kruisingsschema's extra uitleg

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Kruisingsschema

Extra oefenen

Even herhalen

AA

Aa

aa

Homozygoot recessief

Homozygoot dominant

Heterozygoot

Even herhalen

Homozygoot recessief

Heterozygoot

Homozygoot dominant

Aa

AA

Bb

Rr

gg

Dd

Hh

ee

QQ

Fenotype

Homozygoot

Een "onderdrukt" allel

De allelen voor een bepaalde eigenschap

Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

Heterozygoot

De waarneembare eigenschap van een organisme

Twee gelijke allelen voor een eigenschap

Recessief allel

Gen

Heterozygoot

AA

aa

Aa

Hoe maak je een kruisingsschema

Het is handig om altijd op dezelfde manier een kruisingsschema te maken.

Gebruik daarom het stappenplan van de volgende pagina

Uitgewerkte opgave

Hierachter komt een opgave, waarbij een kruisingsschema stap voor stap wordt uitgewerkt.

Stappenplan kruisingsschema

Bij cavia's is het gen voor zwarte vachtkleur dominant (A)

Het gen voor gele vachtkleur is recessief (a)

Een homozygoot zwartharig mannetje paart met een geelharig vrouwtje

AA => homozygoot  

Aa => heterozygoot  

aa => homozygoot 

Stappenplan kruisingsschema

1    Zoek in de tekst naar welke eigenschap dominant is                        (of recessief, want dan weet je dat de andere dominant is)

Zwartharig is dominant

geelkleurig is recessief

AA => homozygoot  

Aa => heterozygoot  

aa => homozygoot 

Stappenplan kruisingsschema

2   Wat zijn de genotypen van de ouders?

Mannetje is homozygoot zwartharig :      AA

Vrouwtje is homozygoot geelharig:           aa

De genotypen in deze kruising is dan: AA x aa

Welke genen kunnen de geslachtscellen van de ouders bevatten?

Vrouwtje: 

Het genotype van het vrouwtje:                                 aa

dus haar eicellen bevatten het gen:                          a

Mannetje

Het genotype van het mannetje:                              AA

Dus zijn zaadcellen bevatten het gen:                    A

Welke combinatie van genen kan een bevruchte eicel bevatten?

P                                    AA  x  aa             

Geslachtscellen      A    x  a

F1:   Genotype Aa : 100%

          

         Fenotype zwart : 100%

M /V	a	a
A	Aa	Aa
A	Aa	Aa

F1 generatie

Genotype Aa: (100%)

Fenotype zwart: 100%

Stappenplan kruisingsschema

2   Wat zijn de genotypen van de ouders? (F1 generatie kruisen)

Mannetje is heterozygoot zwartharig :        Aa

Vrouwtje is heterozygoot zwartharig:          Aa

De genotypen in deze kruising is dan: Aa x Aa

Welke genen kunnen de geslachtscellen van de ouders bevatten?

Vrouwtje: 

Het genotype van het vrouwtje:                                 Aa

dus haar eicellen bevatten het gen:                          A   of     a

Mannetje

Het genotype van het mannetje:                              Aa

Dus zijn zaadcellen bevatten het gen:                    A    of     a

Welke combinatie van genen kan een bevruchte eicel bevatten?

F1                                    Aa  x  Aa             

Geslachtscellen      A  of a x A of a

F2:   Genotype Aa : 50%

          Genotype AA: 25%

          Genotype aa:  25%

         

M /V	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Welke combinatie van genen kan een bevruchte eicel bevatten?

F2:   Genotype Aa : 50%

          Genotype AA: 25% 

          Genotype aa:  25%

F2: Fenotype zwarte haarkleur (75%)

        Fenotype gele vachtkleur  (25%)

         

M /V	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

Verhoudingen genotype en fenotype van de F2 generatie

F2:   Genotype Aa : 50%

          Genotype AA: 25% 

          Genotype aa:  25%

F2: Fenotype zwarte haarkleur (75%)        Zwart : geel

        Fenotype gele vachtkleur  (25%)              3  :  1

         

Aa : AA : aa

2 : 1 :  1

Uitgewerkte opgave

Hierachter komt een opgave, waarbij een kruisingsschema stap voor stap wordt uitgewerkt.

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje. Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Schrijf hieronder stap 1 op
(Wat is dominant en wat is recessief. gebruik de letter A)

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje.
Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Schrijf hieronder stap 2 op
(De mogelijkheden en de namen en fenotypes)

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje.
Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Schrijf hieronder stap 3 op
(schrijf het genotype en de kleur van de ouders op)

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje.
Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Schrijf hieronder stap 4 op
(Maak het kruisingsschema en vul de geslachtschromosomen van de ouders op) (doe dit op een blaadje, dan kan je checken of je het goed hebt gedaan)

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje. Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Maak hieronder stap 4 af. (Maak het kruisingsschema af, door de genen in de vakjes ernaast of eronder te zetten) (doe dit op een blaadje, om te checken)

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje. Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Kijk terug naar stap 2: wat is het genotype van een zwarte cavia?

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje. Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Hoeveel vakjes passen er bij het gevonden genotype?

Bij cavia's is de zwarte kleur recessief. Een heterozygoot bruin mannetje wordt gekruist met een zwart vrouwtje. Hoeveel % kans heb je op een zwart jong caviaatje?
Hoeveel procent is dus zwart?
1 vakje is 25%

Oefenopgaven

Hierna komen er een flink aantal snelle oefenopgaven.

Hoe meer jij oefent, hoe beter je de opgaven kunt maken!!

                                                     Blijf oefenen 

Een haan met gevederde poten wordt gekruist met een kip met kale poten. De haan is heterozygoot voor de eigenschap gevederde poten. Hoe groot is de kans dan een kuiken uit deze kruising (F1) gevederde poten heeft?

Welk allel is dominant?
Is de kip homozygoot of heterozygoot?

Teken daarna het kruisingsschema op kladpapier.

Gevederde poten

Kale poten

homozygoot

heterozygoot

Op de vorige pagina heb je al vragen beantwoord over deze opgave.
Maar wat is nu het antwoord?

Een haan met gevederde poten wordt gekruist met een kip met kale poten. De haan is heterozygoot voor de eigenschap gevederde poten. Hoe groot is de kans dan een kuiken uit deze kruising (F1) gevederde poten heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bij bananen vliegen is het allel voor normale vleugels (B) dominant over het allel voor vleugelstompjes (b). Een vrouwtje dat heterozygoot is voor de vleugelvorm wordt gekruist met een mannetje met vleugelstompjes. Maak het kruisingsschema.

B

b

b

b

Bb

Bb

bb

bb

Een bruine cavia, die voor de eigenschap vachtkleur heterozygoot is, krijgt jongen. Deze jongen zijn verwekt door een wit mannetje. Het eerstgeboren jong is wit.

 

1. De kleuren bruin en wit geven informatie over het .....................................    van de cavia’s

2. De term heterozygoot geeft informatie over het ..................................... van de cavia’s.

Genotype

Fenotype

Een bruine cavia, die voor de eigenschap vachtkleur heterozygoot is, krijgt jongen. Deze jongen zijn verwekt door een wit mannetje. Het eerstgeboren jong is wit.

 

1. Het genotype van de bruine cavia is:

2. Het genotype van de witte cavia is

3. 

Genotype

Bb

BB

bb

Sleep de onderdelen naar het goede vakje

AA

Aa

aa

homozygoot

heterozygoot

drager

alle nakomelingen hetzelfde fenotype

dominant uiterlijk

recessiefuiterlijk

Een heterozygote man wordt gekruist met heterozygote vrouw.
Wat is het percentages van de heterozygote nakomelingen?

1. 25%
2. 0%
3. 50%
4. 100%

Bruine ogen zijn bij de mens dominant over blauwe ogen.
Een man met bruine ogen krijgt een dochtertje met blauwe ogen.
Wat is het genotype van de man?

1. Dat kan je niet weten
2. BB
3. bb
4. Bb

Een homozygote vrouw met bruine ogen krijgt meerdere kinderen van een man met blauwe ogen. Blauw is niet dominant.
Hoeveel % kans hebben zij op een kind met blauwe ogen?

1. 100%
2. 25 %
3. 50 %
4. 0%

Peter is heterozygoot voor het FH-gen. Hana heeft de ziekte niet en is

homozygoot recessief.

Hoe groot is de kans dat een kind van Peter en Hana de ziekte FH krijgt?

Sleep het vinkje naar het juiste antwoord.

0%

100%

75%

50%

25%

	B	b
B
b

Bij planten zijn ronde bladeren (B) dominant over ovale bladeren (b). De zelfbestuiving van de heterozygote plant levert 100 zaden op. Hoeveel van die zaden verwacht je met ronde bladeren?

                                                                                      Antwoord:

25

50

75

100

Nummer 5 en 6 in de stamboom zijn beiden heterozygoot voor het gen dat taaislijmziekte veroorzaakt. Ze krijgen nog een dochter.

Hoe groot is de kans dat deze dochter geen taaislijmziekte heeft?

Sleep het vinkje naar het goede antwoord.

0%

25%

50%

75%

100%