WO - Stabiliteit in een leefgemeenschap

• Wereldoriëntatie
• Lager onderwijs

Stabiliteit in een leefgemeenschap

De natuur in evenwicht

Over eten en gegeten worden

Een voedselketen

De sprinkhaan voedt zich met het gras, het roodborstje eet de sprinkhaan en de sperwer eet het roodborstje op.

Een voedselketen is een aaneenschakeling van planten en dieren die elkaar opeten.

Een voedselketen begint altijd met een plant. Een producent bouwt voedingsstoffen op door middel van fotosynthese, het zijn altijd planten. Een consument haalt zijn voedingsstoffen uit planten of dieren, het zijn altijd dieren.

Opdracht

Plaats de organismen in de juiste kolom

learningapps.org

Opdracht

Zet de woorden bij de juiste omschrijving.

https://www.bookwidgets.com/play/y1-4p_Yt-iQAFIhnl4gAAA/UDVB3UM/voedselketen?teacher_id=4861276912615424

De zon heeft een belangrijke functie in de voedselkringloop en dus ook voor het leven op aarde. Waarom denk je?

Leefgemeenschappen en biotopen

Planten en dieren leven samen. Ze zijn afhankelijk van elkaar. Dieren eten planten en andere dieren. Dieren bouwen nesten in bomen en struiken. Ze vinden er beschutting. Dieren zorgen ook voor de bestuiving van bloemen en de verspreiding van zaden. Zij vormen samen een leefgemeenschap. Maar planten en dieren zijn ook aangepast aan hun omgeving. Heel wat factoren bepalen of een plant of dier ergens kan voorkomen. Is er voldoende water? Is de bodem vruchtbaar of niet? Is het zoet of zout water? Is het warm of koud? We noemen dit de niet - levende factoren van een gebied.

De plaats waar een leefgemeenschap voorkomt, noemen we een biotoop: een loofbos, de sloot, het park, de wegberm, de stad, de duinen, de poolgebieden, de woestijn,...

www.bookwidgets.com

Hoe zijn planten en dieren in een leefgemeenschap afhankelijk van elkaar? Geef een voorbeeld.

De droge bodem van de heide.

Het weinige licht in een dennenbos.

De extreme koude aan de poolgebieden.

Onderstaande factoren hebben invloed op de planten en dieren en het leven in die biotoop. Sleep juist!

planten hebben kleine bladeren

extra vetlaag bij dieren

weinig onderbegroeiing

Een voedselpiramide

Natuurlijk begint ook onze voedselketen met een plant, die we (al dan niet verwerkt tot brood, ham, confituur,...) opeten. Eten we vlees, dan hebben deze dieren zelf ook planten of andere dieren gegeten.

Een grote hoeveelheid planten voedt een kleiner aantal dieren, die op hun beurt nog door een kleiner aantal mensen wordt opgegeten. Deze voorstelling noemen we een voedselpiramide.

Een voedselweb

Net zoals wij hebben dieren meer dan één plant of dier op hun menu staan. Als voedselketens waarin dieren meerdere dieren of planten eten met elkaar worden gecombineerd, ontstaat een voedselweb.

De voedselkringloop: De natuur ruimt alles op

Planten, de producenten, gebruiken de energie van de zon om energierijke stoffen, voedingsstoffen, op te bouwen (fotosynthese)

Planteneters en vleeseters, de consumenten, halen hun energie uit de voedingsstoffen van planten en/of dieren.

Bacteriën, schimmels en zwammen, maar ook allerlei bodemdieren zoals insecten en aardwormen vormen de groep van de opruimers of reducenten.

De afgevallen blaadjes, dode dieren en planten worden door de opruimers verteerd. Alles wat dood is, rot en wordt door de opruimers omgezet in mineralen. Planten gebruiken deze opnieuw. Zo gaat er niets verloren in de natuur. De kringloop van het voedsel, de voedselkringloop, is gesloten.

Wat gebeurt er met de planten en dieren van een voedselweb in volgende situaties?
Door enorme vervuiling kan de zon niet meer door de atmosfeer schijnen.

Wat gebeurt er met de planten en dieren van een voedselweb in volgende situaties?
Door gebruik van insecticiden en andere bestrijdingsmiddelen verdwijnen de planteneters.

Wat gebeurt er met de planten en dieren van een voedselweb in volgende situaties?
Er wordt te veel gejaagd op grotere roofdieren.

Populatie

Dieren van dezelfde soort die in een bepaald gebied samenleven, noemen we een populatie. Als het aantal hoog is, is de populatiedichtheid groot. Die dichtheid kan wijzigen onder invloed van allerlei factoren, bijvoorbeeld voedseltekort, teveel vijanden, geen plaats om te wonen, jacht door mensen op deze dieren,...

De natuur herstelt zich

Het evenwicht in een leefgemeenschap kan op vele manieren worden verstoord. 

Door een strenge winter kan er een grote sterfte bij de standvogels optreden. 

Een hete zomer kan een insectenplaag tot gevolg hebben. 

Maar meestal herstelt de natuur zich. 

Er is een natuurlijk evenwicht.

Juist of fout?
Het aantal veldmuizen en uilen mag nooit te laag zijn. Ze moeten kunnen voortplanten om niet uit te sterven.

1. juist
2. fout

Juist of fout?
Natuurlijk evenwicht betekent dat het aantal dieren in een populatie hetzelfde blijft.

1. juist
2. fout

Juist of fout?
Het aantal uilen is meestal kleiner dan het aantal veldmuizen.

1. juist
2. fout

Juist of fout?
Het aantal uilen hangt niet af van het aantal veldmuizen.

1. juist
2. fout

Juist of fout?
Natuurlijk evenwicht betekent dat het aantal dieren van dezelfde soort in een bepaald gebied schommelt rond een evenwicht.

1. juist
2. fout

Juist of fout?
Als de populatiedichtheid van de muizen te groot wordt, spreken we van een plaag.

1. juist
2. fout

De mens komt tussen

Een schakel wegnemen uit de voedselkringloop

Tegenwoordig is in elke stad een rattenvanger aangesteld om een rattenplaag te voorkomen. Dit is nodig omdat er in de buurt van mensen altijd wel voedsel te vinden is voor die dieren en omdat de belangrijkste natuurlijke vijanden van ratten en muizen - namelijk roofvogels, hermelijnen, wezels - bijna zijn uitgeroeid.

Hermelijn

De mens komt tussen

Opstapeling van bestrijdingsmiddelen doorheen de voedselketen

Vroeger gebruikten de landbouwers heel wat bestrijdingsmiddelen om hun gewassen te beschermen tegen allerlei insectenkwalen. Maar die bestrijdingsmiddelen sijpelen in de bodem en komen zo in het water terecht. De verschillende planten en dieren van de voedselketen stapelen de bestrijdingsmiddelen op. Hoe hoger in de voedselketen, hoe meer gif er in het dier zit.

De mens komt tussen

Jagen kan niet meer het ganse jaar door

Vroeger mocht men op elk moment van het jaar jagen op hazen, edelherten, wilde zwijnen, allerhande watervogels. Maar sinds 1991 moet men zich houden aan de reglementen die door de overheid worden voorgeschreven. Dieren worden hierdoor beschermd en zijn minder met uitsterven bedreigd.

De mens komt tussen

Het bos geïnspecteerd

De boswachter doet regelmatig zijn ronde in het bos. Hij kijkt welke bomen klaar zijn voor de kap, ofwel zijn deze bomen dood ofwel hinderen ze andere bomen en planten. Hij kijkt na of de nieuw aangeplante bomen wel goed groeien. Tijdens zijn ronde spreekt hij mensen aan die zich niet houden aan de regels die in het bos gelden om de rust van de natuur en de dieren te waarborgen.

Te veel of te weinig?

Dieren van eenzelfde soort die samenleven in een bepaald gebied, noemen we een populatie. Hun aantal wijzigt voortdurend. Het schommelt rond een evenwicht. Maar door de natuurrampen of door tussenkomst van de mens kan dit evenwicht worden verstoord. Als er te weinig dieren zijn, is de soort met uitsterven bedreigd. Als er te veel zijn, kan er een plaag ontstaan.

Sprinkhanen te veel

Sprinkhanen leven normaal alleen (=solitair), maar in sommige omstandigheden verenigen ze zich in enorme zwermen. Die zijn een ware plaag voor boeren in ontwikkelingslanden. De zwermen laten een spoor van vernieling achter. Geen plant overleeft hun doortocht. Wetenschappers zoeken ijverig naar de oorzaak hiervan.

Met uitsterven bedreigd

De gewone chimpansee is een bedreigde diersoort. Door het kappen van wouden wordt hun woongebied afgenomen. Ook wordt er veel gejaagd op deze dieren. Verschillende organisaties zoals WWF komen op voor deze dieren en ondernemen acties.

Milieuproblemen

Op vele vlakken zoeken wetenschappers, politici, economen en nog vele anderen naar duurzame oplossingen. Duurzaamheid betekent: hier en nu, en tegelijk ook ginder en later, in de toekomst. Duurzame oplossingen zijn zeer complex. Een bepaalde oplossing kan wel goed zijn voor het milieu, maar houdt die oplossing ook rekening met de economie (de welvaart) en met de mensen?

Meestal is de natuur in staat om zichzelf in evenwicht te houden. Milieuproblemen ontstaan pas als de natuurlijke kringlopen zoals de voedselkringloop verstoord worden.

Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Meestal is de mens hiervan de oorzaak:

1. We kunnen het milieu uitputten door steeds meer olie op te pompen, door jacht op dieren of ongecontroleerd kappen van bossen.

2. In de loop van de jaren heeft de mens de natuur enorm vervuild. Het lozen van vervuild water en de afvalberg zijn hier voorbeelden van.

3. We hebben ook steeds meer plaats nodig om te leven. Soms verkleinen we natuurgebieden om snelwegen, fabrieken of huizen te bouwen. Planten en dieren hebben dan veel minder plaats.

Dit zijn voorbeelden van aantasting van het milieu.

BESLUIT

pelckmans.assessmentq.com