Par. 4.5 Romeinen en Germanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Leerdoelen opschrijven

4. Welke invloed hadden de Romeinen op het leven in Zuid-Nederland?

5. Hoe viel het West-Romeinse rijk uiteen?

Klaar? Lees "Romeinse invloed" op blz. 82

1. Hoe gingen Romeinen en bewoners van Zuid-Nederland met elkaar om?

2. Hoe werd de Rijn de noordelijke grens van het Rijk?

3. Waarom kwamen de Bataven in opstand?

Studiewijzer

30/01 Par. 4.1 Van stad tot wereldrijk

05/02 Par. 4.1 Van stad tot wereldrijk

06/0 Par. 4.1 Van stad tot wereldrijk

12/02 Par. 4.2 De Romeinse samenleving + PO beginnen

13/02 Par.4.2 De Romeinse samenleving

Voorjaarsvakantie

26/02 Par. 4.3 De cultuur van het rijk

27/02 Par. 4.3 De cultuur van het rijk

04/03 Par. 4.4 De opkomst van het christendom 

05/03 Par. Werken aan de PO

11/03 4.4 De opkomst van het christendom 

12/03 Par. 4.5 De Romeinen en de Germanen + PO inleveren

18/03 Par. 4.5 De Romeinen en de Germanen

19/03 Voorbereiden TWT 3

TWT 3: Heel hoofdstuk 4

Vandaag

1. Huiswerk

2. Uitleg par. 4.5

3. Opdrachten maken en bespreken

4. Leerdoelen antwoorden

5. Afsluiten

Tijd over? Filmpje kijken

1. Hoe gingen Romeinen en bewoners van Zuid-Nederland met elkaar om?

2. Hoe werd de Rijn de noordelijke grens van het werd?

3. Waarom kwamen de Bataven in opstand?

Terugblik

3. Hoe werd het christendom verspreid en bestreden?

• Steeds meer mensen in het Romeinse Rijk bekeren zich tot het christendom.  In de 3e eeuw n.C. kreeg het Romeinse Rijk steeds meer te maken met oorlogen, hongersnoden en ziektes. De Romeinen gaven de christenen de schuld, omdat ze de staatsgoden en de keizer niet wilden eren. Het christendom werd verboden. 

4. Hoe werd het christendom de Romeinse staatsgodsdienst?

• Constantijn gaf de christenen in 313 n.C. godsdienstsvrijheid (recht om openlijk met een godsdienst bezig te zijn). In 392 heeft Keizer Theodosius I het Grieks-Romeinse geloof verboden. Het christendom werd het staatsgodsdienst.
• PAUS - Bisschoppen  -Pastoor

Limes

• Na de dood van Ceasar veroveren de Romeinen de laatste gebieden van hun enorme rijk. 
• Ze maken vaak gebruik van natuurlijke grenzen zoals: zeeën, rivieren, bergen en woestijnen.
• Maar als het nodig is bouwen ze een versterkte grens met wachttorens en forten. Zo'n grens heet limes. 

De Limes in Nederland

• Julius Ceasar veroverde tussen 58 en 50v.C. ten zuiden en westen van Nederland. 
• In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. 
• Ceaser noemde het volk ten zuiden en westen Kelten of Galliërs. Het volk ten noorden en oosten van de Rijn noemden hij Germanen.  
• Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

De Kelten

• Leefden in een landbouwsamenleving.
• Ceasar dwong de Kelten om een deel van hun oogst aan zijn soldaten te geven. 
• Dat leidde in 54v.C. tot een opstand. Duizenden Romeinse soldaten werden vermoord. 
• Ceasar nam wraak: de Kelten werden vermoord, verdreven en als slaven weggevoerd. 

De Bataven

De Romeinen vroegen de Germanen om zich in het gebied tussen de Rijn en de Maas te vestigen. 

Zo kwamen er Germaanse Bataven rond 12v.C. in de Betuwe terecht. 

De Rijn als grens

• De Romeinen vonden de Germanen primitieve woestelingen. 
• Germanen vochten tegen de  Romeinse expansie (uitbreiding): er werd in 9n.C. drie Romeinse legioen in Nood-Duitsland verassend verslagen door Germaanse leger.
• De Romeinen besloten zich goed langs de grens te verdedigen...

De limes

• Ze besluiten de Rijn als grens te gebruiken: de limes. 
• Langs de limes worden forten en legerkampen gebouwd
• De Bataven helpen met het verdedigen van de limes: ze sluiten een bondgenootschap (samenwerking) aan.
• In ruil voor militaire hulp hoefden de Bataven geen belasting aan de Romeinen te betalen.  

Limes

Limes is 'grens' in het Latijn

Bataafse Opstand

• In 69 n. Chr. komen de Bataven onder leiding van Julius Civilis in opstand tegen de Romeinen. Ze vinden dat ze slecht worden behandeld. 
• De Romeinse keizer stuurde een legioen en ze sloten een nieuw verdrag (afspraak, overeenkomst).
• In deze overeenkomst herstelden ze de oude afspraken. 

De samenzwering van Julius Civilis, geschilderd door Rembrandt van Rijn

Romeinen in Nederland (58 v. Chr. - ±400 n. Chr)

• De Romeinen stichtten steden zoals Trajectum (Utrecht). 
• Ze bouwden tempels, badhuizen en woningen met stromend water en vloerverwarming. Ze brachten ijzer naar Nederland, dat handig is als gereedschap, maar ook het schrift. 
• Hiermee eindigt ook bij ons de prehistorie en begint de historie.

4. Welke invloed hadden de Romeinen op het leven in Zuid-Nederland?

Romeinen in Nederland

Door de Romeinse invloed ontstond in Zuid-Nederlad een landbouwstedelijke samenleing met een geldeconomie. Bijv: handelaren gebruikten munten om te handelen. 

4. Welke invloed hadden de Romeinen op het leven in Zuid-Nederland?

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

De belangrijkste volken rondom het Romeinse Rijk tussen de 2e-5e eeuw

Hunnen

Angelen

Saksen

Vandalen

Visigoten

Ostrogoten

5. Hoe viel het West-Romeinse rijk uiteen?

De crisis van de 3e eeuw 

• Economie: 

-  Pokkenepidemie, 30% van de bevolking gestorven.

- Minder mensen = minder belastinginkomsten, terwijl oorlog veel geld kost... (denk aan soldaten, wapens, etc)

Echte invasie en volksverhuizing!

• 1ste en 2e eeuw: losse Germaanse stammen plunderden het Romeinse Rijk aan de Rijn.
  
• Vanaf de 4e eeuw: vreemde volken vielen het Oosten aan (barbaren). 

De Hunnen

• De Hunnen zijn een stam uit Azië. 
• Ze zijn gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. 
• Over hun leider Atilla wordt gezegd dat hij geen genade voor lafheid kent...
  

Grote Volksverhuizing

• ...Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken. 
• En door deze volken, gaan andere volken ook weer op de vlucht. In heel Europa trekken volken rond. Je noemt dit de grote volksverhuizing. 
  

Een nieuwe koers (2)

Keizer Theodosius besloot in 395 n.C. het rijk op te splitsen in een West- en Oost-Romeinse Rijk, elk met een eigen keizer. 

De verdediging van de grenzen werden ook anders aangepakt. 

In het West-Romeinse rijk

• Gemaanse volken stichtten er eigen koninkrijgen. 
• Rome werd twee keer door Germanen geplunderd.

Het einde van het Romeinse Rijk

476: Romulus Augustulus werd in 476 door Germaanse huursoltaten afgezet!

---> Het einde van het West-Romeinse Rijk en het begin van de Middeleeuwen! 

Maar...

Het einde van het Romeinse Rijk (2)

• Het Oost-Romeinse Rijk bleef bestaan: was veel rijker dan het westen. 
• Constantinopel werd het belangrijkste stad van het Rijk. 
• Oost-Romeinse Rijk = Byzantijnse Rijk.
• In 1453 werd Constantinopel ingenomen door de Turken: het einde van het Oost-Romeinse Rijk!

Opdrachten maken en bespreken

Werkboekje par. 4.5 opdrachten 4, 6, 7 en 8

Zelfstandig en in stilte

Max. 15 minuten

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen + leer de begrippen uit je hoofd.

Leerdoelen antwoorden

4. Welke invloed hadden de Romeinen op het leven in Zuid-Nederland?

5. Hoe viel het West-Romeinse rijk uiteen?