V4 - TH1 - les 3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 1: Inleiding in de biologie

Basisstof 3: Plantaardige en dierlijke cellen 

Basisstof 4: Celorganellen

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• de delen van dierlijke cellen en van plantaardige cellen herkennen en de functies ervan benoemen.
• (een microscoop gebruiken en daarmee (delen van ) organismen bestuderen. )

Begrippen BS2 *

organel

celmembraan

celwand

cytoplasma (celplasma)

celkern 

kernmembraan

vacuole

vacuolemembraan

plastiden

bladgroenkorrels

chromoplasten

leukoplasten

bladgroen

intracellulaire ruimte

preparaat

object

transmissie-electronen-microscoop (TEM)

scanning elektronenmicroscoop (SEM)

*uitwerking organellen BS3

BINAS 79B

Benoem de onderdelen. 

cytoplasma

kernplasma

kernmembraan

celmembraan

Benoem de onderdelen. 

cytoplasma

kern

kernmembraan

celmembraan

celwand

intercellulaire ruimte

vacuole

plastide (bladgroenkorrels)

vacuolemembraan

Microscoop

Robert Hooke (1665)

• 30 x vergroten
• kon als eerste cellen waarnemen

Antoni van Leeuwenhoek

• enkele jaren later 480x vergroting

lamp

revolver

preparaatklem

tubus

tafel

diafragma

statief

grote schroef

kleine schroef

oculair

objectief

wat te zien met de microscoop?

Aan het werk!

Lees BS3 en 

maak de opdrachten  *20-25

daarna bespreken.

klaar?? Lees BS4 Celorganellen

* 19 hebben we net gedaan :-)

Thema 1: Inleiding in de biologie

Basisstof 3: Plantaardige en dierlijke cellen 

Basisstof 4:  Celorganellen

Leerdoelen

Na deze les kun je...

• een cel beschrijven als zelfstandig functionerende biologische eenheid. 
• de bouw en functie van het cytoskelet van cellen beschrijven. 

Begrippen BS4

kernplasma

nucleolus

kernporiën

chromosomen 

endoplasmatisch reticulum

• ruw / glas (smooth) 

ribosomen 

golgisysteem

exocytose

secretie

lysosomen

mitochondriën

ATP

cytoskelet

motoreiwitten

microtubuli

microfilamenten

fosfolipiden

hydrofiel

hydrofoob

membraaneiwitten

receptoreiwitten

cholesterol

Organellen

alle onderdelen in een cel, bijvoorbeeld:

• celkern
  
• endoplasmatisch reticulum
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden

Celorganellen

• onderdelen van een cel
  
• sommigen liggen niet op een vaste plaats
  
• andere liggen vast d.m.v. het cytoskelet

Celkern

De celkern:

• bestaat uit kernplasma en kernmembraan met kernporiën
• In de celkern liggen chromosomen in een nucleolus waar delen van de ribosomen gemaakt worden
• Ribosomen zijn kleine bolvormige organellen die eiwitten produceren. 
• Via kernporiën verlaten ze de celkern naar het cytoplasma.

Celkern

De celkern:

• bestaat uit kernplasma en kernmembraan met kernporiën
  
• In de celkern liggen chromosomen in een nucleolus waar delen van de ribosomen gemaakt worden
  
• Ribosomen zijn kleine bolvormige organellen die eiwitten produceren. 
  
• Via kernporiën verlaten ze de celkern naar het cytoplasma.
  

RER, GER en golgisysteem

endoplasmatisch reticulum = ER

• ruw = RER en glad = GER of SER
• eiwitproductie
  
• ribosomen op RER

golgisysteem 

• eiwit bewerking

Endoplasmatisch reticulum en golgisysteem

• in het cytoplasma
  
• het is een dubbel membraan
• Ruw endoplasmatisch reticulum (RER) bevat ribosomen 
• Glad endoplasmatisch reticulum (GER/SER = smooth) bevat geen ribosomen
• Golgi-apparaat/golisysteem neemt de blaasjes met eiwitten op en geeft deze hun uiteindelijke vorm.

Endoplasmatisch reticulum en golgisysteem

In het cytoplasma ligt het endoplasmatisch reticulum.

• Ruw endoplasmatisch reticulum (RER) bevat ribosomen (deze maken eiwitten die worden afgegeven in de holten van de membranen)
• Glad endoplasmatisch reticulum (GER/SER)
• Golgi-apparaat/golisysteem neemt de blaasjes met eiwitten op en geeft deze hun uiteindelijke vorm.

Golgisysteem/golgi apparaat

• Bewerkt de eiwitten gemaakt door ribosomen tot ze hun definitieve vorm hebben.
• De eiwitten worden  in blaasjes vervoerd. Soms naar buiten de cel (exocytose).
• Als hierbij stoffen vrijkomen, spreek je van secretie.
• Soms blijven de blaasjes in de cel: lysosomen.
• Lysosomen spelen een rol bij de vertering in de cel.

Golgisysteem/golgi apparaat

• Bewerkt de eiwitten gemaakt door ribosomen tot ze hun definitieve vorm hebben.
• De eiwitten worden  in blaasjes vervoerd. Soms naar buiten de cel (exocytose).
• Als hierbij stoffen vrijkomen, spreek je van secretie.
• Soms blijven de blaasjes in de cel: lysosomen.
• Lysosomen spelen een rol bij de vertering in de cel.

• Celkern: Regelt alles wat er in de cel gebeurt
• Nucleolus: Produceert ribosomen
• Ribosomen: Produceren eiwitten

• Endoplasmatisch reticulum: Dubbele membranen met afgeplatte holtes en kanaaltjes
• Ruw: Bevat ribosomen
• Golgisysteem: Neemt blaasjes met eiwitten op en bewerkt de eiwitten tot hun uiteindelijke vorm

extra uitleg of informatie:

aan de slag

maak opdrachten 28 en 29

klaar? lees de rest van BS4