1.2 Het verteringsstelsel & 1.3 Chemische vertering & 1.4 Resorptie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 1 Vertering

1.2 Het verteringsstelsel (anatomie, vorm-functie) 82C

1.3 Chemische vertering (enzymen en sappen 82E, F, G

1.4 Resorptie

Lesprogramma

• Huiswerk
• Wat weet je al.
• Leerdoelen
  
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Waaruit bestaat het verteringsstelsel?

Leerdoelen

• Je kunt de bouw, werking en functies van de verteringsorganen van de mens beschrijven en de relatie tussen bouw en functie uitleggen.
• Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen  organen en orgaanstelsels van de mens en andere eukaryoten.
• Je kunt beschrijven waar en op welke wijze voedingsstoffen worden verteerd in het darmkanaal en verklaren op welke wijze factoren dit kunnen beïnvloeden.
• Je kunt beschrijven waar en op welke wijze voedingsstoffen worden opgenomen in het darmkanaal en welke factoren daarop van invloed zijn.

Het darmkanaal

Eiwitten 

• Pepsinogeen geactiveerd tot pepsine door zoutzuur in maag
• Trypsinogeen geactiveerd tot trypsine door enterokinase in twaalfvingerige darm
• Peptidasen in dunne darmsap

Vetten 

• Lipase in alvleeskliersap
• Vetzuren verlagen pH

Verteringsproducten (van vet)

Niet opneembaar

Niet opneembaar

Opneembaar

Opneembaar

Koolhydraten

• Amylase in speeksel en alvleeskliersap
• Maltase, sacharase en lactase in dunne darmsap

Lengte darmkanaal

Mond

• Mechanische vertering: kauwen voedsel (groter oppervlak)
  
• Chemische vertering: speeksel met slijm en enzymen

Speeksel

Speekselklieren in je mond produceren speeksel.

Speeksel bestaat uit water, slijm en het enzym amylase.

Dit enzym begint met de vertering van zetmeel.

Chemische vertering

Mechanische vertering

Maag

Maagwand produceert maagsap

Kliercellen maken H+ en CL- (HCL)

Andere cellen produceren slijm of pepsinogeen

Pepsinogeen = inactief enzym

HCL en pepsine kan pepsinogeen activeren

Maag

• Voedsel via slokdarm naar maag
• Kringspier aan beide kanten
• Maagsap met enzym, zoutzuur en slijm

12-vingerige darm

• Afvoerbuis lever en galblaas: gal (galkleurstoffen en galzouten)
• Afvourbuis alvleesklier: alvleessap

Gal

Wordt gemaakt in de lever
Wordt bewaard in de galblaas

Maakt vetdruppeltjes klein=
emulgeren

Emulgeren door galzouten

alvleessap

De alvleesklier produceert alvleessap (enzym).

Alvleessap breekt eiwitten, zetmeel en vetten af.

Neutraliseert tot pH = 8 mbv HCO3-

Dunne darm

• Toevoegen enzymen
• Opname water, voedingsstoffen en verteringsproducten (resorptie)

Dikke darm

• Resorptie water, mineralen, vitaminen
• Darmbacterien voor vertering en produceren van vitaminen

4.4 verteringsorganen

Vertering bij dieren

Fagocytose

Intracellulaire vertering:

voedingsvacuole

Extracellulaire vertering:

Maagdarmholte

Wat is de functie van peristaltiek?

1. Het verkneden van verteringssappen en de voedselbrij
2. Het voortduwen van de voedselbrij
3. Beide
4. Geen van beide

Welke spieren zijn betrokken bij de peristaltiek?
* experiment

1. Lengtespieren
2. Kringspieren
3. Beide
4. Geen van beide

In de afbeelding is de peristaltiek in een deel van het darmkanaal schematisch getekend.
Zijn op plaats 1 de kringspieren in de wand van het darmkanaal ontspannen of samengetrokken? En hoe zit
het op die plaats met de lengtespieren?

1. De kringspieren en de lengtespieren zijn allebei ontspannen.
2. De kringspieren zijn ontspannen en de lengtespieren zijn samengetrokken.
3. De kringspieren zijn samengetrokken en de lengtespieren zijn ontspannen.
4. De kringspieren en de lengtespieren zijn allebei samengetrokken.

Maag

pepsine activeerd ook pepsinogeen.

Werking enzymen optimaal bij pH 2,5

Vertering mbv gal is

1. mechanische vertering
2. chemische vertering
3. geen van beiden

Wat is de rol van voedingsvezels bij vertering?

1. ze zorgen voor oppervlakte vergroting
2. ze zorgen voor een goede darmperistaltiek
3. ze helpen bij vertering van vet
4. Ze zorgen voor een de dunne darm

Welk sap bevat enzymen voor de vertering van zetmeel, eiwitten, vetten en suikers ?

1. Speeksel
2. Maagsap
3. Alvleessap
4. Darmsap

Opdrachten

lees en gebruik basisstof 1.2 en 1.3 en 1.4 + Binas

Maken opdrachten t/m 29

878697 code BvJ online

Dunne darm 82C

Resorptie van voedingsstoffen

• monosachariden (koolhydraten)
• vetzuren en glycerol
• aminozuren

Groot oppervlak = meer resorptie

• Darmplooien
• Darmvlokken
• Microvili

Resorptie in de darmwand

Passief transport: transport van stoffen van hoge concentratie (in darm) naar lage concentratie (in darmcel)

Kost geen energie!

Actief transport: transport van stoffen tegen de gradiënt in (van lage naar hoge concentratie).

Kost energie in de vorm van ATP!

kan ook indirect via andere co- of symporter

Door actief transport wordt de osmotische waarde in de cellen van het darmepitheel hoger dan in de dunne darm

Examenvraag (HAVO)

De behandeling van clostridiumziekte met antibiotica duurt lang en vaak komen de klachten weer terug. Daarom werd in het AMC in Amsterdam een onderzoek gedaan naar het toepassen van fecale bacterietherapie, ofwel poeptransplantatie, als alternatief voor de antibioticumbehandeling. Internist Max Nieuwdorp legt uit hoe dit in zijn werk gaat: "Gezonde donoren leveren hun ontlasting in. Na menging met een vloeistof en filteren door een zeefje ontstaat een vloeistof die aan patiënten met een clostridium-infectie kan worden toegediend. Op deze manier wordt de darm voorzien van een gezond bacteriebehang."

De vloeistof wordt toegediend via een slangetje door de neus naar het spijsverteringskanaal. Waar in het spijsverteringskanaal zal zich het uiteinde van het slangetje bevinden wanneer wordt gestart met de toediening??

Waar in het spijsverteringskanaal zal zich het uiteinde van het slangetje bevinden wanneer wordt gestart met
de toediening

1. slokdarm
2. twaalfvingerige darm
3. endeldarm
4. blinde darm

Opdrachten

lees en gebruik basisstof 1.2 en 1.3 en 1.4 + Binas

Maken opdrachten t/m 29

mijn.vo-content.nl