De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Burgers en stoommachines

De Sociale Kwestie

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen wat de sociale kwestie is

Wat was 1 van de belangrijkste uitvindingen van de industriële revolutie?

1. De ploeg
2. De stoommachine
3. De dienstensector
4. De computer

Welk begrip hoort bij de volgende betekenis:

"Ingrijpende verandering in de productie, waarbij handarbeid werd vervangen door machines."

1. Kapitalisme
2. Handnijverheid
3. Industriële revolutie
4. Monarchie

In welk land begon de industriële revolutie?

1. Duitsland
2. Nederland
3. Frankrijk
4. Engeland

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

www.hetklokhuis.nl

Burgers en stoommachines

De Sociale Kwestie

Controle vragen

1. Ik kan de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders tijdens de industriële revolutie beschrijven

2. Ik kan verklaren waarom er kinderarbeid was

3. Ik kan de rol van vakbonden in de sociale kwestie beschrijven

4. Ik kan verschillende veranderingen door de sociale wetten noemen en uitleggen waarom fabriekseigenaren hiermee instemden

Hulp aan armen in de 19e eeuw

• Bij ziekte of werkloosheid klopte je in eerste instantie aan bij familie.
• Geen familie? Dan was je afhankelijk van liefdadigheid.
• Liefdadigheid in de 19e eeuw kwam van de kerk of rijke burgers.
• Deze liefdadigheid bestond uit: voedsel, brandstof en kleding.
• Om liefdadigheid te ontvangen moest je: het écht nodig hebben, je netjes gedragen, dankbaar zijn en naar de kerk gaan.

Een schilderij van Albert Anker waarop soep wordt uitgedeeld aan armen.

Rol van de overheid

• De rol van de overheid (landelijk en gemeentelijk) was erg klein: zij   zagen het niet als hun taak.
• Sommige gemeenten hadden een armenfonds. Dit fonds was niet   verplicht en het geld was beperkt: op was op.

De Goudsbloemgracht in de Amsterdamse wijk Jordaan uit 1850. Het is eigenlijk helemaal geen gracht, maar een sloot met aan beide kanten zeer slechte woningen. De hygiëne was slecht. Er was geen schoon drinkwater, geen riool, geen wc's. Regenwater werd verzameld in tonnen.

Sociale Kwestie

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar. Het zoeken naar een oplossing hiervoor heet: de Sociale kwestie.
• De 'rijken' krijgen ook last van de problemen van de arbeiders: ongelukken en  stakingen in de fabrieken, en zeer besmettelijke ziekten.

Vakbonden

• Arbeiders werken samen om sterk te staan.
  
  
• Vakbond = een verzekering
  
  
• Eisen stellen en staken

• Opkomst rond 1860 

Langzaam verandert iets...                      

• Angst voor stakingen en relle
• Oprichting vakbonden.
• Een sociale wet is het kinderwetje van Houten in 1874 

• Eerste goed werkende sociale wetten vanaf 1900

Hoewel de dreiging van een échte revolutie in Nederland uitbleef, zat de schrik er bij regeringen van andere landen goed in na de Russische Revolutie van 1917.

Langzaam verbetering

• Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten
  

• Leerplichtwet (1900), Woningwet (1901)

Verbeteringen

1. Er kwamen kortere werkdagen en hogere lonen.
   
2. Er kwamen veiligheidswetten voor in de fabrieken.
   
3. Er kwamen uitkeringen voor mensen die werkloos of arbeidsongeschikt werden.
   
4. Er kwamen woningwetten waardoor er betere arbeiderswoningen werden gebouwd.
   
5. Er kwamen ondergrondse riolen in plaats van de bovengrondse.

Controle vragen

1. Ik kan de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders tijdens de industriële revolutie beschrijven

2. Ik kan verklaren waarom er kinderarbeid was

3. Ik kan de rol van vakbonden in de sociale kwestie beschrijven

4. Ik kan verschillende veranderingen door de sociale wetten noemen en uitleggen waarom fabriekseigenaren hiermee instemden

Aantekeningen

+ maken huiswerk