H2.1 Periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2 Bouwstenen van stoffen

H2.1 - Periodiek systeem

Leerdoelen

Na deze les kan ik...:

• het atoommodel van Rutherford en Bohr gebruiken om atomen weer te geven;
• het atoomnummer en het massagetal gebruiken;
• uitleggen wat isotopen zijn;
• het periodiek systeem gebruiken om de elektronenconfiguratie af te leiden.

Dalton

"Een atoom is een massief bolletje".
Elke atoomsoort heeft zijn eigen afmeting.

1808 - John Dalton

Kleuren atoommodellen

Rutherford

"Een atoom bestaat uit een positief geladen kern en een negatief geladen elektronenwolk."

Atoomkern = protonen + neutronen Elektronenwolk = elektronen.

Elk atoom heeft een atoomnummer en atoommassa.

1911 - Ernest Rutherford 

Rutherford

Het atoommodel van Rutherford:

• Kern met protonen en neutronen
• Rond de kern zit de 'elektronenwolk'

• Een atoom is elektrisch neutraal

Bohr

"De elektronen zitten in verschillende bolvormige banen rond de kern".

1913 - Niels Bohr 

Bohr

Het atoommodel van Bohr:

• Kern met protonen en neutronen
• Rond de kern zitten elektronen georganiseerd in schillen

• Een atoom is elektrisch neutraal

Rutherford en Bohr

Atoommodel van Rutherford     en      Atoommodel van Bohr

Beide moet je kunnen omschrijven

Atoomnummer

Het atoomnummer is gelijk aan het aantal protonen in de kern van het atoom. Alle atomen van dezelfde soort hebben hetzelfde atoomnummer.

• atoomnummer = aantal protonen 

• aantal elektronen = aantal protonen (geen lading)
  

• massagetal = aantal protonen + aantal neutronen

Onthouden

• Het aantal elektronen is gelijk aan het aantal protonen
• Het atoomnummer = aantal protonen = aantal elektronen
• Het massagetal = aantal protonen + neutronen

• lading proton = +1e
• lading elektron = -1e
• lading neutron = 0

Voorbeeld

Hoeveel protonen, elektronen en neutronen bevat een Cl-37 atoom?

• protonen = atoomnummer
• Cl heeft atoomnummer 17
• dus 17 protonen
• ook 17 elektronen
• neutronen = massagetal - protonen
• massagetal = 37
• dus 37-17 = 20 neutronen

Maak opdracht 5 en 6

Antwoord 5 en 6

Massa van een element

• Een proton en een neutron hebben beide een massa van 1,000 atomaire massa eenheid (a.m.e.) of u (unit)
  
• Een electron heeft een veel kleinere massa en kan verwaarloost worden
  
• De massa van een atoom (massagetal) is dus gelijk aan het aantal neutronen + aantal protonen
  
• Binas tabel 99

Periodiek systeem

Een horizontale rij: periode

=> Gerangschikt op massa

Een verticale kolom: groep

=> Gerangschikt op eigenschappen

Isotopen

• Zelfde element, ander massagetal
• => verschillend aantal neutronen 

Schrijfwijze elementen

Binas Tabel 99

Isotopen

Van veel elementen zijn verschillende isotopen bekend.

Sommige zijn kunstmatig, de rest komt voor in de natuur

Hoeveel procent van de ene isotoop voorkomt in de natuur staat in BINAS 25.

Maak vraag 8 en 9

Antwoord 8 en 9 

Maak vraag 17

Antwoord vraag 17

Het element fluor heeft atoomnummer 9 en massagetal 19. De bouw van het atoom is dus

1. 19 p, 10 n, 19 e
2. 9 p, 10 n, 9 e
3. 10 p, 9 n, 10 e
4. 9 p, 19 n, 9 e

Bij wie past
deze omschrij-
ving van het
atoommodel?

1. John Dalton
2. Ernest Rutherford
3. Niels Bohr

Isotopen verschillen van elkaar in ...

1. Aantal protonen
2. Aantal elektronen
3. Aantal protonen en elektronen
4. Aantal neutronen

Geef de massagetallen van de drie koolstof isotopen.

1. 6-6-6
2. 6-7-8
3. 12-13-14
4. 18-19-20

In de natuur komen twee isotopen van koolstof voor: C-12 en C-13. Hiernaast zie je de kernen van beide isotopen.
Hoe kan je deze twee vormen van koolstof van elkaar scheiden?

1. Met een chemische reactie want de isotopen reageren soms verschillend
2. Met een centrifuge want de isotopen verschillen in massa
3. Je kan ze niet scheiden.

Evaluatie Leerdoelen

Na deze les kan ik...:

• het atoommodel van Rutherford en Bohr gebruiken om atomen weer te geven;
• het atoomnummer en het massagetal gebruiken;
• uitleggen wat isotopen zijn;
• het periodiek systeem gebruiken om de elektronenconfiguratie af te leiden.

Huiswerk

Maak de volgende opdrachten:

Leer HS2.1 (blz. 38-42)

Maak de vragen 1 t/m 20 (blz. 43-44)

Kijk de opdrachten goed na, wanneer je ze gemaakt hebt.

Maak een notitie van de vragen die je niet snapte of waarvan je meer uitleg wil hebben.

Stel deze vragen de volgende les.