11.3 Zwangerschap

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Deze les

• Voorkennis: van zaadlozing tot innesteling.
• Keuze: uitleg over 11.3 deel 1 of zelf leerdoelen uitwerken.
• Opdrachten maken
• Leerdoelencheck

Van zaadlozing tot zwangerschap!

Let op: de timer loopt...

Onder invloed van welk hormoon rijpt de eicel in de follikel?

1. FSH
2. Oestrogeen
3. LH
4. Progesteron

Welk hormoon heeft de concentratiepiek rond de ovulatie?

1. FSH
2. Oestrogeen
3. LH
4. Progesteron

Hoe lang blijft een eicel bevruchtbaar?

1. 14 dagen
2. 28 dagen
3. 12 - 24 uur
4. 0 - 12 uur

Waar komen de zaadcellen direct na de zaadlozing ongeveer terecht?

1. 7
2. 8
3. 10
4. 13

Waar vindt de bevruchting plaats?

1. Baarmoedermond
2. Baarmoeder
3. Eileider
4. Eierstok

Hoelang duurt het na de bevruchting totdat de eicel is ingenesteld?

1. 10-24 uur
2. 24-48 uur
3. 2-5 dagen
4. 5-7 dagen

Hoe heet het ingenestelde bolletje cellen?

De vlokken van het embryo geven het hormoon HCG af. Dit heeft twee effecten. Wat is één van die effecten?

1. Zorgen voor opname en afgifte van stoffen voor het embryo.
2. Zorgt voor afsluiting van de baarmoedermond.
3. Zorgt ervoor dat er geen nieuwe eicel rijpt.
4. Zorgt voor de vorming van de navelstreng.

Welke twee hormonen uit de cyclus worden na bevruchting nog afgegeven?

1. FSH en LH
2. Oestrogeen en progesteron
3. LH en oestrogeen
4. LH en progesteron

Leerdoelen 11.3 deel 1

Aan het einde van deze les kun je:

• beschrijven welke veranderingen er optreden bij het kind tijdens zwangerschap.
• beschrijven welke veranderingen er bij de moeder optreden tijdens zwangerschap.
• uitleggen hoe het embryo beschermd wordt door de vruchtvliezen en het vruchtwater.
• beschrijven hoe stoffen uitgewisseld worden tussen moeder en kind, via de placenta en navelstreng.
• de onderdelen van de placenta en de navelstreng benoemen. 
• uitleggen welk effect schadelijke stoffen kunnen hebben op het kind

Wat ga je doen?

Meedoen met de uitleg van meneer Lammers.

Zelfstandig de leerdoelen uitwerken.

Zwangerschap en ontwikkeling

Embryonale fase = eerste 12 weken. Alle organen ontstaan.

Nog geen dikke buik, maar wel andere veranderingen.

Na 12 weken is het een foetus. Vanaf dan groeit het kindje veel.

Organen worden verdrukt:

• vaker naar de wc
• oprispend maagzuur

Progesteron stimuleert de groei van melkklieren. En borsten worden groter door extra vet, wat de melkklieren beschermt.

Foetus zit in 'zak': vruchtvliezen met vruchtwater erin voor bescherming.

Placenta/moederkoek: vormt op plek van innesteling, bevat bloedvaten van moeder en kind. 

Verbinding tussen foetus en placenta met navelstreng.

Moederkoek of placenta

Foetus via navelstreng verbonden met placenta.
Bloedvaten moeder en kind dicht naast elkaar.
--> stoffen uitwisselen door dunne wanden

Navelstreng

Drie bloedvaten:

• navelstrengader: van moeder naar foetus (zuurstof en voedingsstoffen)
• twee navelstrengslagaders: van foetus naar moeder, allebei! (koolstofdioxide en andere afvalstoffen)

Placenta/moederkoek

Filter tussen bloed van de moeder en bloed van het kindje. 

Houdt veel schadelijke stoffen en ziekteverwekkers tegen. 

Maar helaas komen er ook stoffen wel bij het kindje via de placenta:

• alcohol
• drugs
• nicotine
• rodehondvirus

Aan de slag...

Basis: 2 t/m 4, 7 en 8 (9 t/m 11 en 14 t/m 17)

Extra oefening: 5, 6 (12 en 13)

Klaar? Ga verder met de opdrachten van deel twee (tussen haakjes).

Laatste 5 minuten: leerdoelencheck!

Leerdoelencheck!

1. Beschrijf welke veranderingen er optreden bij het kind tijdens zwangerschap.
2. Beschrijf welke veranderingen er bij de moeder optreden tijdens zwangerschap.
3. Leg uit hoe het embryo beschermd wordt.
4. Beschrijf hoe het kind aan stoffen komt.

In tweetallen: één persoon legt 1 en 3 uit, tweede persoon legt 2 en 4 uit.

Deze les

• Terugblik vorige les
• Uitleg 11.3 deel 2
• Opdrachten maken
• Evt. aflevering 'childbirth' van Sex Explained (Netflix)? 26 min.

Terugblik

• Eerst een foetus of eerst een embryo? En na hoeveel weken niet meer?
• Hoe zit een baby in de baarmoeder? 
• Hoe ziet de bloedsomloop van een ongeboren baby in de eruit?

Leerdoelen 11.3 deel 2

 Aan het einde van deze les kun je:

• de bloedsomloop van het ongeboren kind beschrijven.
• beschrijven hoe de bloedsomloop van de baby na de geboorte verandert.
• beschrijven hoe een bevalling verloopt.
• uitleggen wat één- en twee-eiige tweelingen zijn en hoe ze kunnen ontstaan.

Bloedsomloop kind

Longen en darmen werken
nog niet: zuurstof en
voedingsstoffen van moeder.
Bloed gaat via navelstrengader
richting de lever. Gaat via
ductus venosus naar onderste
holle ader en komt direct in het hart.
Mengt in onderste holle ader
met zuurstofarm bloed uit de rest van
het lichaam.

In welke hartruimte komt het terecht?

1

Navelstrengader vertakt: deel naar lever (poortader) en deel naar onderste holle ader.

2

Stroomt rechterboezem in, gemengd met bloed uit holle ader.

3

Ovale venster is een opening tussen rechter- en linkerboezem. Bloed stroomt door hele hart. Na samentrekken stroomt het in de aorta en longslagader.

4

Verbinding tussen longslagader en aorta: ductus Botalli, waardoor grootste gedeelte van bloed door aorta stroomt.

Via twee navelstrengslagaders gaat het weer terug.

Zelf ademen! Vier veranderingen in bloedsomloop:

1. Ductus venosus sluit en verschrompelt
2. Ovale venster sluit
3. Ductus Botalli (tussen longslagaders en aorta) sluit en verschrompelt
4. Navelstrengader en navelstrengslagaders verschrompelen (vallen af: navel).

Na de geboorte...

De bevalling

Drie fasen:

1. Ontsluiting; door weeën gaat de baarmoedermond open. Wee = samentrekken spieren van baarmoeder. 

2. Uitdrijving; sterke persweeën duwen de baby door de vagina naar buiten.

3. Nageboorte; door weeën gaan de placenta en vruchtvliezen en resten navelstreng naar buiten. 

Soms is een 

keizersnede nodig, bijv.

bij dwarsligging.

Hoe ontstaat een tweeling?

Eeneiige tweeling: één ei- en zaadcel, maar splitst

na bevruchting.

Twee-eiige tweeling: twee eicellen en twee zaad-

cellen, nadat er twee eitjes bij eisprong vrij zijn

gekomen. 

Bij beide meestal twee placenta's en twee

vruchtvliezen, tenzij bij eeneiige tweeling splitsing

na innesteling is gebeurd (1%).

Aan de slag... 

Basis: (2 t/m 4, 7 en 8) 9 t/m 11 en 14 t/m 17

Extra oefening: (5, 6) 12 en 13

Volgende les moet 11.3 af zijn.

Evt. aflevering childbirth Sex Explained: 03:15 - 14:00