Grammatica - Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands

1Y

Planning

-Leerdoelen

- Herhaling: werkwoordsvormen

-Oefenen

- Uitleg: zinsdelen

- Oefenen

- Aan de slag

- Afronden

Leerdoelen

- Je weet welke vier werkwoordsvormen er zijn.

- Je weet hoe je de vier werkwoordsvormen kunt herkennen.

- Je weet hoe je een zin in zinsdelen verdeelt.

Welke vier werkwoordsvormen zijn er?

Werkwoordsvormen

- persoonsvorm

- voltooid deelwoord

- onvoltooid deelwoord

- infinitief

Hoe kun je de persoonsvorm vinden?

Persoonsvorm

- Tijdproef

Gisterenmiddag heb ik een aardig stuk gefietst.

Gisterenmiddag had ik een aardig stuk gefietst.

- Getalsproef

Gisterenmiddag hebben wij een stuk gefietst.

- Vraagzin

Heb ik gisterenmiddag een stuk gefietst?

Met welke twee letters begint een voltooid deelwoord vaak?

Voltooid deelwoord

- Begint vaak met het voorvoegsel ge-.

- Geeft aan dat een handeling al klaar/af is.

Het ontbijt is gemaakt.

Ik heb lekker geslapen.

Soms ook met andere voorvoegsel: be-, her-, ont-, ver-

Wat is een kenmerk van een onvoltooid deelwoord? Je bent iets aan het doen terwijl ...

Onvoltooid deelwoord

- Je bent iets aan het doen terwijl je tegelijkertijd nog iets anders aan het doen bent.

Snikkend las zij de brief voor.

Te herkennen aan: infinitief + d

Hoe noemen we het infinitief ook wel?
Het ...

Infinitief

- Ook wel het 'hele werkwoord'.

- Zoals in het woordenboek vermeld staat.

- Eindigt vaak op -en.

- Is gelijk aan de meervoudsvorm in de tegenwoordige tijd.

Slapen, lopen, vinden.

Maar ook: doen, gaan, zijn.

Welke werkwoordsvorm zoek je eerst?

Werkwoordsvormen benoemen

- Je zoekt eerst altijd de persoonsvorm.

 

- Is er maar één werkwoord in de zin, dan is dit sowieso de persoonsvorm.

- Zijn er meerdere werkwoorden in de zin, dan zoek je na de persoonsvorm pas de andere werkwoordsvormen.

Zinsdelen

- Je kunt een zin verdelen in woorden en/of woordgroepen.

- Een zinsdeel heeft een eigen functie.

Vorige week heb ik onze grote kerstboom versierd.

- Welke woorden horen bij elkaar?

Zinsdelen

Stap 1: Zoek de persoonsvorm(en) (d.m.v. de tijd- of getalsproef). Zet vervolgens een streep voor en na de persoonsvorm.

 

Vorige week |heb| ik onze grote kerstboom versierd.

Zinsdelen

Stap 2: Je maakt gebruik van de verplaatsingsproef. --> Je kunt een zinsdeel voor de persoonsvorm plaatsen zonder dat de zin een andere betekenis krijgt.

Ik |heb| vorige week onze grote kerstboom versierd.

Onze | heb | ik vorige week grote kerstboom versierd.

Onze grote kerstboom |heb | ik vorige week versierd.

Zinsdelen

Stap 3: Elk zinsdeel dat ik voor de persoonsvorm kan plaatsen krijgt een verticaal streepje voor en na het zinsdeel.

Vorige week | heb | ik | onze grote kerstboom | versierd.