6.1 Woonplaats en werkplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

6.1: Woonplaats en werkplaats

6.1: Woonplaats en werkplaats

In deze paragraaf leer je:

• hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.
• hoe de geldeconomie zich ontwikkelde.
• hoe ambachtslieden samenwerkten.
• hoe internationale handel plaatsvond.
  
  

kenmerkend aspect: de opkomst van handel en het ontstaan van steden.

platteland en stad:

voor de tijd van steden en staten:

- hofstelsel

- landbouwsamenleving

- grootste deel van de bevolking 

was (horige) boer.

platteland en stad:

vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

- Boeren gaan moerasgebieden droogleggen. Ook kapten ze bossen en zo kwam er meer ruimte voor akkers.

- Boeren verbeterden hun landbouwtechniek, ze gingen bijvoorbeeld een andere ploeg gebruiken.

gevolg: Grotere oogst, meer voedsel, mensen leven langer, bevolking groeit.

platteland en stad:

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

- knooppunten van land- en waterwegen.

- bij een kasteel of een klooster

Gevolg: groei van de handel.

platteland en stad:

De groeiende landbouwproductie had ook uitbreiding van de nijverheid tot gevolg. Door de groei van de bevolking kon een deel van de boeren ander werk gaan doen, bijv. een ambacht uitoefenen.

platteland en stad

handelaren en ambachtslieden gingen steeds vaker bij een markt wonen, zo groeiden marktplaatsen vaak uit tot steden.

Dit noemen we verstedelijking

's-Hertogenbosch

Hertog wilde van marktplaats een versterkte stad maken, dus afschaffen van tol.

De geldeconomie:

vraag: wat iemand wil kopen.

aanbod: wat iemand wil verkopen.

Door de opkomst van de handel gingen mensen weer geld gebruiken. Elke stad, koning of hertog kon zijn eigen munten slaan. Hierdoor waren er geldwisselaars waar je munten kon ruilen. Ook ontstonden er in deze tijd banken en rente.

Wisselbrief

• reizen met geld was onveilig
• oplossing: wisselbrief

Samenwerking in de nijverheid:

Een ambachtsman mag niet zomaar in een stad gaan wonen en daar produceren en verkopen wat hij wilde. Hij moest daarvoor lid zijn van een gilde.

Gilde: vereniging van mensen met hetzelfde beroep.

Wat doet een Gilde?

• Samenwerken om op te komen voor de belangen van de eigen groep.
• bepalen van werktijden.
• bepalen van prijzen.
• controleren van de kwaliteit van producten.
• Beroepsopleiding, je mag pas na een meesterproef zelf een bedrijf starten.

Wat doet een Gilde?

•  Zorgen voor bejaarde en zieke leden en voor de weduwen van gestorven meesters.
• Organiseren van feesten, kerkelijke bijeenkomsten en begrafenissen.

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:
• Als meester bewees een ambachtsman dat hij zijn ambacht goed genoeg beheerste.
• Volgorde: Leerling> Gezel> Meester

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Meesterproef

Om meester te worden als metselaar moest een poort worden gemetseld.

Internationale handel

de Hanze: verbond tussen handelssteden aan de Oostzee en Noordzee.

• geen tol vragen aan elkaar.
• samen strijden tegen vijanden, zoals piraten.
•  vorsten overhalen tot het beschermen van handelaren en om geen tol te heffen.

Internationale Handel:

Noord- Europa: bont, vis, graan, textiel (laken) en zout.

Zuid- Europa: wijn, zout, zuidvruchten zoals dadels, parfum en specerijen.

Opdrachten

Bedenk een meesterproef voor een bepaald ambacht. Voorbeelden van ambachten zijn: bakker, slager, metselaar, timmerman, schoenmaker, meubelmaker, mandenmaker en kleermaker.  

Of maken opdrachten uit de methode van paragraaf 6.1

Klaar? Lezen paragraaf 6.2 of werken aan een ander vak.

6.1: Woonplaats en werkplaats

In deze paragraaf leer je:

• hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.
• hoe de geldeconomie zich ontwikkelde.
• hoe ambachtslieden samenwerkten.
• hoe internationale handel plaatsvond.
  
  

kenmerkend aspect: de opkomst van handel en het ontstaan van steden.