STRAATTAAL EN DIALECT

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

STRAATTAAL & DIALECT

Lesplanning

• Lesdoel
• Achtergrond en het ontstaan
• Kennis testen
  
• Opdracht maken 
• Evaluatie

Lesdoel

• Je weet wat de Nederlandse taal en straattaal of dialect  met    elkaar te maken hebben.
• Je weet waarom straattaal of dialect gebruikt wordt.
• Je vergroot je kennis over straattaal  en dialect.

De Nederlandse taal(vormen)

Nederlandse taal -> ook wel standaardtaal of algemene omgangstaal.

Er is niet één soort Nederlands dat door iedereen gesproken wordt.  

Daarnaast zijn er allerlei dialectvormen en jongerentaal -> straattaal.

Talen veranderen continu door de creativiteit van mensen.

Wat weet je? Alleen/per twee..

Wat is het verschil tussen een dialect en een straattaal?

Wat zijn de overeenkomsten tussen een dialect en een straattaal?

Welke dialecten ken je? Weet je ook specifieke  dialectwoorden?

Noteer vijf straattaalwoorden.

Duur: 7 minuten

Straattaal/dialect

Straattaal is een zelfgemaakte taal vol afkortingen in sms- en apptaal, schunnige woorden uit de hiphop en leentermen uit het Marokkaans, Turks, Engels en Surinaams. In Nederland is de basistaal Nederlands. Er wordt gespeeld met lidwoorden, toon, tempo en volume. 

Dialect is in de taalkunde de benaming voor een talige variëteit die niet als standaardtaal geldt.

Nederlandse dialecten zijn nauw verwant aan de Nederlandse taal -> in hetzelfde taalgebied als het Standaardnederlands gesproken

Overeenkomsten straattaal & dialect(en)

• Beide zijn varianten binnen het standaard Nederlands.
• Wordt naast het Nederlands gebruikt -> dus ook taalvaardig in het Nederlands.
• Beide zijn een typische 'in-group' spreekstijl' -> onderling kunnen ze elkaar goed verstaan.
• Verschillen in regio's of groepen -> veel variatie en verandering.
• Associatie met individuen of groepen met een lage sociale status.
• Verbondenheid en groepsgevoel.
• Stoerheid (straattaal) & gezelligheid (dialecten).
• Kan nadelig zijn voor een succesvolle maatschappelijke carrière -> niet algemeen geaccepteerde norm.

Wanneer is straattaal ontstaan?

1. Eind 20e eeuw
2. Eind 19e eeuw
3. Begin van het jaar 2000

Wat zijn eigenschappen van een dialect?

1. Het wordt op school geleerd.
2. De spelling en grammatica zijn niet vastgelegd.
3. De woordbetekenissen zijn vastgelegd.
4. Maakt deel uit van het culturele erfgoed van een bepaalde regio.

Hoe komt het dat veel jongeren naast de Nederlandse taal ook straattaal spreken?

1. Het wordt gebruikt in songteksten.
2. Jongeren willen graag bij een bepaalde groep horen.
3. Jongeren die straattaal spreken zijn vaak tweetalig opgevoed en leren dit thuis.

Wat betekent:
Doe hènig an!

1. Doe goed je best!
2. Doe voorzichtig!
3. Doe rustig aan!

Uit welke taal komt het woord 'Doekoe'?

1. Antiliaans
2. Surinaams
3. Marrokaans
4. Turks

Wat betekent het woord 'kats'

1. Helemaal
2. Een kater hebben.
3. Onaardig
4. Op het punt staan jonge katjes te krijgen.

Wat betekent dr'en?

1. Erg vinden
2. Iemand pesten
3. Rustig doen
4. Hard wegrennen

Wat vind jij van mensen die het spreken van dialecten niet accepteren?

1. Ik vind ook dat alleen het standaard Nederlands gesproken mag worden.
2. Ik vind dat het afhankelijk is van het accent.
3. Ik vind dat het afhangt van de situatie.
4. Ik vind dat iedereen een dialect mag spreken.

Opdracht 

Schrijf de tekst van de volgende slide in het standaard Nederlands. 

Dit is tevens huiswerk voor de volgende keer!

Als je het even niet weet

Straattaal is bijna overal te horen tegenwoordig. 

Op straat, op school, radio en TV, in commercials en in talloze Nederlandse rapnummers. Straattaal is een onderdeel geworden van de maatschappij. 

Weet je de betekenis van straattaalwoorden niet? Het straatwoordenboek kan je helpen. Er staan 8889 termen inclusief betekenis in de database, en dit aantal groeit iedere dag! 

https://straatwoordenboek.nl/

Straattaal & dialect in muziek

'Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is'.

'Kom uit het land waar je doorheen rijdt in drie uurtjes, met een ander dialect elke tien minuutjes' (Lange Frans & Baas B.).

In muziek en ook in gedichten worden teksten die in het dialect of in straattaal geschreven zijn regelmatig hits of bestsellers. Dit wordt dus wel volledig omarmd en geaccepteerd. 

Een voorbeeld hiervan is een oude hit van Twarres: 'Ik sjoch dei'.

Evaluatie

Korte terugblik

Huiswerk: Opdracht 'Ken jij deze torrie al?' maken voor de volgende les.