Enigma

• betaplus
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De Code Kraken

inleiding

Mensen communiceren veel. Van sommige berichten hebben we liever niet dat iedereen ze kan lezen. Het bericht is alleen bedoeld voor diegene naar wie we het sturen. Om te voorkomen dat een ander ons bericht kan lezen kunnen we gebruik maken van geheimschriften.

Bij zoiets denk je al gauw aan spionnen en militaire toepassingen. Tegenwoordig wordt echter verreweg het grootste deel van de geheime berichten verstuurd in het bedrijfsleven. Zo is het bijvoorbeeld voor elke bank belangrijk dat de concurrent niet zomaar alle gegevens kan bekijken en betalingsverkeer moet natuurlijk helemaal uit handen blijven van misbruikers.

In deze module gaan we aan de slag met geheimtalen. 

uitnodiging lessonup

https://LessonUp.app/invite/group/blear

Opdracht

Ga naar De link: https://tinyurl.com/kk7ch8b 

en ontcijfer de geheimschriften

De ceasarrotatieschijf

Vraag voordat je verdergaat om het werkblad. Maak het met het werkblad de ceasar rotatieschijf.

In het oude Egypte maakte men gebruik van een cilindervormige staaf. Om deze staaf werd een strook papier gewikkeld, ze schreven er een tekst op en het papier werd er weer afgehaald. De tekst was nu onleesbaar vercijferd. De ontvanger had een staaf met dezelfde diameter en wikkelde hier de strook weer om. Nu was de tekst weer leesbaar en dus ontcijferd. De diameter van de staaf was de sleutel.

De bekendste versleuteling is vernoemd naar Julius Caesar (100-44 voor Chr.): de Caesarrotatie. Eigenlijk kun je bij het vercijferen van een tekst maar twee dingen doen, namelijk:

- de volgorde van de tekens veranderen (transpositiesystemen)

- De letters van de tekst vervangen door andere letters of tekens (substitutiesystemen).

De caesarrotatie is een voorbeeld van deze laatste. Het substitutiealfabet bestaat uit het verschoven oorspronkelijke alfabet. 

Oorspronkelijke alfabet: A B C D E F G H …

Substitutiealfabet: D E F G H I J K …

Hier is een verschuiving toegepast van 3 posities. Dit is de sleutel die leidt tot de ontcijfering.

Een ander voorbeeld van een substitutiesysteem is Atbash. Atbash wordt gebruikt door Joodse mystici en zou ook in de bijbel voorkomen. In Atbash wordt een letter vervangen door de letter die net zover van het eind van het alfabet af zit als de letter zelf van het begin af zit. De letter C wordt dus vervangen door een X.

Nu wordt het tijd voor wat decodeerwerk.

Opdracht

1. Kraak deze tekst die doormiddel van een Ceasarrotatie gecodeerd is:

Mjwtirs kncjyudb fxam rt nnw rwcnuurpnwc ynabxxw.

2. Codeer een korte tekst (een zin) met behulp van een ceasarrotatie en laat je buurman hem ontcijferen. Decodeer zelf de tekst van je buurman.

Enigma: kraken om een oorlog te winnen

De strijd om informatie heeft in de geschiedenis een grotere rol gespeeld dan velen denken. Er zijn vele geschiedenisverhalen waarin goed coderen of decoderen een cruciale rol speelt. Een aantel boeiende verhalen is te vinden in het boek van Pincock en Frary (zie afbeelding hiernaast). Wij zullen ons tijdens deze module beperken tot de tweede wereldoorlog. Dit doen we door eerst te kijken naar een documentaire over de Enigmamachine en de man die de code kraakte!

De Enigmamachine

Door de documentaire kom je al een beetje te weten hoe de Enigmamachine werkt. Je kunt de werking van de Enigmamachine nog beter gaan begrijpen door hem zelf uit te proberen. Dit gaan we nu met behulp van de computer ook echt doen.

Opdracht

Controleer voordat je begint met de opdrachten of het programma Enigma op je computer staat. Als dit niet zo is, ga dan naar het volgende internetadres:

 http://users.telenet.be/d.rijmenants/nl/enigmasim.htm 

 download en installeer het programma of open het installatiebestand in de Dropbox folder op je computer.

users.telenet.be

Het programma dat je geïnstalleerd hebt is een exacte simulatie van de Duitse Enigmacodeermachine. De machine werd gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog van 1939 tot 1945.

opdracht

Haal de handleiding over de enigmamachine met opdrachten bij je docent.