Straf H.4 Havo/VWO - geschiedenis vh strafrecht

• LEF
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 4 - Straf

Waarom straffen we?  

Onschuldig gestraft     

Jeugdstrafrecht              

Wraak                                   

Anarchie  - chaos           

Geschiedenis van het straffen:

vrijheid en verantwoordelijkheid

vrije wil, schuld en straf    

de strafmaat

genoegdoening

5 soorten straf

6 redenen voor straf

Lesdoelen

Aan het einde van deze les kun je:

• uitleggen waarom straf en regels met vrijheid te maken hebben
• één voorbeeld geven waarom wij straffen
• uitleggen waarom geen of een te milde straf tot chaos leidt
• uitleggen wat ontoerekeningsvatbaar betekent.

Het sociaal contract

Waarom betaal je een boete als je te hard gereden hebt?

Waarom vind je het terecht dat mensen gevangenisstraf krijgen?

Waarom doe je corvee na de pauze of op schoolkamp?

Of om kort te gaan: waarom houden wij ons aan regels?

Regels = vrijheid

Dit lijkt een contradictio in terminis of een paradox. Dat zijn allemaal moeilijke termen voor een tegenspraak in zichzelf.

Je zou zeggen dat regels je juist binden en daarmee vrijheid ontnemen. Maar denk er maar eens over na:

Als iedereen in het verkeer zelf mag bepalen aan welke kant van de weg je mag rijden wordt het chaos en kun je nooit meer veilig de weg op wat ten koste gaat van de vrijheid erop uit te gaan.

Lesdoelen

Aan het einde van deze les kun je:

• het begrip: verantwoordelijkheid, vrije wil, schuld en straf uitleggen en hier een voorbeeld bij bedenken.
• Waarom wraak met straf te maken heeft

Aan het einde van de les heb je nagedacht over:

• passende straffen bij verschillende personen.

Vrije wil, schuld en straf

Verantwoordelijkheid 

Vrije wil

|

Schuld

|

Straf

Geschiedenis van het strafrecht

Lesdoelen 

Aan het einde van deze les kun je:

• benoemen welke straffen wij kennen vanuit de geschiedenis
• uitleggen hoe wij deze straffen nu nog steeds toepassen in onze tijd.

Aan het einde van deze les heb je nagedacht over:

• wat volgens jou de beste manier is om te straffen als het gaat om bijvoorbeeld: gevangenisstraf.

Lijfstraffen 

De hoeveelheid pijn die werd toegebracht moest in verhouding staan tot de 

ernst van de misdaad. 

Liegen in een rechtzaak - vingers afhakken

Vloeken - afsnijden van de tong

Bedelen, diefstal - beide oren afsnijden of neus splitsen

Doodstraf

          Hoe groter de misdaad 

          hoe pijnlijker de straf.

Onthoofding, ophanging, brandstapel, rad en vierendelen zijn enkele voorbeelden van de doodstraf. Hierbij had onthoofden de voorkeur omdat dit het minst pijn deed.

Ontering 

In het openbaar te kijk worden gezet: 

de schandpaal of op de kaak 

(een ongemakkelijk soort stoel), 

brandmerken of oren afsnijden.

Dit kon je krijgen voor lichte

vergrijpen zoals diefstal.

Vrijheidsstraffen

Heel lang was verbanning de belangrijkste vrijheidsstraf: iemand werd voor lange tijd of voor het leven de toegang tot een bepaald rechtsgebied ontzegd. Meestal werd degene die verbannen werd gebrandmerkt voor herkenning.

In Leeuwarden werd je met twee zware gewichten om je nek de stad doorgejaagd terwijl mensen je mochten bekogelen en bespugen. Bij de poort werd je gebrandmerkt in je wang.

Vermogensstraffen

Hierbij kun je denken aan het afnemen van alle bezittingen maar ook aan geldboetes. Degene die verbannen werden raakten meestal ook hun volledige bezit kwijt.
Tegenwoordig zijn er landen die mensen straffen naar hun inkomen. Dus verdien je veel geld dan betaal je een hoge boete. Verdien je minder dan hoef je ook minder te betalen.

Waarom straffen?

Er zijn 6 redenen te noemen waarom we straffen. 

Je kunt schuldig zijn vanwege klieren in de klas, drugshandel, inbraak, onverantwoord rijgedrag, te laat thuiskomen van een feestje, enzovoort. Op een overtreding of misdrijf kan straf volgen. Maar waarom eigenlijk? Wat is de zin van de straf?

Lesdoelen

Aan het einde van deze les kun je:

• 6 redenen noemen waarom wij straffen en uitleg hierbij geven.
• uitleggen waarom straf en vrijheid met elkaar te maken hebben. 
• verantwoordelijk en schuld met vrije wil te maken heeft.

Vergelding

Oog om oog, tand om tand - proportionaliteitsbeginsel - wraakrecht

Herstel

Vaak is een gebeurtenis in het strafrecht 'onherroepelijk'.

Straf:

• oplossing conflict (bijv. schadevergoeding)
• schuldgevoelens dader (re-socialisatie)

Veiligheid en leefbaarheid

Afschrikken:

• herhaling voorkomen (recidive)
• anderen - door angst voor straf - worden weerhouden regels en wetten te overtreden.

Voor een omgeving die veiliger en leefbaarder is.

Onschadelijk maken

Het doel hier is om misdadigers 

onschadelijk te maken. 

Opgesloten in de gevangenis 

vormt de misdadiger 

geen bedreiging meer 

voor de samenleving.

Inzicht

       Doel van de straf:

• inzicht in de inhoud van de regels. Waarom mag iets wel of niet? Thuis, in de maatschappij of op school
• inzicht dat wangedrag of de wet overtreden niet in je eigenbelang is.

Opvoeding

Het doel is om correcties in gedrag aan te brengen.

Straf en beloning gaan hier hand in hand.

Kun je mensen straffen die niet geleerd hebben hoe iets moet?

Wie in een heiligdom inbreekt en daar een van de heilige voorwerpen wegneemt, wordt naar de zee gevoerd, en op het zand, dat door de vloed bedekt wordt, worden zijn oren gekloofd, en wordt hij gecastreerd en ten offer gebracht aan de god, wiens tempel hij onteerde.

Deze gruwelijke regel is de bekendste passage uit de Lex Frisionum, de wet van de Friezen uit de tijd van Karel de Grote. Auteurs die de vroege Middeleeuwen behandelen en daarbij de Lex Frisionum noemen, halen meestal de bovenstaande regel aan. Soms noemen ze ook nog een andere beruchte passage, over het doden van pasgeboren kinderen. Maar veel meer over de Lex komen we niet aan de weet (Halbertsma, 1984; Krogmann, 1967; Schuyf, 1995; de Vries, 1935). Dat is jammer, want Lex Frisionum is een unieke en ongewoon uitgebreide vroeg-middeleeuwse bron, die meer biedt dan alleen die twee spectaculaire regels. 

Heropvoeden van de verooldeelde

In de eerste helft van de 19e eeuw veranderd de straf van lijfstraffen naar gevangenisstraffen. 

Duidelijk maken dat misdaad niet loont