V6 - H17.1 - DNA

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

 Zet van groot naar klein

groot

klein

Genoom

DNA-molecuul

Chromosoom

Gen

Thymine

Nucleotide

Welke stikstofbasen zijn een onderdeel van DNA?

1. adenine, cytosine, guanine en thymine
2. adenine, cytosine, guanine en uracil
3. adenosine, cytosine, guanine en thymine
4. adenosine, cytosine, guanine en uracil

DNA

RNA

Uracil

Thymine

Ribose

Deoxyribose

Zet de stappen van genexpressie in de juiste volgorde

Stap 1

Stap 3

Stap 2

Stap 4

Naam van proces stap 1 naar stap 2

Naam van proces stap 2 naar stap 3

RNA

Eiwit

DNA

Aminozuren

Transcriptie

Translatie

Door welk delingsproces krijgt iedere cel van een organisme hetzelfde DNA?

1. Celdeling
2. Mitose
3. Meiose
4. Fotosynthese

Van welke cellen kan de onderzoeker geen DNA isoleren?

1. Huidcellen
2. Zenuwcellen
3. Rode bloedcellen
4. Spiercellen

Tijd voor opdrachten

Bespreken:

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

Verder:

Opdrachten paragraaf 17.1

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

Jaarlijks worden er naar schatting 40 000 Afrikaanse olifanten gedood omwille van hun slagtanden van ivoor. In 2018 werd in het wild- reservaat van de Okavango Delta een groep van 87 dode olifanten gevonden waarvan de slagtanden verwijderd waren. De lokale politie pakt soms wel stropers op, maar het vermoeden bestaat dat er netwerken zijn die het stropen in stand houden. Onderzoekers vergeleken het DNA van de slagtanden uit wereldwijde vangsten van illegaal ivoor met een DNA-referentiekaart van olifanten in Afrika. Op die kaart staan de DNA-gegevens van verschillende populaties in Afrika.

Ze keken naar zestien STR’s in het DNA van de olifanten en toonden aan dat er smokkelroutes vanuit drie landen zijn. Zo hopen milieubeschermers de sleutelfiguren in deze handel te achterhalen.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

a) De DNA-referentiekaart is gebaseerd op 360 DNA-monsters, geïsoleerd uit mest en haren,

verzameld in 2012. 

Uit welke cellen is het DNA uit haren en mest afkomstig?

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

a) De DNA-referentiekaart is gebaseerd op 360 DNA-monsters, geïsoleerd uit mest en haren, verzameld in 2012.

Uit welke cellen is het DNA uit haren en mest afkomstig?

Haren hebben vaak een restje cellen aan de haarwortel, waarin zich DNA bevindt. Mest bevat ook (dode) cellen uit het darmstelsel van het dier, waarin zich DNA bevindt.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

b) In mest is behalve DNA van de olifant, ook ander DNA (bacteriën, voedsel) aanwezig.
Leg uit waarom dit DNA geen probleem is voor het aantonen van olifant-specifiek DNA.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

b) In mest is behalve DNA van de olifant, ook ander DNA (bacteriën, voedsel) aanwezig.

Leg uit waarom dit DNA geen probleem is voor het aantonen van olifant-specifiek DNA.

Dat is vanwege het gebruik van de STR’s niet zo erg. De onderzoeker voert een PCR uit om te zien welke van de kenmerkende STR’s aanwezig zijn. Het maakt dan niet uit hoeveel ander (bijv. bacterieel) DNA er aanwezig is.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

c) Welke van onderstaande beweringen verklaart waardoor je met een klein aantal STR’s soms toch de afkomst nauwkeurig kunt bepalen?

A. Een DNA-monster afkomstig van de slagtand is onvolledig.
B. Bepaalde allelen van een STR komen alleen in bepaalde populaties voor.
C. Sommige allelen van een STR komen in een bepaalde populatie veel voor, dat maakt het gemakkelijk de oorsprong te achterhalen.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

c) Welke van onderstaande beweringen verklaart waardoor je met een klein aantal STR’s soms toch de afkomst nauwkeurig kunt bepalen?

A. Een DNA-monster afkomstig van de slagtand is onvolledig.
B. Bepaalde allelen van een STR komen alleen in bepaalde populaties voor.
C. Sommige allelen van een STR komen in een bepaalde populatie veel voor, dat maakt het gemakkelijk de oorsprong te achterhalen.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

D) De onderzoekers bepaalden ook de sequentie van het mtDNA. Leg uit welk nut dit DNA heeft in het onderzoek naar de oorsprong van het ivoor.

Vraag 10 - Casus Ivoorsmokkel

D) De onderzoekers bepaalden ook de sequentie van het mtDNA. Leg uit welk nut dit DNA heeft in het onderzoek naar de oorsprong van het ivoor.

Het mtDNA van een moeder en haar kinderen is hetzelfde. Op die manier is (waarschijnlijk sneller) informatie over verwantschap te verkrijgen. Binnen een populatie zal er voor meerdere individuen een overeenkomst gevonden worden omdat deze dezelfde moeder hebben.

Exitticket:
Wat zien jullie graag in lessen/KWT's dit jaar?