Spijsvertering en Uitscheiding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

spijsvertering 

Zelf aan de slag 

• Groepen van drie
• Iedere groep gaat een onderdeel van het  spijsverteringsstelsel uitwerken
• Gebruik Thieme Meulenhoff
• Geef een expertpresentatie aan de klas

benoem de onderdelen van het spijsverteringskanaal

mondholte 

keelholte

slokdarm

maag

dunne darm

dikke darm

rectum met anus 

parenteraal en enteraal; 

Hier kom je mee in aanraking als je bezig gaat met medicatie

mond, keelholte & slokdarm

• Mond-keelholte 
• Door kauwen komen enzymen vrij (amylase) dit is nodig om de koolhydraten (suikers) te verteren. 
• Slokdarm; gespierde buis met ringen en een klep naar de maag. Zorgt voor transport, geen vertering. 

Maag

• De maag produceert zure maagsappen.                                               De vertering komt op gang.

       (zoutzuur in maagsap dood bacteriën) Het maagslijmvlies             beschermt.

• Aan de buitenkant van de maag zitten spieren om het voedsel te kneden. 

wat kom jij tegen in de praktijk als  het gaat om problemen bij mond-keelholte en maag?

• tanden tandvlees problemen
• mondslijmvliesontsteking (stomatitis)
• slikproblemen
• slokdarmkanker
• slokdarmvarices
• reflux
• maagslijmvliesontstekingen
• maagkanker 

Tanden + tandvlees ontstoken?? Dan eten zorgvragers anders / minder – observeren !! Ook belangrijk bij mondzorg!

Stomatitis; door bv slecht gebit

Slikproblemen; komt voor bij allerlei doelgroepen / gehandicapten / ziektebeelden

Gevaar is verslikken / stikken. Risico verslikken is pneumonie

Kanker ; slokdarmkanker, varices – helder rood bloed - obsserveren

Reflux ; klepje van slokdarm naar maag functioneert niet goed – voeding terug naar slokdarm

Vlokken in je dunne darm

Voedsel wordt hier opgenomen. Voedingsstoffen eruithalen

Elke vlok heeft eigen bloedvoorziening. Zuurstof opnemen en afvalstoffen eruit halen

Vlokken vergroten je darmoppervlak

in totaal wel 30m2  (kamer van 6m x 5 m)

Wat kom jij tegen in de praktijk als het gaat om problemen van de darmen? 

• Dikke darm ontsteking (colitus ulcerosa)
• ziekte van Crohn (ontsteking van de darmen)
• prikkelbare darm syndroom 
• Darmkanker (evt. als gevolg een stoma)
• Glutenallergie (coeliakie)
• Blinde darm ontsteking (appendicitis)
• Obstipatie 

Colitus = colon itis ulcus = zweer

Crohn = bedacht door de arts. Crohn komt voor in je hele darmstelsel.

Prikkelbare darm = darmvlokken werken minder

Glutenallergie ; nu meer allergieën. Coeliakie = in de darmvlok zit een stofje die door gluten geactiveerd wordt.

Blinde darm = obstipatie ; verstopping , ophoping

Obstipatie 

Soorten klysma's

Aambeien 

Fissuurtjes

Anale prolaps 

Waar zit obstipatie? Laatste stukje colon net voor de bocht naar rectum.

3 soorten klysma’s

Microlax

Fosfaatclysme (ong. 7 cm de darm in)

Hoog opgaand clysma. Mag je NIET zomaar zelf uitvoeren.

gevaar van hoog opgaand klysma is kringspier beschadigen , inscheuren. Gevolg kan zijn incontinentie

er zitten veel bloedvaatjes , scheuren makkelijk (die bloedvaatjes gebruik je bij toedienen rectale medicatie, goede opname)

Aambeien= rondom anus en inwendig. = uitstulping van bloedvaatje. Kan makkelijk bloeden. Goede observatie def.

Oorzaak ; hard persen bij def of bij partus , door veel zitten.

Niet zomaar terugduwen . Arts i.c. evt zalf of operatief verwijderen.

Fissuurtje = scheurtje in slijmvlies. Moet je soepel houden, evt medicatie

Anale prolaps = stukje darm komt naar buiten

Lever  (Hepar)

• van belang voor de stofwisseling (eiwitten, vetten en koolhydraten). 
• Ontgiften en vorming van galsap. 
• zuivering via het bloedvatensysteem,
• de poortader

Lever en spijsvertering ???

Al je bloed gaat via lever en nieren. 

Lever heeft ontgiftende werking

Lever maakt galsap = heb je nodig voor vertering van vetten

alvleesklier (Pancreas)

• productie van hormonen in de Eilandjes van Langerhans (insuline en glucagon) 
• Enzymen (spijsverteringssappen) 
• voor de vertering van voedsel 

Maakt enzymen , spijsverteringssappen voor voedselvertering. Komen in je spijsverteringsstelsel en helpen bij vertering van voedsel.

Galblaas

• Gal helpt bij de vertering van voedsel
• Gal wordt opgeslagen in de galblaas 
• wie maakt gal?

Galblaas = opslagplek, je kunt zonder.

Lever maakt galsap en wordt hier opgeslagen. Bij vet eten komt het vrij en kan vet verteerd worden.

Galblaas kan wel stenen maken….

Wat kom jij tegen in de praktijk als het gaat om problemen met lever, alvleesklier en galblaas?

• leverontsteking (virus, hepatitis A en B)
• levercirrose 
• leverkanker
• alvleesklierkanker
• diabetes type 1 en 2
• Galstenen
• Galblaasontsteking  

Hepar betekent lever en itis betekent ontsteking. Hepatitis A wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Het gaat hierbij om een ander virus dan bij hepatitis B, C, D en E. Al deze vormen worden veroorzaakt door een virus.

Dit virus wordt overgedragen via bloed, seksueel contact en van moeder op kind

2 inentingen HEP B gehad?  dan 30 jaar beschermd. 

Levercirrose kan komen door: Langdurige ontsteking van de lever, zoals hepatitis B en hepatitis C. Lange tijd dagelijks (veel) alcohol drinken. Zeldzame leverziekten, zoals auto-immuun-hepatitis.

Verpleegkunde

A&F

benoem de uitscheidingsorganen

endeldarm 

huid

longen 

nieren 

ontlasting 

waarom zijn je longen uitscheidings organen?

ze scheiden vocht en CO2 uit

weet je nog hoe de gaswisseling plaatsvond?

via de huid vocht / zweet uitscheiden

kleine groene stipje midden in je hersenen

Koorts is een manier van ons lichaam om ziektekiemen te bestrijden. Tijdens deze opwarming kun je last krijgen van rillingen van de kou, afgewisseld met warmte en zweetaanvallen. De rillingen zorgen ervoor dat de temperatuur snel stijgt. Je lichaam is nog niet op de temperatuur waar het wil zijn, en dus voel je kou. Wanneer je lichaam eenmaal is opgewarmd, dan wil het lichaam zijn warmte weer kwijt. Vandaar dat je het warm krijgt en gaat zweten. Op deze manier kunnen zweetaanvallen en ‘het koud hebben’ elkaar afwisselen wanneer je griep hebt.

Uitdroging ontstaat door te weinig drinken, door te veel vocht verliezen of (in veel gevallen) door een combinatie van beide. Je kunt veel vocht verliezen door:

Veel zweten. Op warme dagen en tijdens inspanning zweet je meer dan normaal. Ook koorts kan ervoor zorgen dat je veel zweet.

Overgeven en/of diarree. Als je ziek bent en moet overgeven of diarree hebt, verlies je veel vocht. Bovendien is het dan vaak moeilijk om het drinken binnen te houden.

Zwangerschapsmisselijkheid. Vrouwen die tijdens de zwangerschap veel last hebben van zwangerschapsmisselijkheid en veel moeten overgeven, kunnen uitgedroogd raken.

Veel plassen. Dit kan weer worden veroorzaakt door het gebruik van medicijnen (bijvoorbeeld plaspillen) of door een onderliggende aandoening.

Hittegolf Naarmate je ouder wordt, gaan je nieren minder goed werken. Hierdoor worden afvalstoffen slechter uit het lichaam verwijderd. Om alles goed te kunnen blijven doorspoelen, moeten ouderen daarom meer drinken. Bovendien werkt bij ouderen het dorstgevoel vaak minder goed en gebruiken ze soms medicijnen die van invloed zijn op de vochthuishouding

denk ook aan andere branche, 

kinderen, gehandicapt, 

waarom je nieren?

filteren van al het vocht in de bloedbaan en uiteindelijk uitscheiding van urine

200 keer! 

99% gaat terug de bloedsomloop in 

    1% wordt urine

hoeveel keer per 24 uur gaat bloed door je nieren?

retentie; niet goed uit kunnen plassen en urine blijft achter. gevaar voor infectie 

ontsteking vs infectie

Bij een urineweginfectie is het slijmvlies aan de binnenkant van de urinewegen ontstoken.

 Een infectie van de lagere urinewegen heet een blaasontsteking. 

prostaat

Bij de ouder wordende man wordt de prostaat groter, onder invloed van hormonale veranderingen. De prostaat groeit zowel naar buiten als naar binnen en sluit nauwer om de plasbuis, die dwars door de prostaat loopt, heen. Hierdoor kan de plasbuis in de verdrukking komen.

Een onbehandelde blaasontsteking kan leiden tot een nierbekkenontsteking. Een urineweginfectie ontstaat door bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers.

nierinsufficiëntie

Bij nierfalen is er sprake van een verminderde nierfunctie. Men spreekt ook wel over nierinsufficiëntie of nierschade. Hierdoor lukt het de nieren niet meer om de afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen. Nierfalen kan plotseling ontstaan (acuut) of langzaam en sluipend (chronisch)

waaruit bestaat urine?

zouten 

afvalstoffen 

water

schadelijke stoffen 

urine donker?  vocht tekort

urine licht?  veel drinken

aandachtspunten:

Hoe weet jij nu dat nieren van een zorgvrager mogelijk niet goed functioneren? 

urine productie, waar let jij op? 

Observeren en signaleren!

kleur, geur, frequentie, hoeveelheid

wanneer alarmeren?

lab onderzoek; 

* sediment

* kweek

* midstream urine

observeren, kleur, geur, frequentie, hoeveelheid en consistentie

problemen?

diarree, obstipatie , aambeien

vragen uitscheiding ???

Darmen

Dunne darm zorgt voor vertering van voedsel

• twaalfvingerige darm (duodenum). ong. 20 - 25 cm
• Nuchtere darm (jejunum)  
• Kronkeldarm (Ileum)

Blinde darm met appendix
Dikke darm (Colon , indikken van onverteerbare resten)  1,5 meter
Endeldarm (rectum) en anus  20 - 25 cm 

totaal ..... meter??

Latijnse namen moet je weten! Ivm stoma zorg ook de opbouw moet je weten.

12 vingerige darm – is 12 vingers breed

De nuchtere darm of het jejunum is het middelste deel van de dunne darm. lengte is ong. 4 meter. 

De nuchtere darm dankt zijn naam aan het feit dat wanneer iemand dood is, dit deel van de darm leeg is, 'nuchter' dus.

De kronkeldarm of het ileum is het laatste deel van de dunne darm. De kronkeldarm wordt zo genoemd omdat de ongeveer 3 meter lange darm gekronkeld in de buikholte ligt.

Blinde darm = overgang dunne naar dikke darm

Dunne darm = zorgt vooral voor vertering

Dikke darm = zorgt vooral voor indikken

obsitpatie komt voor bij??   bocht voor rectum. 

daarom clysma liefst op linkerzij

schrijf voor je zelf de vier  onderdelen op 

nieren

urineleiders

blaas

urinebuis