S-fase van de celcyclus? 

3. Uit welke fasen bestaat de mitose?

4. Hoeveel verschillende chromosomen zitten er in een lichaamscel?

5. Hoeveel chromosomen zitten er in een lichaamscel? 

                                Paragraaf 4.2 Vorming geslachtscellen

Doel en begrippen 4.2

Je leert de bouw van de vrouwelijke en mannelijke voortplantingsorganen

Je leert hoe geslachtscellen ontstaan

homologe chromosomen, reductiedeling, meiose I, meiose II, crossing-over, recombinatie, halpoïde, diploïde, gameten, öogonia, primaire en secundaire oöcyt, follikel, poollichaampje, spermatogonia, primaire en secundaire spermatocyt, spermatiden, trilhanen, zaadblaasjes, prostaatvocht, interstitiële cellen, cellen van Leydig, testosteron

Vorming geslachtscellen

Chromosomen in een gewone

lichaamscel van een man:

Van een vrouw zou er hetzelfde

uit kunnen zien maar dan met 

2 keer een X chromosoom

Vorming geslachtscellen

Deze cellen noem je diploïd (2n).

Van elk type chromosoom is een 

paar aanwezig.

Beide chromosomen van een

paar noem je homoloog.

Bij de mens 23 paar 

= 46 chromosomen

Vorming geslachtscellen

Als in een zaadcel en een eicel

net zoveel chromosomen

zouden zitten dan zou je na de 

bevruchting een bevruchte 

eicel met 92 chromosomen

hebben. Dit kan niet.

Vorming geslachtscellen

Dus: bij de vorming van de 

geslachtscellen moet het aantal

chromosomen worden 

gehalveerd zodat van elk 

chromosomenpaar er maar één

in zit.

Vorming geslachtscellen

Geslachtscellen zijn dus

haploïd (n).

Bij de mens bevatten ze 

23 chromosomen.

Vorming geslachtscellen

Geslachtscellen ontstaan uit stamcellen.

Ze onstaan uit een deling die anders gaat

dan de gewone celdeling (mitose).

Deze deling heet reductiedeling/ meïose.

Deze deling start óók na de G2 fase. 

Het DNA (de chromosomen) is dus al

verdubbeld.

Vóór de meiöse (S fase)

Doel van de meïose

BINAS 76B2

Meïose I

Meïose II

Profase I:

Kernmembraan verdwijnt.

Chromosomen spiraliseren.

Spoelfiguur vormt.

Chromosomen liggen als paren bij elkaar.

Crossing-over kan optreden.

Metafase I:

Chromosomen liggen twee aan twee in het equatoriale vlak.

Spoelfigure hebben trekdraden gevormd naar de centromeren, elk naar één chromosoom van een chromosomenpaar.

Anafase I:

Spoelfiguren trekken chromosomen naar de polen.

Telofase I:

Door insnoering ontstaan twee haploïde cellen.

Chromosomen zijn wel nog verdubbeld!

Daarom: meïose II

Meïose II (~mitose)

Wat maakt ieder mens uniek?

Tijdens de meïose kunnen 2²³ verschillende combinaties van chromosomen worden gemaakt.

Ook nog crossing-over.

Aan de slag met leerdoelen

Neem de tabel op de vorige dia over. Bestudeer BINAS 76. Vul de tabel. Kleur/markeer verschillen tussen mitose, meiose I en II

Reflectievraag:

2n -> n + n -> n + n + n + n

Welk proces wordt hier beschreven? 

Oögenese 

• Begint al vóór de geboorte inde eierstokken.
• Ontwikkeling stopt tijdens Profase I.
• Bij de rijping van een eicel wordt de meïose afgemaakt tot metafase II (die wordt pas na de bevruchting voltooid).
• Eicellen zijn omgeven door follikelcellen uit het ovarium (de eierstok), het geheel heet een follikel.
• Meerdere rijpingen, één (heel soms twee) eisprongen.

Spermatogenese

• Begint vanaf de puberteit.
• Zaadcellen worden gevormd in de zaadbuisjes van de testes (zaadballen). 
• Vorming van 1 zaadcel duurt ongeveer 2 maanden.
• Ze worden opgeslagen in de bijballen.
• Bij zaadlozing ongeveer 3 mL vrij-> 350 miljoen zaadcellen = 10 % van het sperma.

Zaadballen

Zaadcellen worden gevormd in

de testes, in de zaadbuisjes.

Deze zijn sterk gekronkeld.

Tussen de zaadbuisjes zitten

de cellen van Leydig (interstitiële

cellen), die produceren 

testosteron.

Zaadballen

Van buiten naar binnen vormen

de zaadcellen zich. 

Helemaal aan de binnenkant

zitten de voltooide zaadcellen,

die gaan richting de bijballen

mbv trilharen.

BINAS 86D

Doel en begrippen 4.2

Je leert de bouw van de vrouwelijke en mannelijke voortplantingsorganen

Je leert hoe geslachtscellen ontstaan

homologe chromosomen, reductiedeling, meiose I, meiose II, crossing-over, recombinatie, halpoïde, diploïde, gameten, öogonia, primaire en secundaire oöcyt, follikel, poollichaampje, spermatogonia, primaire en secundaire spermatocyt, spermatiden, trilhanen, zaadblaasjes, prostaatvocht, interstitiële cellen, cellen van Leydig, testosteron

Huiswerk

Lesafsluiter: Toetsvraag