1.1 - Wat is biologie?

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Biologie

VWO 4

Leerjaar 4 (VWO)

Hoofdstuk 1 - Inleiding in de biologie

Hoofdstuk 2 - Voortplanting

Hoofdstuk 3 - Genetica

Hoofdstuk 4 - Evolutie

Hoofdstuk 5 - Ecologie

Hoofdstuk 6 - Mens en milieu

Cijfers '22-'23

Biologie

Winnaars Ig Nobelprijs voor biologie

Susanne Schötz, Robert Eklund and Joost van de Weijer for analyzing variations in purring, chirping, chattering, trilling, tweedling, murmuring, meowing, moaning, squeaking, hissing, yowling, howling, growling, and other modes of cat-human communication.

Ling-Jun Kong, Herbert Crepaz, Agnieszka Górecka, Aleksandra Urbanek, Rainer Dumke, and Tomasz Paterek, for discovering that dead magnetized cockroaches behave differently than living magnetized cockroaches.

Paul Becher, Sebastien Lebreton, Erika Wallin, Erik Hedenström, Felipe Borrero-Echeverry, Marie Bengtsson, Volker Jörger, and Peter Witzgall, for demonstrating that wine experts can reliably identify, by smell, the presence of a single fruit fly in a glass of wine

Eerst lachen, dan denken

bladzijde 10-11

Thema 1 

Inleiding in de biologie

VWO 4

Thema 1 - Inleiding in de biologie

1.1 - Wat is biologie?

1.2 - Organen, weefsels en cellen

1.3 - Plantaardige en dierlijke cellen

1.4 - Celorganen

1.5 - Transport door membranen

1.6 - Natuurwetenschappelijk onderzoek

1.1 - Wat is biologie?

Doelen van de paragraaf

Je weet wat een levenscyclus is

Je kan voorbeelden noemen van overlap tussen biologie en andere vakgebieden

Je kan voorbeelden noemen van de rol van biologie in de hedendaagse wereld

Je kan verschillende organisatieniveaus noemen (en hiertussen schakelen)

Organismen en hun leven

Organisme -> levenskenmerken:

voortplanten, groeien, stofwisseling, ontwikkeling, voeden, uitscheiden

Stofwisseling -> chemische reacties en uitwisseling van stoffen

Organismen en hun leven

Levende organismen hebben een levensloop met stadia 

Levensloop (individu) <-> Levenscyclus (soort)

Dode natuur is ook biologie!

Voorbeeld: dode boom is leefomgeving van insecten

Levenloze natuur ook nodig voor levende natuur

Biologie en andere vakken

Biologie vandaag en morgen

Ontwikkelingen op allerlei vlakken

Vaak in het nieuws, of in je dagelijkse leven

Biologisch eten, vaccinaties, soortenbehoud

Systemen in de biologie

Biologie op verschillende niveaus

Volledig leefgebied of populatie

Maar ook cel of celorgaan

Systemen in de biologie

Emergente eigenschap - eigenschap van een bepaald organisatieniveau dat ontstaat door de onderdelen daarvan

Voorbeeld: fiets

Biologisch voorbeeld: organismen met orgaanstelsels

1.2 Organen, weefsels en cellen

Doelen van de paragraaf

Je kan orgaanstelsels, organen, weefsels en cellen bij mensen herkennen en hiervan functies benoemen

Je kan omschrijven hoe cellen, weefsels en organen op systeemniveau met elkaar te maken hebben

Je kan bij (enkele) organen samenhang tussen vorm en functie omschrijven

Orgaanstelsels en organen

Voorbeelden van orgaanstelsels?

En noem een orgaan dat daarbij hoort

Noem een orgaanstelsel met een orgaan dat er bij hoort

Weefsels en cellen

Verschillende soorten cellen -> vorm en taak

Cellen met dezelfde vorm en taak vormen een weefsel

Weefsels en cellen

Dekweefsels (epitheel of slijmvlies) -> rechthoekig, strak tegen elkaar aan. Waarom?

Weefsels

Zenuwweefsel - ?

Spierweefsel - ?

Bindweefsel - steun, vorm, verbinding

Hier liggen cellen verder uit elkaar, met vezels en tussencelstof er tussen

Tussencelstof

Ligt tussen cellen bij veel weefsels

Samenstelling van tussencelstof hangt samen met functie van het weefsel

Moet het weefsel bewegelijk zijn, of juist stevigheid geven?

Vorm en functie

Organen en orgaanstelsels -> zo 'ideaal mogelijk' 

Benen van de mens: niet te zwak -> kan lichaam niet dragen; niet te stevig -> te zwaar om te verplaatsen

Aan het werk

1.1 - opdr. 1, 3, 4, 5, 6

1.2 - opdr.  12, 13, 14, 15, 16, 17 

(vind je paragraaf 1.2 lastig, maak dan eerst 10+11)

Klaar? - 7, 8, 9, 18

Lezen: 1.3