5.1 Reageren op je omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Waarneming, regeling en gedrag

Leerdoelen

-Ik kan de werking van de zintuigen beschrijven

-Ik weet wat een prikkel is

-Ik weet waar de druk-, gehoor-, gezichts-, koude-, warmte-, reuk-, smaak- en tastzintuigen liggen en op welke prikkels ze reageren. 

Zintuigstelsel

Prikkel?

Gezichtszintuigen --> Met je ogen neem je de prikkel licht waar

Prikkel?

Gehoorzintuigen --> Met je oren neem je de prikkel geluid waar

Prikkel?

Smaakzintuigen --> Met je tong neem je de prikkel smaak waar

Prikkel?

Reukzintuig --> Met je neus neem je de prikkel geur waar

Prikkel?

Met je huid neem je de prikkels kou, warmte, druk een aanraking waar

(koudezintuigen, warmtezintuigen, drukzintuigen, tastzintuigen)

Zintuigen en impulsen

In de zintuigen liggen zintuigcellen.

Als deze prikkels opvangen, ontstaan er impulsen. -> Elektrische signalen ('seintjes'). 

De zintuigcellen zijn aangesloten op de zenuwen. -> Leiden de impulsen naar de hersenen. 

Prikkel - Reactie

Wat zie je op de afbeelding?

A  Er is een zak patat (prikkel).

     De zintuigcellen in je ogen en neus geven signaaltjes af.  

B  Het signaal (impuls) is een elektrisch signaal dat door de 

     zenuwen naar de hersenen gaat (korte blauwe pijltjes in de 

     afbeelding). De hersenen verwerken de impulsen.  Nu weet 

     je wat je ruikt en wat je ziet.  Je bent je er nu van bewust:  

   PATAT   ...  Als je je ervan bewust bent: 

                                                   heb je het waargenomen

CD  De hersenen geven een signaal (impuls), via het 

        ruggenmerg en de zenuwen naar de armspieren. Er gaat 

        ook een impuls naar de speekselklieren in je mond.

        Reactie (respons): de arm beweegt : het meisje pakt ...

        Reactie (respons): het meisje  krijgt speeksel in je mond.

De zak patat

De zak patat is een prikkel

Een prikkel is informatie uit de omgeving

1

Zintuigstelsel

Alle zintuigen samen vormen het zintuigstelsel.

Zintuigen werken samen.

3

oog en neus

Dit zijn organen. 

In de organen bevinden zich zintuigcellen

2

Wat vangt de prikkels op?

1. zenuwen
2. zintuigen

Komen er warmte en koudezintuigen voor in de huid?

1. warmte zintuigen
2. koude zintuigen
3. allebei
4. geen van beiden

Hoe noemen we hersenen en ruggenmerg samen?

1. Zenuwstelsel
2. Hersenstelsel
3. Centraal zenuwstelsel
4. autonoom zenuwstelsel

komt binnen bij je zintuigcellen

Elektrische signaaltje via een zenuw

Reactie

Respons

Prikkel

Impuls

welk orgaan heeft de meeste 'zintuigen'

1. oor
2. oog
3. neus
4. huid

Welke delen van je zenuwstelsel kunnen impulsen maken?

1. zenuwen
2. zintuigen
3. hersenen
4. ruggenmerg

Zintuigen zetten prikkels om in impulsen.

Zenuwen sturen impulsen naar de hersenen.

Je wordt je bewust van de prikkel (geluid).

Hersenen sturen impuls via zenuwen naar je spieren.

Je spieren trekken samen. Je beweegt.

Wanneer wordt je je bewust van een waarneming?

1. Als er een prikkel in je zintuig komt.
2. Als het impuls in de hersenen is verwerkt.

Zenuwen verbinden het centrale zenuwstelsel met alle delen van het lichaam

1. Waar
2. Nietwaar

Een pijnpunt is een uiteinde van bepaalde zenuw die pijn waarneemt

1. Waar
2. Nietwaar

Aan het (huis) werk

5.1 maken