GS GM3 Ind.3 Successen voor de arbeiders en crisis.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Feniks

Successen voor de arbeiders en crisis. 

Wat gaan wij doen?

Instructie

Lezen en maken

Afsluiting

Kinderarbeid?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland tijdens de Industriële Revolutie waren.
  
• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland door de Industriële Revolutie veranderden.

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier de de sociale verhoudingen veranderden in Nederland.

De Sociale kwestie

• 19e eeuw: handwerk en fabriekswerk bestaan nog naast elkaar
• werkomstandigheden in de fabriek zijn slecht en ongezond
• SOCIALE KWESTIE = besef dat  de slechte leefomstandigheden veranderd moeten worden.

Wie moet zorgen/betalen voor betere arbeids- en woonomstandigheden? 

Sociale Kwestie

Sociale Wetten

• Armenwet (1854)
• Kinderwetje van Van Houten (1874)
• Leerplichtwet (1901)
• Woningwet (1901)
• Ongevallenwet (1901)
• Arbeidswet (1919)

Het begin van een oplossing: de 1e sociale wet

• 1874
• Kinderwet van Van Houten
• kinderen onder de twaalf mochten niet meer in de fabriek werken.
• Er was niemand die dat controleerde...

Samuel van Houten

Arbeiders gaan samenwerken

• In je eentje deed je weinig aan de misstanden in de fabriek
• samenwerken tegen de eigenaren
• arbeiders verenigden zich in vakbonden en gingen staken

Censuskiesrecht

(1848)

Stemrecht voor mannen boven de 25 jaar die een bepaald percentage aan belasting betaalden. 

(Ongeveer 11% van de bevolking.)

Arbeiders willen kiesrecht

• Er was nog steeds censuskiesrecht
• Alleen rijkere burgers in de 2e kamer
• Kans op sociale wetten is groter als arbeiders ook mogen stemmen
• De arbeiders wilden dus graag algemeen kiesrecht (lukt in 1917)

Pieter Jelles Troelstra

(socialisten)

• Oprichter SDAP
• Sociaal Democratische Arbeiders Partij
• Doel: de arbeidsomstandigheden verbeteren via goede sociale wetten
• Verschil met communisme =  communisten willen gelijkheid bereiken via revolutie tegen het kapitaal

Heropvoeding

Een experiment om een einde te maken aan de armoede in Nederland. Door hard te werken zouden mensen die voorheen kansloos werden geacht alsnog kunnen deelnemen aan de maatschappij.

Kijken

Wat is censuskiesrecht?

1. Stemrecht voor mannen
2. Stemrecht voor mensen die % belasting betalen
3. Stemrecht voor liberalen
4. Stemrecht voor mensen van 18 jaar en ouder

Wat was het doel van een vakbond?

1. Stakingen organiseren
2. Arbeidsomstandigh. verbeteren
3. Sociale wetten maken
4. Werkgevers verdedigen

Wat houdt de Sociale Kwestie in?

1. Omstandigheden arbeiders verbeteren
2. Verslechtering arbeidsomstandigh.
3. Strijd communisme en sociaaldemocraten
4. Verslechtering woonomstandigheden

Welke sociale wet veranderde écht iets aan de kinderarbeid?

1. Armenwet
2. Kinderwetje van Van Houten
3. Leerplichtwet
4. Ongevallenwet

Aan de slag.

Maak opdracht: 3,6,8 en 9.

Zie blz. 29

Spotprent opdracht

Beantwoord de vragen.

Gezamenlijk bespreken

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland tijdens de Industriële Revolutie waren.
  
• Je kunt uitleggen hoe de sociale verhoudingen in Nederland door de Industriële Revolutie veranderden.

Wat konden arbeiders doen om hun situatie te verbeteren?

Onderhandelde namens een grote groep arbeiders en kon oproepen tot staken.

Vakbonden

Door wetgeving / het parlement sociale wetten en voorzieningen maken.  

Sociaaldemocraten

Sociaal 

Democratische

Arbeiders

Partij

PJ Troelstra

Wilden door revolutie de ideale arbeiderssamenleving invoeren. 

Communisme

K Marx

Collectieve Arbeids Overeenkomst

CAO

• Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
• Nederland neutraal
• Weinig handel (mede door handelsblokkade én duikbotenoorlog)
• Schaarste aan producten 

Distributiestelsel

• Interbellum (1918-1939)
• Beurskrach (1929)
• Hendrik Colijn
  
• Uitgaven aanpassen aan de inkomsten > geen verlies

Aanpassingspolitiek

Sociaal-democraten

Beide

Communisme

Marx

Opkomen voor arbeiders

Gelijkheid boven vrijheid

Revolutie

Sociale wetten

Parlement

Het doel van een CAO is...

1. Woonomstandigh. verbeteren van arbeiders
2. Sociale wetten maken voor de arbeiders
3. Arbeidsomstandigh. één beroepsgroep verbeteren
4. Alle arbeiders helpen aan meer salaris

Socialisme.

1. Opkomen voor zwakkeren in de samenleving.
2. Zo min mogelijk overheidsbemoeienis.
3. Arbeiders.
4. Vrijheid is belangrijker dan gelijkheid.

Arbeids-

omstandig-

heden

Beide

Woon-

omstandig-

heden

Geen riolering

Lage lonen

Ziektes

Geen water

Kleine ruimtes

Ongezond

Gevaarlijke machines

Lange werkdagen

Op welke twee manieren werden de omstandigheden voor arbeiders verbeterd tijdens de Industriële Revolutie? Leg je antwoord uit.

De Eerste Wereldoorlog was van...

1. 1914-1918
2. 1915-1919
3. 1914-1919
4. 1915-1919

Wat is géén gevolg voor Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog?

1. Weinig handel
2. Doden op zee
3. Schaarste
4. Betrokken in oorlog

Wat was de oplossing van Nederland voor de schaarste aan goederen en producten?

1. Aanpassingspolitiek
2. Distributiestelsel
3. Voedselbonnen
4. Neutraal blijven

De Beurskrach was in...

1. 1917
2. 1919
3. 1929
4. 1939

Een direct gevolg van de Beurskrach was...?

1. werkloosheid
2. de aanpassingspolitiek
3. Hitler aan de macht
4. de Tweede Wereldoorlog

Wat was het plan van Colijn om te voorkomen dat Nederland in de schulden zou komen?

1. Distributiestelsel
2. Aanpassingspolitiek
3. CAO's
4. Neutraal blijven

Wat was positiever voor de arbeiders: het distributiestelsel of de aanpassingspolitiek? Leg je antwoord uit.

Wat vond je van deze les? Heb je nog tips?