Paragraaf 2.1 Het skelet

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

H4.2 De bouw van botten 

Deze les

1. Huiswerk noteren + terugblikopdrachten maken

2. Leerdoelen

3. Uitleg over de bouw van botten

4. Aan de slag!

5. Afsluitende opdrachten

Huiswerk noteren + terugblikopdrachten (1pC)

Stilte, individueel

1. Noteer het huiswerk in jouw plenda

2. Maak opdracht 1 en 4 van BS1TH4

Klaar? Maak opdracht 7 van BS1TH4

Huiswerk noteren

Terugblikopdrachten (1pD)

Datum	Huiswerk
Di 27-02	- BIO L afbeelding 2, TH3, blz. 167) + 137+138 - BIO M opdr. 1 t/m 4 blz. 139 + nakijken
Vr 01-03	- BIO L Th3BS2 - BIO M opdr. 5 + 7 van TH3BS2 + nakijken

Stilte, individueel

1. Noteer het huiswerk in jouw Plenda

2. Maak opdracht 1 en 4 van BS1TH4

Klaar? Maak opdracht 5 van BS1TH4

Terugblikopdrachten (1pF)

Stilte, individueel

1. Noteer het huiswerk in jouw Plenda

2. Maak opdracht 1 en 4 van BS1TH4

Klaar? Maak opdracht 5 van BS1TH4

Nakijken

Opdracht 1 + 4 van BS1TH4

Leerdoelen

• Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven.
• Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven.

Wie breekt er eerder een bot?

Een baby of een bejaarde?

Beenderen

Tussencelstof bestaat uit:

• kalkzouten -> Stevigheid
• Collageen (lijmstof) -> Buigzaamheid

Weefsel dat stevig en flexibel is...

Twee typen weefsels voor stevigheid

Kraakbeenweefsel en botweefsel

1. Waaruit bestaat de tussencelstof van kraakbeen voornamelijk?

2. Waaruit bestaat de tussencelstof van botweefsel voornamelijk?

kalkzouten -> Stevigheid

Collageen (lijmstof) -> Buigzaamheid

Twee typen weefsels voor stevigheid

1. Kraakbeenweefsel
   - Tussencelstof is buigzaam en stevig
   - Veel collageen, weinig kalkzouten
   (een baby heeft veel kraakbeenweefsel)
2. Botweefsel:
   - Tussencelstof is niet buigzaam maar hard
   - Weinig collageen, veel kalkzouten
   
   

Een baby of een bejaarde?

Waarom breken bejaarden eerder hun botten dan baby's?

Beenderen

Tussencelstof bestaat uit:

• kalkzouten -> Stevigheid
• Collageen (lijmstof) -> Buigzaamheid

Aan de slag (1pD/E/F)

Stilte, individueel

Maak opdracht 1  en 2 van BS2TH4

Klaar? Maak opdracht 3 en 5 van BS2TH4

Aan de slag (1pB/C)

Stilte, individueel

Maak opdracht 2 en 3 van BS2TH4

Klaar? Maak opdracht 4 en 7 van BS2TH4

Nakijken

Opdracht 1 en 2 (HV)

Opdracht 2 en 3 (V)

BS2TH4

Leerdoelen

• Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven.
• Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven.

Het skelet

Bestaat uit pijpbeenderen en platte beenderen

Pijpbeenderen: Langwerpige beenderen

Platte beenderen: bijv. schedelbeenderen en heupbeenderen

Voorbeeld pijpbeender?

Fontanellen

Bij de geboorte zitten de botten in de schedel alleen met zacht bindweefsel aan elkaar vast.

De ruimte tussen de botten noemen we fontanellen

opperarmbeen

teenkootje

dijbeen

sleutelbeen

schedel

heupbeen

kuitbeen

Uit welke delen bestaat het skelet?

1. Schedel en ledematen en armen
2. Romp, ledematen en armen en benen
3. Schedel, romp, ledematen
4. Schedel, romp, ledematen en armen en benen

Hoe heten de groen gekleurde botten?

1. Halswervels
2. Borstwervels
3. Lendewervels
4. Heiligbeen

Zet in de goede volgorgde, van boven naar beneden (1 is boven)

1

2

3

4

borstwervel

heiligbeen

halswervel

lendenwervel

Hoe noemen we nummers 1 en 2?

1

2

1. 1 = schouderblad 2 = ribben
2. 1 = sleutelbeen 2 = schouderblad
3. 1 = schouderblad 2 = sleutelbeen
4. 1 = ribben 2 = sleutelbeen

Leerdoel: 

Je kunt beschrijven uit welke stoffen botten bestaan.

0

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

2 soorten beenderen/ botten:

1. Pijpbeenderen: zijn rond Pijpbeenderen zorgen voor stevigheid en houden je lichaam rechtop. Voorbeelden?
2. Platte beenderen: zijn plat.   Platte beenderen beschermen kwetsbare organen. 

Bouw botten 

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

• Mergholte in pijpbeenderen
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op. Alleen in pijpbeenderen
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in koppen pijpbeenderen en platte beenderen

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

• Uiteinden van het bot zit een laagje kraakbeen.  soepel bewegen
• Rondom het bot zit beenvlies. bevat bloedvaten en zenuwen
• Onder het beenvlies zit een harde laag= beenweefsel/bot
• In het midden van pijpbeenderen zit een holte. Geel beenmerg

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

• Kraakbeenweefsel bestaat uit groepjes kraakbeencellen. Tussencelstof met veel lijmstof en weinig kalk. Hierdoor is het buigzaam.
  
  

• Beenweefsel (= botweefsel) bestaat uit beencellen. Groeien in ringen, holtje met bloedvaten. Tussencelstof met veel kalk en weinig lijmstof. Hierdoor is het sterk.