§4.2 Wateroverlast: de kust en het kustbeleid

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4 Wateroverlast: 

§2 de kust en het kustbeleid

Domein Leefomgeving

Waar denk je aan als we het hebben over de Nederlandse kustverdediging?
Voer eerst 'strand' in.

Nederlands kustbeleid.

Op de volgende slide wordt je doorgelinkt naar een artikel van de NOS. Bekijk het filmpje op de website en neem het bijbehorende artikel door. In het filmpje (en in het artikel) worden diverse kanten belicht over het Nederlandes kustbeleid.

nos.nl

Wat is het probleem als we de sluizen bij het Haringvliet (Zeeland) constant dicht zetten?

1. De sluispoorten 'koeken' dan vast. Regelmatig open en dicht doen voorkomt dit.
2. Voor de scheepvaart is er dan geen mogelijkheid meer om de zee te bereiken.
3. Het vrachtverkeer kan er dan niet meer langs, waardoor grootschalige files ontstaan.
4. Er is geen waterverbinding meer met de zee, waardoor belangrijke plant- en diersoorten verdwijnen.

Wat zijn de belangrijkste lessen uit het filmpje?

De dynamische Nederlandse kust

De Nederlandse kust is opgebouwd door dynamische processen langs de kust. De wisselwerking deze processen zorgt voor continue opbouw en afbraak van het zand aan de Nederlandse kust. De belangrijkste processen zijn:

1. Zeestroming
   
2. Getijdenstroming
   
3. Golfwerking
   
4. Wind

Opbouw Kust

Rond het jaar 1000, speelde het Waddengebied een nog veel grotere rol. De strandwallen werden steeds hoger en vormde uiteindelijk duinen. Door natuurlijke processen werd het water achter de duinen ook steeds zoeter, waardoor veel veenvormig plaatsvond. Het veen werd feitelijk beschermd door de duinen. 

Getijdestroom in de Noordzee

De getijdestroom heeft veel invloed op de kustvorming in de Noordzee. Met vloed stroomt het zeewater vanuit het noorden de Noordzee in. Omdat het water niet overal in 1 keer kan zijn, wordt het op verschillende tijden vloed op verschillende plaatsen aan de kust.

Vloed in de Noordzee

Op het plaatje kun je zien hoe de 'vloedgolf' langs de kust van Nederland trekt. Elk stapje is ongeveer een uur. Als het laagwater is in Vlissingen (Zeeland), is het op dat moment vloed op de Waddenzee. 

Doordat de vloedstroom bij vloed iets sterker is dan bij eb, is de vloedgolf mede verantwoordelijk voor het transport van zand langs de kust, vanuit het zuiden richting het noorden.

Nederlandse kust

De kust is feitelijk onder te verdelen in drie delen: 

1. Estuariumkust (Zeeland)

2. Duinenkust (Noord- en Zuid-Hollandse kust)

3. Waddenkust (Groningen / Friesland) 

Zachte kust:

Zand en klei

Van Zuid naar Noord

1. Estuariumkust

2. Duinenkust

3. Waddenkust

Harde kust:

Harde waterkeringen gevormd door de mens

1. Zeewerende dijken in een duinenkust

2. Dammen; kustlijnverkorting

3. Strekdammen en pieren

Kun je een voorbeeld noemen van een zachte kustwering die gevormd is door de mens?

Estuarium: Zeeuwse Kust

Een estuarium is een trechter-vormige monding gvan een rivier in zee. Bij een estuarium heb je een unieke mengeling van zoet water uit de rivier en zout water uit de zee. Doordat het water van 2 kanten komt, is er ook meer overstromingsgevaar. De Deltawerken hebben het estuarium aan de Zeeuwse kust veel veiliger gemaakt.

Zeewerende dijk: 

Hondsbossche Zeewering

De duinen vormen een groot deel van de Nederlands kustverdediging. Op sommige plaatsen langs de kust was deze nog steeds verzwakt. Hier zijn diverse ingrepen gedaan, zoals bijvoorbeeld de Hondsbossche Zeewering bij Petten (Noord-Holland).

Leg uit waar het zand vandaan is gekomen, waar het grootste deel van de Nederlandse westkust is opgebouwd.

Menselijke processen langs de kust

Eerste bewoners in NL bouwden o.a. terpen, met name in Friesland en Groningen.  Als de dijken doorbraken (wat regelmatig gebeurde), stonden de huizen op de terpen nog hoog genoeg om het droog te houden. Een simpele, maar toch effectieve manier om droge voeten te houden.

Pas in de 19e en 20ste eeuw kwam er op grotere schaal bescherming, door de aanleg van grootschalige waterkeringen.

Welke waterwerken horen waarbij?

Harde kustverdediging

Zachte Kustverdediging

Duin

Zeedijk

Strandwal

Hondsbossche Zeewering

Deltawerken

Opdrachten

Maak de opdrachten in het Opdrachtenboek bij §4.2

Volg de verkorte leerroute