5.3 Oren en ogen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

Welkom 

Denk om…

• Zitten op je eigen plek!
• Boek (dicht) + schrift, pen op tafel. 
• Tas op de grond.

WELKOM 

• Telefoon in de telefoonzak
• Jassen uit
• Boeken op tafel

Thema 5: Waarneming en gedrag

Basisstof 3: Oren en ogen

Planning

• Uitleg basisstof 3 oren en ogen
• filmpje
• Aan de slag
• nabespreken

Leerdoel: 

• Je kunt de delen van het oor benoemen met hun functie.
   
• Je kunt de bouw en werking van het oog beschrijven.

Begrippen uit de paragraaf

Het oor:

oorschelp - gehoorgang

trommelvlies - trommelholte - gehoorbeentjes

slakkenhuis - gehoorzenuw - buis van Eustachius

harde oogvlies - iris - hoornvlies - traanklieren - wimpers

Het oog:

oogspieren - glasachtig lichaam 

vaatvlies - netvlies - oogzenuw - gele vlek - blinde vlek

bijziend - verziend - holle lenzen - bolle lenzen

Bouw van het oor

(buitenkant)

• Vangt geluiden op uit de lucht.

• Geluiden zijn trillingen in de lucht.

Trillingen

Geluid bestaat uit trillingen. Deze trillingen komen door de lucht heen in jouw oor. 

Bouw van het oor (binnenkant)

(H)oren

1.  Een geluidsprikkel wordt ontvangen door de zintuigcellen in het oor.
2. In de gehoorzintuig wordt de prikkel omgezet in een impuls.
3. Het impuls wordt verzonden via je zenuwen naar de hersenen.

-> Je neemt geluid waar (waarnemen).

Buis van Eustachius

• Buisje tussen trommelholte en keelholte.

• Zorgt ervoor dat de luchtdruk aan beide zijdes gelijkt blijft.

• Bijvoorbeeld door slikken of gapen.

• "Dicht klappen van je oren op grote hoogte, bijvoorbeeld in een vliegtuig"

Ontvangen

De lucht trillingen worden ontvangen door de oorschelp, daarna het gehoorgang en komt dan de trommelvlies tegen. Die trilt mee

Lucht trillingen.

Geluid is trillingen in de lucht, deze kan onze oor ontvangen.

Versterking

De trillingen worden versterkt door de gehoorbeentjes

Omzetten

• De gehoorbeentjes geven de trillingen door aan het slakkenhuis.
• In het slakkenhuis zitten zintuigcellen die de trillingen omzetten in impulsen.
• De impulsen gaan door de gehoorzenuw naar de hersenen toe.

Waarneming

Je hersenen ontvangen de impulsen en vertalen ze naar geluid.

Leerdoel

Je beschrijft hoe het oor geluidstrillingen omzet in impulsen en hoe die bij de hersenen komen.

Je beschrijft hoe het oor geluidstrillingen omzet in impulsen en hoe die bij de hersenen komen

Omzetten

• De ___________geven de trillingen door aan het ___________.
• In het slakkenhuis zitten zintuigcellen die de trillingen omzetten in impulsen.
• De impulsen gaan door de gehoorzenuw naar de hersenen toe.

Versterking

De trillingen worden versterkt door de gehoorbeentjes

Ontvangen

De lucht trillingen worden ontvangen door de __________, daarna het _________ en komt dan de _________ tegen. Die trilt mee

Aan de slag

Maak van basisstof 3:

opdracht 

Leerdoel: 

•  --
• Je kunt de bouw en werking van het oog beschrijven.

Buitenkant van het oog

• Door de pupil komt licht het oog binnen
• Achter de pupil ligt de lens: zorgt ervoor dat je scherp kunt zien

Bouw van het oog

Het oog bestaat uit drie lagen: 

• harde oogvlies
• vaatvlies
• netvlies

Bouw van het oog: binnenkant

Vaatvlies: 

• vlies met veel 
• bloedvaten

Netvlies: 

• zintuigcellen liggen hierin

De bouw van de ogen

In het netvlies ligt de gele vlek:

• hiermee kun je het scherpst zien
• Daar liggen de meeste zintuigcellen

De plek waar de oogzenuw het oog verlaat is de blinde vlek 

• Daar zitten geen zintuigcellen

De binnenkant van een oog

• Aan het harde oogvlies zitten oogspieren vast (zie afbeelding).

• De oogspieren draaien de ogen in de richting waarin je kijkt.
  

De werking van het oog

Werking oog

Zien

De lens kan boller en platter worden, zodat het licht precies op het netvlies valt

Bijziend: je kan dichtbij scherp zien

Nodig: Holle, negatieve lens in de bril

Verziend: je kan in de verte goed zien

Nodig: Bolle, positieve lens in de bril

Bijziend & Verziend

Bijziend: ziet dichtbij scherp. De lens is te bol of de oogbol is te lang

Verziend: ziet in de verte scherp. De lens is te plat of de oogbol te kort

Negatief & postief

Bijziend: ziet dichtbij scherp

• negatieve bril nodig

Verziend: ziet in de verte scherp

• positieve bril nodig

Bijziend & Verziend

Overzicht

Pupilreflex

Regelt de hoeveelheid licht die het oog binnen valt

Aan het werk

Hoofdstuk 5  Waarneming, gedrag en regeling

Paragraaf 5.3 oren en ogen

• Maak opdracht 1 t/m 9 
• werk op fluistertoon

Klaar?

Maak een schematische tekening van het oog en benoem de onderdelen.

Aan de slag

Maak van basisstof 3

Opdracht 1 t/m 8

Ook opdracht 4: samenvatting!

Klaar? Maak samenhang

Klaar? Nakijken

Doel: 

• Je kunt de delen van het oor benoemen met hun functie.
   
• Je kunt de bouw en werking van het oog beschrijven.