De vervoeging van werkwoorden in het Nederlands

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

De vervoeging van werkwoorden in het Nederlands

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je de onvoltooide deelwoorden, voltooide deelwoorden, gebiedende wijs en infinitief vervoegen en van deelwoorden bijvoeglijk naamwoorden maken.

Wat weet je al over de vervoeging van werkwoorden in het Nederlands?

Onvoltooide deelwoorden vervoegen

Onvoltooide deelwoorden worden gevormd door '-end' aan de stam van het werkwoord toe te voegen.

1. Hij bezorgt de kranten al fietsend.

Voltooide deelwoorden vervoegen

Voltooide deelwoorden worden gevormd door '-d' of '-t' aan de stam van het werkwoord toe te voegen: 'Heb jij dat gehoord?'

1. Voorvoegsels: ge-, be- of ver-
2. stam van het werkwoord (ik-vorm). 
3. 't ex-kofschip voor de juiste uitgang / verlengproef. 

Gebiedende wijs vervoegen

De gebiedende wijs wordt gevormd door de stam van het werkwoord te gebruiken.

1. Sta stil!
2. Houd op!
3. Ga weg. 

Infinitief vervoegen

De infinitief wordt gevormd door 'te' voor de stam van het werkwoord te plaatsen.

1. Hij zit maar een beetje voor zich uit te kijken.
2. Ik kan nu niet weg: ik sta te koken. 

Van deelwoorden bijvoeglijk naamwoorden maken

Onvoltooide deelwoorden kunnen worden gebruikt om bijvoeglijke naamwoorden te vormen, bijvoorbeeld:
'de lachende baby'. (geen voorvoegsel, eindigend op -ende).

Van deelwoorden bijvoeglijk naamwoorden maken

Voltooide deelwoorden kunnen ook bijvoeglijke naamwoorden vormen, bijvoorbeeld:

'het gesloten raam'. (voltooid deelwoord geplaatst voor het zn).

1. Vervoeg het werkwoord 'lopen' in de onvoltooide deelwoordvorm en maak een passende zin.

2. Vervoeg het werkwoord 'maken' in de voltooide deelwoordvorm en maak een passende zin.

Samenvatting

Tijdens deze les hebben we geleerd hoe je onvoltooide deelwoorden, voltooide deelwoorden, gebiedende wijs en infinitief vervoegt en hoe je van deelwoorden bijvoeglijke naamwoorden maakt.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.