Hoofdstuk 4 Marktresultaat

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Lesdoelen

• 'Market for Lemons'
• Asymmetrische informatie
• Averechtse selectie

Video

'Buying a Volkswagen from an old lady' 

• Welk probleem met het kopen van een tweedehands auto komt naar voren in het filmpje?

The Market for Lemons (1)

• Tweedehands markt voor auto's
• Paper uit 1970 van Akerlof (Nobelprijs Economie 2001)
• Lemon is een Amerikaanse term voor 'auto van lage kwaliteit' met verborgen gebreken

The Market for Lemons (2)

Auto van lage kwaliteit/waarde (Lemon)

Auto van hoge kwaliteit/waarde (Plum)

The Market for Lemons (3)

Totaal aanbod

• Koper weet dat er auto's van verschillende kwaliteit zijn, maar kan niet zien welke een Lemon of Plum is.
• Koper is bereid een gemiddeld bedrag te betalen, tussen de waarde van de Lemon en Plum in. 

The Market for Lemons (4)

• Verkoper kent de echte waarde van de auto's
• Verkoper is bereid voor het gemiddelde bedrag een Lemon te verkopen, maar geen Plum! 
• Plum's worden niet meer aangeboden op de markt

The Market for Lemons (5)

Totale markt

• De koper maakt uit het feit dat hij een auto aangeboden krijgt op dat dat een Lemon moet zijn.
• De koper heeft geen interesse in een Lemon. Er komt geen transactie tot stand
• Het aanbod van de auto door de verkoper geeft informatie over de kwaliteit van de auto, namelijk dat het een Lemon moet zijn

Begrippen & Conclusie

• Informatie is niet gelijk verdeeld (symmetrisch), maar ongelijk (asymmetrisch) => De verkoper weet meer dan de koper
• Ongewenst effect => de goede auto's (Plums) verdwijnen van de markt en de slechte auto's (Lemons) blijven over=> averechtse selectie
• Extreem effect kan zijn helemaal geen transacties: ontbrekende markt

Oplossingen 

• Informatieassymetrie verminderen

=> keurmerken & controles (APK)

=> expertbeoordeling (bouwkundig rapport)

=> bewijsstukken

• Transactiekosten
• Te hoog? Dan geen markt

Andere voorbeelden

• Verzekeringen => verzekerde kent zichzelf beter dan de verzekeraar
• 'Waarom verkoop je hem?' (marktplaats, vinted, etc.)
• 'I wouldn't want to belong to any club that would have me for a member'

Oplossingen (Verzekeringen)

=> expertbeoordeling (doktersverklaring)

=> bewijsstukken (medisch verleden)

=> bonus malus (schadevrije jaren)

=> risicoselectie (reclame voor jongeren)

=> premiedifferentiatie (ouderen en jongeren onderscheiden)

Lesdoelen

• 'Market for Lemons'
• Asymmetrische informatie
• Averechtse selectie

Aan de slag!

• Maken 4.1 t/m 4.3
• PO Wereldeconomie

Lesdoelen

• 'Tragedy of the commons'
• Private & (quasi) collectieve goederen
• Oplossingen

Tragedy of the Commons

'What is the tragedy of the commons?' Nicholas Amendolare (Ted-Ed)

• Wat wordt bedoeld met 'commons'?

• Welke 'tragedie' treed er op?

• Welke rol spelen korte en lange termijn in dit probleem?

Tragedy of the Commons

'What is the tragedy of the commons?' Nicholas Amendolare (Ted-Ed)

• Wat wordt bedoeld met 'commons'?

Collectief of gemeenschappelijk bezit (Meent)

• Welke 'tragedie' treed er op?

Het collectief bezit wordt uitgeput door individuen

• Welke rol spelen korte en lange termijn in dit probleem?

Korte termijn voordeel individu lijdt tot lange termijn nadeel voor de gemeenschap

Uitsluitbaar & Rivaliserend

• Uitsluitbaar

=> Is het mogelijk om mensen uit te sluiten van het product?

• Rivaliserend 

=> Gaat consumptie van de een ten koste van de ander? 

Vissen

• Uitsluitbaar

=> Is het mogelijk om mensen uit te sluiten van het product? Nee, de vis kan vrij worden gevangen

• Rivaliserend 

=> Gaat consumptie van de een ten koste van de ander? (raakt het op?)

Ja, als er te veel gevist wordt raakt de vis op

Oplossingen

• Afdwingbare regels externe instantie (overheid), zoals quota (=maximaal 1 vis per visser)
• Productie & levering door externe instantie (overheid)
• Privaat eigendom aan 1 visser geven
• Eigendomsrechten koppeltjes vissen toewijzen (indien mogelijk)

Levering door

• Individuele goederen

=> levering door de markt (doorgaans)

• Collectieve goederen

=> levering door de overheid (doorgaans)

• Quasi-collectieve goederen

=> Individueel goed, geleverd door de overheid, en/of

=> gemengde kenmerken rivaliteit/uitsluitbaarheid

Lesdoelen

• 'Tragedy of the commons'
• Individuele & (quasi) collectieve goederen
• Oplossingen

Aan de slag!

• Maken 4.7 t/m 4.10
• PO Wereldeconomie

Welkom!

Ben je klaar voor de les?

Lesdoelen

• Externe effecten
• Pigouviaanse belastingen
• Stelling van Coase

Intro

Trailer 'Dark waters' & Artikel Chemour

• Wat is hier het negatieve externe effect?

• Zou hier een economische oplossing voor mogelijk zijn?

Externe effecten

• Positieve of negatieve effecten van productie of consumptie voor de welvaart van anderen (=extern)

      zonder dat hiervoor wordt betaald!

• Positief: onderwijs, vaccins, zonnepanelen
• Negatief: milieuvervuiling, geluidoverlast

Onder/overproductie

• Te weinig (of geen) productie (=onderproductie) volgens een puur marktevenwicht

=>Onderwijs, zorg, (huur)huizen

• Te veel productie (=overproductie) volgens een puur marktevenwicht

=>Vervuilende industrie, eindige grondstoffen

Internaliseren

• Extern effect wordt opgenomen in de prijs
• Pigouviaanse belasting of subsidie
• Belasting/subsidie zo vaststellen dat de juiste productie ontstaat

Startpunt markt zonder externe effecten

De evenwichtsprijs komt tot stand

door Qa en Qv.

In dit voorbeeld:

Qv = -2P + 100

Qa = 5P – 50

Er ontstaat een evenwichtsprijs van € 21,43 en een evenwichtshoeveelheid van 57,14 mln. stuks.

Negatief extern effect

Negatief extern effect (maatschappelijke kosten) van de milieuvervuiling zijn € 10 per product.

De werkelijke kosten ligger hoger dan de productiekosten voor de aanbieder

Grafisch

Het rood gearceerde vlak geeft de totale omvang van het negatieve externe effect/maatschappelijk kosten weer. 

Waarde negatief extern effect

Omdat er 57,14 mln. stuks verhandeld worden, die elk € 10 aan milieuvervuiling veroorzaken,

zijn de totale maatschappelijke kosten (waarde negatief extern effect) € 571,4 mln.

Heffing producent

Wanneer de overheid een heffing van € 10 in stelt, worden maatschappelijke kosten voortaan private kosten voor de producent.

Hij zal voortaan € 10 méér vragen dan zijn originele leveringsbereidheid. De aanbodlijn verschuift naar links/omhoog.

Nieuw marktevenwicht

De aanbodlijn veranderd daardoor in:

Qa = 5P – 100

Omdat het gedrag van de aanbieder verandert, verandert ook de evenwichtssituatie.

Voortaan is de markt in evenwicht bij een prijs van € 28,57 en een hoeveelheid van 42,86 mln. stuks.

Afname negatief extern effect

Omdat er minder producten worden geproduceerd, neemt het negatieve externe effect af. Deze afname wordt weergegeven met het groene vlak.

Er vindt nog steeds milieuvervuiling plaats ter waarde van het paarse vlak. Echter worden deze kosten nu betaald door de ‘markt’ en niet door de maatschappij.

PFAS

Trailer 'Dark waters' & Artikel Chemour

• Is deze vorm van internaliseren een oplossing voor het PFASprobleem?

Casus (1)

Fabriek aan het water

Casus (2)

Visserij in hetzelfde water

Casus (3)

• Fabriek loost afval in het water

=> besparing van 250.000 euro afvalverwerking

• Visvangst lijdt onder de vervuiling

=> Schade van 500.000 euro aan de visvangst

• Bedenk zelf: Wat zou een oplossing kunnen zijn?

Oplossing

• Visserij betaalt de fabriek een bedrag tussen 250.000 en 500.000 euro om niet te vervuilen
• Beide partijen profiteren en de partij die het meeste baat heeft bij deze uitkomst krijgt zijn zin
• Overheid is hier niet nodig om dit af te dwingen

Stelling van Coase

• (Eigendoms)rechten moeten duidelijk zijn

=> Heeft de fabriek het recht te vervuilen? Of heeft de visserij recht op een schone rivier? Bij onduidelijkheid kan niet goed worden onderhandeld.

• De transactiekosten moeten laag zijn

=> Als het de visserij 300.000 euro kost (bijv. aan advocaten om het contract op te stellen), dan komen ze niet tot een oplossing.

• Originele toekenning eigendomsrechten maaktvoor de uiteindelijke uitkomst van de situatie niet uit! => de partij met de hoogste waardering krijgt zijn zin

Lesdoelen

• Externe effecten
• Pigouviaanse belastingen
• Stelling van Coase

Aan de slag!

• Maken 4.7 t/m 4.10
• PO Wereldeconomie