3.1 De opbouw van de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

3.1 De opbouw van 

de aarde

H2 endogene en exogene processen

Domein Aarde

H5

Lesdoel

• Je kent de opbouw van de aarde. 
  
• Je weet dat de aardkorst bestaat uit verschillende soorten korst. 
  
• Je begrijpt dat platentektoniek wordt aangedreven door de interne hitte van de aarde.
  

0

1

2

3

4

5

Neem de cijfers over en zet er het juiste begrip achter

Kern

warmte-uitstraling

Convectie

mantel

Aardkorst

De aardkorst

Graniet

Basalt

Continentale korst

• 40 -80 km dik
• licht gesteente
• graniet (gespikkeld)
• 2,7 gram/cm3

-> gebergten, heuvelgebieden, laagvlakten etc. 

Oceanische korst

• 4-8 km dik
• zwaar gesteente
• basalt (donkere kleur)
• 3,0 gram/cm3

-> midoceanische rug

Mantel

• convectiestromen: kwijtraken warmte uit kern
  
• Vast gesteente, beweegt zeer traag
  

Asthenosfeer: 100-200 km, deels gesmolten

Lithosfeer: vast gesteente boven asthenosfeer

Van een verschrompelde appel naar platentektoniek

afkoeling aarde -> krimpen aarde = onjuist

continentbeweging, maar hoe?

-> onderzoek oceaanbodem

-> onderzoek binnenkant aarde door meten trillingen

Conclusie: aarde opgebouwd uit kern, mantel, korst. Korst drijft op mantel, convectiestromen in mantel zorgen voor platentektoniek

Al deze platen kunnen onderverdeeld worden in twee soorten: continentale en oceanische platen.Wat is het verschil?

Continentale plaat:  deze platen zijn heel breed, ouder liggen voornamelijk boven zee maar zijn wel lichter. Gesteente: graniet, lagere dichtheid

Oceanische plaat: deze platen zijn dunner, jonger, hier ligt vooral water op maar zijn wel zwaarder.  Gesteente: basalt, hogere dichtheid

Zie hiernaast.

Oceanic crust: oceanische plaat

Continental crust: continentale plaat

slabpull = convectiestromen trekken de plaat onder eigen gewicht de diepte in waardoor een diepzeetrog ontstaat 

Wegduikende platen

• Plaatbewegingen veroorzaken niet alleen aardbevingen, maar ook vulkanen. 
• Regel: hoe dieper in de aarde komt, hoe hoger de temperatuur wordt. Een onderduikende plaat smelt gedeeltelijk. Er ontstaat magma dat opstijgt en vulkaanuitbarstingen veroorzaakt.
• Dit kan zowel bij twee oceanische platen, als bij een continentale plaat en een oceanische plaat. De zwaarste plaat duikt weg!

Hoe werkt convectie in de mantel?

Mantelconvectie vindt plaats op lange ("geologische") tijdschalen. Typische stroomsnelheden zijn enkele millimeters tot enkele centimeters per jaar. Het is in de mantel de belangrijkste wijze waarop de Aarde haar interne warmte verliest. Mantelgesteente staat bloot aan een naar boven gerichte warmtestroom vanuit de aardkern. Doordat gesteente onder de drukken en temperaturen die in de mantel heersen plastisch deformeert kan er in de mantel, in tegenstelling tot de korst, stroming van vast gesteente plaatsvinden.

Opdrachten

Maak 

Hoofdstuk 3.1

Alle opdrachten