Les 4.3 Bacteriën en schimmels

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Bacteriën en schimmels

Wat kwam er als eerst op aarde?

1. Bacteriën
2. Zuurstof
3. Dieren
4. Eencellige planten

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Welk dier is het meest verwant aan (dus een nakomeling van) een T. rex?

1. Krokodil
2. Slang
3. Kip
4. Baardagaam

Welke rijken zijn er?

1. bacteriën, schimmels, mens, dier
2. mens, schimmels, planten, bacteriën
3. planten, bacteriën, schimmels, dier
4. planten, bacteriën, schimmels

Wat heeft een bacterie niet en een dier wel?

1. celwand
2. celkern
3. celmembraan
4. cytoplasma

Leerdoelen

• Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.

• Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.

• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur. 

• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Micro-organismen

bacteriën                schimmels

Elektronenmicroscoop

15 000x

Kenmerken bacteriën

• één cel
• erg klein
• zweepharen
• geen celkern

Bacterie met zweepharen

Voortplanting bacteriën

• celdeling (elk halfuur delen)
• 1-2-4-8-16-32-64-128-256, etc

Kenmerken

Schimmels

• eencellig of meercellig
• eencellig zijn gisten 
• meercellige bestaan uit lange draden 

Beschimmeld brood

Schimmeldraden

Voortplanting schimmels

• sporen = cel waar nieuwe schimmel uit komt
• aan uiteinde schimmeldraad
• of onder de paddenstoel
• Knopvorming

Gist

Gist is een eencellige schimmel.

Er groeit een knop aan de gistcel en hieruit groeit een nieuwe gistcel.

Bacteriën en schimmels

Bacteriën en schimmels kunnen nuttig en schadelijk zijn.

Voeden zich met dode resten van organismen.

Voedselbederf en conserveren

Voedselbederf: kan zorgen voor voedselvergiftiging.

Voedselbederf voorkomen:

Conserveren = het beschermen tegen voedselbederf

Bederven

• Conserveren

Voedsel conserveren

Betekenis conserveren: Verduurzamen,  in goede conditie bewaren.

Omstandigheden voor bacteriën en schimmels ongunstig gemaakt.

Manieren om te conserveren:

1. Invriezen
2. Pasteuriseren
3. Steriliseren
4. Vacuüm verpakken
5. Drogen
6. Toevoegen van conserveermiddelen

Voedsel conserveren. 

Conserveren (bewaren) op vijf manieren

Bescherming tegen onder andere Salmonellabacterie

CONSERVEREN

Manier van conserveren	Wat is het?	Wat doet het?
1A Koel bewaren	+/- 4 graden celcius	Enzymen tijdelijk niet werkbaar
1B Invriezen	- 18 graden celcius	Enzymen langer niet werkbaar, nog langer houdbaar.
2 Pasteuriseren	tot 72*c verhitten	Groot deel bacteriën/schimmels dood, maar niet allen.
3 Steriliseren	130*c-140*c verhitten	Enzymen werken niet meer, smaak veranderd. Lang houdbaar.
4 Drogen	Al het water onttrekken	Schimmels/Bacteriën hebben water nodig om te leven.
5A Inblikken	Eerst verhitten dan luchtdicht verpakken.	Schimmels/Bacteriën hebben lucht nodig om te leven.
5B Vacuüm verpakken	Alle lucht uit verpakking zuigen	Schimmels/Bacteriën hebben lucht nodig om te leven.
6A Natuurlijk conserveermiddel	Suiker, Zout en Zuur	Schimmels/Bacteriën kunnen niet goed meer leven. Suiker: haalt vocht weg uit schimmels/bacteriën. Zout: haalt vocht uit alles. Zuurgraad: Enzymen niet werkbaar.

bacteriële infectie

krentenbaard

schimmelinfectie zwemmerseczeem

Antibiotica 

Maakt bacteriën dood

Penicilline is een antibiotica gemaakt door een penseelschimmel 

yoghurt, zuurkool, yakult, geneesmiddelen, insuline

brood, wijn, bier schimmelkaas, 

Biotechnologie

Biotechnologie = verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt.

Klassieke biotechnologie

Moderne biotechnologie

Klassieke biotechnologie:

het hele organisme wordt gebruikt

Moderne biotechnologie:

een deel, het DNA, van een organisme wordt gebruikt

genetische modificatie

Nieuwe biotechnologie

Oude biotechnologie 

Insuline productie

Insuline wordt tegenwoordig geproduceerd door bacteriën.

Hiervoor is een plasmide met een menselijk insuline gen geplaatst in een bacterie

Wat is een eencellige schimmel?

1. champignon
2. paddenstoel
3. gist
4. zowel a,b als c

Hoe planten meercellige schimmels zich voort?

1. sporen
2. deling
3. bestuiving
4. zaden

Hoe worden bacteriën en schimmels ook wel genoemd?

1. reducenten
2. producenten
3. consumenten
4. families

Waar leven bacteriën en schimmels van?

1. van dode planten
2. van dode dieren
3. van resten van dieren
4. van resten van dode organismen