Zelfzorg maagklachten

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Zelfzorg maagklachten

programma

- voorkennis

- leerdoelen

- theorie maagklachten (klassikaal)

- quiz

- huiswerk

- afsluiten van de les

Waar denk je aan bij maagklachten?

Leerdoelen

 

• Kennis

- Je benoemt minimaal 3 van de veel voorkomende klachten bij maagklachten zoals beschreven staat in de standaard.

- Je benoemt minimaal 2 niet-medicamenteuze adviezen.

- Je benoemt de eerste keuzemiddelen en dosering behorende bij de standaard maagklachten.

- Je weet de generieke namen van geneesmiddelen te koppelen aan het spécialité

• Inzicht:

- Je legt uit waarom een patiënt wel of niet naar de huisarts wordt verwezen.

- Je begrijpt de interacties behorende bij de de standaard maagklachten

- Je begrijpt de contra-indicaties behorende bij de standaard maagklachten

Maagklachten

Maagklachten zijn niet-acute pijnklachten in de buik en/of zuurbranden en/of terugstroming van maaginhoud in de slokdarm, eventueel in combinatie met misselijkheid, braken, opgeblazen gevoel en snelle verzadiging.

Klachten

• Brandend maagzuur/oprispingen: zuurbranden, oprispingen en/of pijn achter het borstbeen, met name na het eten en bij bukken/liggen
  
• Maagpijn: gelokaliseerde pijn in de bovenbuik die 's nachts erger is en afneemt door voedselinname of gebruik van een antacidum
• Beide: misselijkheid en/of een opgeblazen of vol gevoel

Oorzaken

• Brandend maagzuur/oprispingen: zure maaginhoud vloeit terug naar de slokdarm door te hoge druk in de buik, door opboeren van maagzuur en/of door niet goed functionerende slokdarmfincter (sluitspier). Roken, bepaalde voedingsmiddelen, dranken en medicijnen kunnen factoren zijn die maagklachten als deze veroorzaken.
• Maagpijn: ontsteking van het slijmvlies van de maag of twaalfvingerige darm (duodenum) die in aanraking komt met maagzuur. Van invloed kan zijn: roken, alcohol, medicijnen, stress en de bacterie helicobacter pylori.

Branderig gevoel en/of pijn achter het borstbeen

Soms is de pijn achter het borstbeen bij refluxklachten drukkend of knijpend, wat moeilijk te onderscheiden kan zijn van klachten van een hartaanval.

Bij een hartaanval komt de pijn meestal zeer plotseling opzetten, is bijzonder hevig en straalt vaak uit naar de arm(en), de kaken of de rug. 

Deze klachten verminderen niet bij innemen van een antacidum.

Als deze klachten optreden bij inspanning en verdwijnen bij rust, kan er sprake zijn van agina pectoris (mogelijke voorbode van een hartaanval). Bij vermoeden van hartklachten meteen verwijzen naar de huisarts.

Aanvulling WHAM-vragen

W: voor wie is het advies bedoeld?

• Kinderen hebben meestal geen maagpijn. Verwijs bij maagklachten naar een arts. Kinderen hebben daarentegen wel vaak buikpijn, dit is meestal onschuldig en gaat vanzelf over. 
• De helft van alle zwangere vrouwen heeft last van brandend maagzuur of oprispingen. Drukkende pijn in de bovenbuik kan echter ook wijzen op zwangerschapsvergiftiging, verwijs hierbij dus naar de huisarts.

H: hoelang heeft de patiënt al klachten?

• Bij klachten die langer dan 2 weken aanwezig zijn of klachten die verergeren na verandering van leef-, eet- en drinkgewoontes verwijzen naar de huisarts.

A: welke actie heeft de patiënt al ondernomen?

• Zie (niet)-medicamenteus advies.

M: welke medicatie gebruikt de patiënt nog meer?

• Medicatie die door verslapping van de slokdarmsfincter refluxklachten kan verergeren (bv systemische betablokker( metoprolol), benzodiazepinen(oxazepam, nitrazepam)
• Medicatie die slokdarmbeschadiging kan geven (medicijn dat achter blijft) (bv alendroninezuur, doxycycline)
• Medicatie die maagpijn kan veroorzaken (bv NSAID's)

Medicatie die de slokdarm kan beschadigen moeten altijd zittend of staand ingenomen worden met een ruime hoeveelheid water.

NSAID's verminderen de werking van het maagslijmvlies, hierdoor kan beschadiging van het slijmvlies sneller optreden en neemt het risico op een maagzweer of maagbloeding toe. Vooral ouderen zijn hier gevoelig voor. Risico op een maagbloeding neemt toe bij gebruik van een bloedverdunner(s) (acetylsalicylzuur).

WANNEER NAAR DE HUISARTS VERWIJZEN?

Kinderen

• Kinderen hebben bijna nooit maagklachten. Is dit wel het geval, verwijs hen dan naar de huisarts. Bij buikgriep is doorverwijzen niet nodig, tenzij er risico is op uitdroging.
  

Volwassenen

• Als al een of meer vrij verkrijgbare medicijnen zijn gebruikt zonder blijvend effect
• Als de klachten verergeren.
  
• Als het voedsel niet goed zakt in de slokdarm.
  
• Bij braken in combinatie met afvallen en/of algehele malaise.
  
• Mensen die minder dan één jaar geleden zijn behandeld voor een zweer aan maag of twaalfvingerige darm (duodenum).
  
• Bij een drukkende, zeurderige pijn in de buik tijdens de zwangerschap.
  
• Bij pijn die uitstraalt naar de arm(en), de kaken of de rug.
  
• Als de klant door de maagklachten is verontrust.

Leefregels

- vermijd voedsel waar je last van krijgt

- 3 uur voor het slapen gaan niet meer eten

- stoppen met roken of roken verminderen

- druk op de buik verminderen (knellende kleding,overgewicht)

- bovenlichaam iets omhoog bij het slapen

Medicamenteus advies bij incidentele maagklachten

Eerste-keuzemiddelen stap 1

Algedraat/magnesiumzout (Antagel, Gastilox, Maalox)

• Deze middelen werken zuurneutraliserend

Tweede-keuzemiddel stap 1

Antacidumcombinaties met calciumcarbonaat (Rennie)

stap 3 (kortdurend)

Eerste-keuzemiddelen 

• Esomeprazol - Nexium                                                                                                          dosering 1 x per dag 20mg (niet bij zwangerschap/borstvoeding adviseren.)

• Omeprazol - Losec                                                                                                    dosering 1 x per dag 10-20mg (mag wel bij zwangerschap/borstvoeding maar pas als antacidum niet werkt.)

• Pantoprazol - Pantozol                                                                                                        dosering 1 x per dag 20 mg (niet bij zwangerschap/borstvoeding adviseren)

• Deze middelen verminderen de aanmaak van maagzuur.

Antagel is een eerste keuzemiddel bij maagklachten?

1. Ja
2. Nee

Kinderen vanaf 6 jaar kan je helpen wanneer er sprake is van maagklachten?

1. Ja
2. Nee

Klachten bij maagklachten zijn?

1. Oprispingen, branden maagzuur
2. Oprispingen, branden maagzuur, misselijkheid, opgeblazen gevoel

kunnen NSAID's maagpijn veroorzaken?

1. Ja
2. Nee

Antagel neem je 1 uur voor de maaltijd in?

1. Ja
2. Nee

Ranitidine is eerste keus bij incidentele maagklachten?

1. Ja
2. Nee