1.4 De Opstand (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H1 par 4 De Opstand

Deel 1

Planning 

- Introductie

- Leerdoelen

- Uitleg stof

- Leerdoelen

- Opdracht

- Afsluiting

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- Hoe de Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten

- Hoe de Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst

Wat weet je al over de Nederlandse Opstand?

De Nederlanden

- De Nederlanden bestonden uit 17 staatjes (gewesten) met elk een eigen hertog of graaf

- Tussen 1515 en 1543 onder leiding van Karel V

- Karel had als hertog of graaf overal de hoogste macht, de soevereiniteit, maar dat betekende niet dat hij zomaar alles mocht beslissen

- Hij moest rekening houden met de rechten van zijn onderdanen

- Elk gewest had eigen regels, wetten en belasting en ook een eigen bestuur: De Staten

- Daarin werden steden, adel en geestelijken van het gewest vertegenwoordigd

- De steden hadden met stadrechten veel zelfstandigheid

- Karel V bestuurde de Nederlanden vanuit Brussel,

maar ook keizer van Duitsland en koning van Spanje

en vaak onderweg om oorlog te voeren

- Voor de contacten met de gewesten benoemde hij een hoge edelman als vertegenwoordiger: stadhouder

Staatsvorming en centralisatie

- Karel werkte aan staatsvorming en centralisatie in de Nederlanden

- Hij wilde de belasting omhoog voor oorlog en paleizen

- Maar wie moet er belasting betalen?

- Daarnaast wilde Karel meer centrale wetten die overal geldig waren

- Want hoe werkte dit eerst?

- In de gewesten groeide ontevredenheid over deze maatregelen

- Edelen en burgers bang dat dit schadelijk zou zijn voor hun rechten en welvaart

Filips II

- In 1555 werd Karel opgevolgd door zoon

- Filips II

- Filips ging door met centralisatiepolitiek van vader

- Nog hogere belastingen voor oorlogen

- Ook ging hij door met vervolgingen protestanten

- De meedogenloze manier waarop hij dit deed ging veel bestuurders in NL te ver

De Opstand tegen Spanje

- Wanneer Filips Brussel verliet om terug te gaan naar Spanje namen de protesten in de Nederlanden toe

- Hij kon niet meer vertrouwen op zijn plaatsvervangers (Stadhouders)

- Willem van Oranje (stadhouder Holland, Zeeland en Utrecht) was voor godsdienstvrijheid en wilde protestantisme toestaan

Het smeekschrift der Edelen

- 1566 schreven een groep edelen een smeekschrift, gericht aan Margaretha van Parma

- De halfzus van Filips en landvoogdes

- Zij smeekten de vervolgingen op de calvinisten te stoppen

- Zij gaf toe en beloofde tijdelijk te stoppen met de vervolgingen

- Er ontstonden hagenpreken: kerkdiensten in de openlucht.

De Beeldenstorm 1566

- Door de hagenpreken werden mensen aangezet de relikwieën te vernielen

- Overal in NL bestormden protestanten katholieke kerken en vernielde alle versieringen

- Toen Filips dit hoorde was hij woedend

- Hij stuurde de gevreesde hertog van Alva naar de Nederlanden

- De hertog van Alva trok met een groot leger richting de Nederlanden

- Hij vormde een speciale rechtbank, en legde doodstraf op aan honderden calvinisten

- Alva wilden de Nederlanders gehoorzaam maken met terreur (schrikbewind): een bestuur dat zijn onderdanen bang maakt met geweld

- Bloedraad

- Tienduizenden mensen sloegen op de vlucht

- Ook Willem van Oranje vluchtte naar Duitsland

- In Duitsland zette hij een leger op de been en viel twee jaar later 1968 de Nederlanden binnen

- De oorlog tegen Spanje was nu begonnen (Tachtigjarige Oorlog / De Opstand)

- Alva sloeg Willem van Oranje terug

- Hij moest zich terugtrekken in Duitsland

- Alva dacht onverslaanbaar te zijn

- Maar zo bleef het niet...

Wordt vervolgt 

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- Hoe de Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten

- Hoe de Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst

Afsluiting

Deze week deel 1 volgende week deel 2

Met werkboek: 4, 5, 6, 7, 8 (5 mag in het werkboek)

- Zonder werkboek: leg uit waarom het 6de couplet van het Wilhelmus (bron 16) zo goed bij de Opstand past. Gebruik 200 woorden. 

- Creatief: Bedenk hoe een gesprek tussen een Nederlander en Spanjaard in die tijd gegaan moet zijn. Laat ze allebei 3 punten van kritiek op de ander noemen.