5.4 De evolutietheorie en 5.7 Fossielen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Erfelijkheid en evolutie

De evolutietheorie en fossielen

Welkom in de les

Fijn dat je er bent!

spullen op tafel en jas uit!

telefoon in je tas

tas op de grond

Aandacht voor de docent

paragraaf: 4 

tekstboek: blz. 23

werkboek: blz.18

(gastheer)

Terugblik BS 1 t/m 3!

Welke cellen hebben geen paren chromosomen maar enkele chromosomen in de celkern?

1. Geslachtscellen
2. Lichaamscellen

Chromosomen komen alleen voor in geslachtscellen.

1. Juist
2. Onjuist

Chantal heeft een hond. Een spiercel van deze hond bevat 78 chromosomen.
Hoeveel chromosomen heeft deze hond in een levercel?

1. 39
2. 78
3. 156
4. 36

Vraag:

Welke stuk DNA bevat gelijke genen en welke ongelijke?

genenparen met gelijke genen

genenparen met gelijke genen

genenparen met ongelijke genen

genenparen met gelijke genen

genenparen met ongelijke genen

Welke cellen hebben geen paren chromosomen maar enkele chromosomen in de celkern?

1. Geslachtscellen
2. Lichaamscellen

Hoeveel chromosomen hebben wij?

1. 22
2. 23
3. 44
4. 46

46

Fenotype

nieuw genotype

        

         aantal chromosomen

            23 chromosomen

Zaadcel

Zet in de juiste volgorde van klein naar groot:

1. cel - chromosoom - DNA - gen
2. gen - chromosoom - DNA - cel
3. gen - chromosoom -cel - DNA
4. gen - DNA - chromosoom - cel

Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

Wat leren we 

vandaag?

Je kan beschrijven wat de evolutietheorie inhoudt. 

Je kan uitleggen hoe fossielen ontstaan.

(presentator)

Leerdoel

• Je moet kunnen beschrijven wat de evolutietheorie inhoudt. 

0

Hengelvis, leeft in de diepzee

Andescondor: vleugelwijdte 3 meter

Colibri: vleugelwijdte 5 cm

rups, coccon lijkt op vogelpoep

bij gevaar ontploft deze mier.

Kan hij helaas maar 1 keer doen

Evolutietheorie

Is vanaf de 18de eeuw ontwikkeld. 

Charles Darwin is de grondlegger (degene die ermee begon)

Er zijn veel feiten die deze theorie ondersteunen (argumenten voor de evolutietheorie). 

Evolutietheorie

Gaat uit van:

1. Variatie in genotypen
2. Natuurlijke selectie
3. Het ontstaan van nieuwe soorten. 

Variatie in genotypen

• Populatie= een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die zich met elkaar kunnen voortplanten.
  
• Nieuwe genotypen ontstaan (voortplanting & mutaties)
• Diversiteit in een populatie (dus ze zijn allemaal nét iets anders)
  

Hoe meer overeenkomst twee organismen vertonen, hoe meer ze bij dezelfde groepen worden ingedeeld.

Lijken op elkaar, zitten in dezelfde familie

Lijken niet elkaar, zitten niet eens in zelfde rijk

Soort

Organismen behoren alleen tot dezelfde soort als ze zich onderling kunnen voortplanten en de nakomelingen vruchtbaar zijn.

Soort

Soms lijken  dieren heel erg op elkaar, maar behoren ze niet tot dezelfde soort!

Deze zijn niet dezelfde soort!

Soms lijken dieren helemaal niet op elkaar maar behoren ze wel tot 1 soort!

Ras

Een soort kan uit verschillende rassen bestaan.

Bijvoorbeeld alle hondenrassen behoren tot de soort hond.

Honden: Wel 1 soort

+

=

    Beagle                       Pug                              Puggle

                                                                  (kan voortplanten)

Leeuw en Tijger: Niet 1 soort

+

=

      Leeuw                            Tijger                              Lijger

                                                               (kan niet voortplanten)

Verwantschap

-De tijger en de leeuw zijn hier meer aan elkaar

verwant dan de tijger en de aap.

-Hoe langer geleden twee soorten zijn ontstaan uit

een gemeenschappelijke voorouder, hoe minder

verwant ze zijn.

-Hoe meer verwant soorten zijn,

hoe meer overeenkomsten hun DNA vertoont.

Natuurlijke selectie

Er worden véél meer nakomelingen geboren dan er plaats/voedsel voor is. Veel gaan dood. 

De best aangepaste zullen overleven. Deze aanpassing heeft vaak met het genotype te maken. 

Deze aanpassing wordt dus doorgegeven aan de nakomelingen. 

 Natuurlijke selectie

Individuen die het beste aangepast zijn, hebben de beste overlevingskansen

=

Grotere kans om eigenschappen door te geven aan nakomelingen

 Natuurlijke selectie - nog een voorbeeld

Beste kanshebbers worden geselecteerd. 

Het onstaan van nieuwe soorten

• Natuurlijke selectie lijdt niet tot een nieuwe soort totdat de twee groepen van elkaar gescheiden raken en zich daardoor niet meer kunnen voortplanten (isolatie). Dan pas begint het ontstaan van een nieuwe soort.

Evolutie: 

De ontwikkeling van het leven op aarde waarin soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

Evolutie is NIET bewust, evolutie heeft GEEN  doel. 

Argumenten voor evolutie

Fossielen

zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.

wat zijn fossielen?

Zijn versteende overblijfselen van de harde delen van een organisme.
Deze harde delen zitten in diepe oude aardlagen.

Fossielen zijn levenloos (niet dood), er zijn geen resten van het oorspronkelijke organisme (zoals cellen, DNA, weefsels) terug te vinden, alles is steen geworden. Een uitzondering zijn de barnsteenfossielen (meestal insecten die in hars zijn gevangen en bewaard zijn gebleven), die zijn dood.

Een skelet is geen fossiel, is niet versteend. 

Fossiel in barnsteen

Fossiel gevonden in ijslaag

Fossilisatie

Het dode dier wordt bedolven door zand of klei. Als dit snel gebeurt krijgen bacteriën niet de kans om het lijk af te breken. Er komen meer lagen zand of klei over de eerste laag heen en na een lange tijd versteent de eerste laag door de druk van de andere lagen.  

Dood en bederf                 Snel bedolven                     Mineralisatie                Erosie/blootstelling

Reconstructie

Uit de fossielen die gevonden worden (bijna nooit is het een heel dier) proberen ze een beeld te maken van hoe het dier eruit gezien zou hebben. 

Gesteentelagen

Gesteentelagen zijn lagen zand/klei die over elkaar heen worden afgezet en verstenen. 

De oudste gesteentelagen liggen het diepst.

Fossielen komen in deze gesteentelagen voor. Hoe hoger (dichterbij de oppervlakte) ze liggen hoe jonger ze zijn. 

Soms vind je ze alleen in één gesteentelaag en daarna niet meer. Dit betekent dat dat dier is ontstaan (eerst was het er niet) en daarna verdwenen. Dit is een belangrijk argument voor de evolutietheorie. 

    Aan het (huis)werk

Quayn 5.4 De evolutietheorie

Quayn 5.7 Fossielen

Lezen? Blz. 21 en 37 van je boek