H13 & H14 Aardolie & Organische Chemie

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 4

H 13 & H14 Organische chemie

H13 Aardolie

90% van alle bekende stoffen bevatten koolstofatomen.

De chemie die zich hiermee bezig houdt noemen we koolstofchemie of Organische chemie.

Een belangrijke grondstof voor veel koolstofverbindingen is aardolie. Aardolie is een organische stof. Aardolie is een mengsel. 

Hoewel er goede alternatieven zijn voor energieopwekking met olie, is het een belangrijke grondstof voor de industrie

Ruwe olie

Ruwe olie is een organische stof. Het heeft dus ooit geleefd (of leeft). Het was dus ooit een of meerdere organismen. 

1. Wat zijn de 7 kenmerken van een organisme?

2. Welke organismen zijn de bron van aardolie?

Olie raffinage

Olie raffinage houdt in dat ruwe olie zodanig gaat verwerken zodat er bruikbare stoffen worden gewonnen.

3. Het raffineren van ruwe olie gebeurd door indampen//destilleren (maak een keuze). 

4. Olie raffinage berust op het verschil in smeltpunt//kookpunt (maak een keuze). 

Fracties

Fracties zijn de bruikbare producten die gewonnen worden uit de olie raffinage. 

5. Een fractie is een destillaat//residu (maak een keuze). 

6. Een voorbeeld van een fractie is een stookolie//asfalt (maak een keuze).

Kraken

Kraken is het chemisch of thermisch breken van de lange koolstofketens van het residu. 

7. Daardoor wordt de koolstofketen langer//korter (maak een keuze). 

8. Kraken wordt gedaan bij asfalt//aardolie (maak een keuze). 

Koolwaterstoffen

Organische stoffen bevatten altijd koolstof. 

9. De scheikundige afkorting van koolstof is ............

10. Anorganische stoffen bevatten wel//geen koolstof (maak een keuze). 

Mengsel

Ruwe olie is een mengsel van zuivere stoffen. 

11. Zuivere stoffen hebben een kookpunt//kooktraject (maak een keuze).

12. Hoe minder koolstof hoe lager//hoger het kookpunt.

13. Hoe langer een koolstofketen hoe lager//hoger de fractie zich in het raffinage kolom bevindt. 

Aardolie is een

1. Zuivere stof
2. Anorganische stof
3. Zout
4. Mengsel

Destilleren berust op het verschil in ...

1. smeltpunt
2. dichtheid
3. kookpunt
4. grootte

Wat is een fractie?

1. Destillaat
2. Residu
3. Water
4. Filtraat

Wat is asfalt?

1. Destillaat
2. Residu
3. Water
4. Filtraat

H14 Organische chemie 

Koolwaterstoffen

• Vakgebied: organische chemie/koolstofchemie
• "kool" & "waterstof" --> moleculaire stof, C en H
• Talloze relevante toepassingsgebieden

Welke atoomsoorten komen altijd voor in moleculen van koolwaterstoffen?

1. C en H
2. C en H2O
3. C en H2
4. C, H, O en N

koolstofverbindingen behoren dus tot de groep van

1. metalen
2. zouten
3. edelgassen
4. organische stoffen

alkanen 

• de algemene formule van een alkaan is C_nH_2n+2
  --> je ziet in de structuurformules dat ieder C-atoom via atoombindingen gebonden is aan 2 H-atomen
  --> en dan zijn er nog 2 H-atomen extra aan de uiteinden van het molecuul

--> alkanen zijn verzadigde KWS

--> hoe minder C-tjes hoe reactiever (brandstoffen)

--> hoe meer C-tjes hoe stabieler (bouwstoffen)

methaan

ethaan

propaan

butaan

alkanen

m

e

p

b

p

h

h

o

n

d

Molecuulformule:

CnH2n+2

Naam

KWS

methaan

propaan

butaan

C5H12

CnH2n+2

CH4

C2H6

ethaan

C3H8

C4H10

butaan

pentaan

Koolwaterstoffen

alkanen

Bouwdoos: alkanen

bouw de volgende vier koolwaterstoffen:

met 1 C-atoom (met H-atomen)

met 2 C-atomen (met H-atomen)

met 3 C-atomen (met H-atomen)

met 4 C-atomen (met H-atomen)

Maak van elk molecuul een ruimtelijke tekening in je schrift

Zet de structuurformule ernaast (lees evt blz 81 in je boek)

Nabespreking

	aantal H's	formule	ruimtelijk	structuur formule	naam
1 C
2 C's
3 C's
4 C's

Wat valt je op aan de formule?

	aantal H's	formule	ruimtelijk	structuur formule	naam
1 C
2 C's
3 C's
4 C's

De moleculen vormen een regelmatige reeks. Dat noem je een homologe reeks.

Ze voldoen allemaal aan de formule CnH2n2 en heten de alkanen

wat zijn de namen van de alkanen die je hebt gebouwd?

Schrijf de molecuulformules op van de vier moleculen die je hebt gebouwd. Welke regelmaat zie je?

Leer de namen in tabel 2

je kunt de volgende ezelsbrug gebruiken om ze te onthouden:

Ma                    meth-aan

En                     eth-aan

Pa                     prop-aan

Blowen          but-aan

Perfecte       pent-aan

Hasj                hex-aan

Heel                hept-aan

Ongezond    oct-aan

Niet                 non-aan

Doen               dec-aan

Wat is de formule van heptaan?

1. C6H12
2. C6H14
3. C7H14
4. C7H16

wat is de naam van de stof met de molecuulformule C5H12 ?

1. propaan
2. pentaan
3. butaan
4. ethaan

Hexaan heeft de molecuulformule

1. C6H12
2. C6H14
3. C6H18
4. C6H10

Nonaan heeft als molecuulformule

1. C8H16
2. C8H18
3. C9H18
4. C9H20

Gegeven de molecuulformule C7H16. Dit is de alkaan ....

1. Hexaan
2. Decaan
3. Heptaan
4. Nonaan

Decaan heeft hoeveel H-atomen?

Octaan heeft hoeveel C-atomen?

Isomeren

Koolwaterstoffen met

Dezelfde molecuulformule (mepbphhond)

maar een 

andere structuurformule.

C₄H₁₀

Isomeren hebben dezelfde

1. molecuulformule
2. structuurformule

2-methylbutaan is een isomeer van

1. methaan
2. butaan
3. propaan
4. pentaan

Een isomeer van hexaan is

1. 2,2-dimethylbutaan
2. 2,2-dimethylpentaan
3. 2,3-dimethylbutaan
4. zowel 2,2- en 2,3-dimethylbutaan

De volgende KWS is
een isomeer van

1. octaan
2. nonaan
3. decaan
4. heptaan