V4 - TH1 - BS4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 1: Inleiding in de biologie

Korte herhaling

organisatie-niveaus van de biologie

molecuul: DNA

cel: beencel

orgaan: bot

organisme: grutto

populatie: grutto's

ecosysteem: weidegebied

biosfeer (systeem aarde)

Thema 1: Inleiding in de biologie

Basisstof 4:  organellen

de cel... 

Pak de CEL-ID cards erbij!

Leerdoelen BS 4

1.4.1 Je kunt een cel beschrijven als zelfstandig functionerende biologische eenheid.

1.4.2 Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

1.4.3 Je kunt de bouw en functie van het cytoskelet en het celmembraan beschrijven.

Begrippen

celkern 

chromosomen 

erfelijke eigenschappen

endoplasmatisch reticulum

• ruw / glad (smooth) 

ribosomen 

golgisysteem

exocytose 

lysosomen

mitochondriën

glucose

ATP

fosfolipiden

membraaneiwitten

trilharen

endocytose

endosoom

cytoskelet

de cel: plant of dierlijk... 

verschil in samenstelling per type cel

Celorganellen

• onderdelen zowel bij planten- als dierlijke cellen!
  
• liggen niet op een vaste plaats
  
• voorbeelden: celkern, vacuole, plastiden, enz. 

Organellen

alle organellen die we gaan bekijken:

• celkern
  
• endoplasmatisch reticulum
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden

Organellen

alle onderdelen in een cel voorbeelden hiervan:

• celkern
  
• endoplasmatisch reticulum
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden

dit is de basis in biologie!

de celkern

bestaat uit 

• kernplasma en een kernmembraan met kernporiën
  

bevat: 

• de chromosomen in een kernlichaampje (nucleolus) die de ribosomen maakt

ribosomen

beschrijving 

• bolvormige organellen
  
• gemaakt in de celkern
• op ruwe endoplasmatisch reticulum 
• in cytoplasma

produceren

• eiwitten
  

endoplasmatisch reticulum

bestaat uit:

• een dubbel membraan
  
• met of zonder ribosomen

ruw* endoplasmatisch reticulum: 

• produceert de eiwitten 
  

glad endoplasmatisch reticulum:

• rol bij vetproductie 
• afbraak gifstoffen

* ruw vanwege de ribosomen

Golgisysteem

bestaat uit

• stapel membranen
  

functie:

• volgende stap in eiwitsynthese (productie)
  
• bewerkt nieuwe eiwit moleculen tot juiste vorm
  
• eiwitten gaan eruit in blaasjes (lysosomen)

Golgisysteem/golgi apparaat

secretie

• het vrijkomen van stoffen
  

exocytose

• blaasjes vervoer naar buiten de cel
  

lysosomen

• blijven in de cel
• spelen een rol bij de vertering 

organellen

werken samen in de 

productie van: 

van DNA tot eiwit

• Celkern: Regelt alles wat er in de cel gebeurt
• Kernlichaampje: Produceert ribosomen
• Ribosomen: Produceren eiwitten

• Endoplasmatisch reticulum: Dubbele membranen met afgeplatte holtes en kanaaltjes
• Ruw: Bevat ribosomen
• Golgisysteem: Neemt blaasjes met eiwitten op en bewerkt de eiwitten tot hun uiteindelijke vorm

Mitochondriën

bouw

• dubbele geplooide membranen
  
• eigen genen: mtDNA (via moeder)

functie = energiefabriek

• verbranding van glucose tot energie opgeslagen als
  
• aantal in cel afhankelijk van energieverbruik

Bladgroenkorrels

te vinden in: 

• plantaardige cellen

bouw:

• dubbel membraan met daar disks (thylakoïden) die enzymen bevatten voor fotosynthese

functie: 

• opzetting licht + water + CO₂ in glucose en O₂

plastiden

celmembranen... 

bouw:

• een dubbele laag fosfolipiden: (2 vetzuren met 1 fosfor) 
  
• met eiwitten, koolhydraten, vetten 

functie

• regelen van stoffen binnen en buiten de cel
• eiwitmoleculen die een rol spelen bij transport noem je transporteiwitten  
  

fosfolipiden

BINAS 79D

transport -> volgende les

via blaasjes: 

de cel in = endocytose     de cel uit = exocytose 

Cytoskelet

Bouw: 

• is een netwerk van eiwitvezels

Functie:

• vorm van cel (en verplaatsen)
• ciliën: trilharen (ontvangen/bewegen)
• flagel: beweging
• motoreiwitten: transport via cytoskelet

huiswerk bs 4

maak opdracht 57 t/m 76

extra uitleg of informatie: