Zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Zinsdelen

Zinsontleding: zinsdelen benoemen.

Na de les kun je:

  zinsdelen in een zin aanwijzen.

Wat weet je al over de persoonsvorm?

Voorkennis activeren. Kort de antwoorden en belangrijkste punten bespreken.

De persoonsvorm

- komt in een ja-/nee-vraag vooraan te staan

- is altijd een werkwoord

- verandert als je de tijd in de zin verandert

Wat zijn zinsdelen?

• Een zin bestaat uit zinsdelen
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen
• De woorden in een zinsdeel kunnen niet uit elkaar gehaald worden
• Zinsdelen hebben een betekenis (een functie) binnen een zin

Zoek de zinsdelen

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm.

Probeer maar:

De dokter heeft aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven

Wijs iemand aan

Persoonsvorm

Maak een ja-/nee-vraag; de persoonsvorm komt vooraan:

Heeft de dokter aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven?

Zet de zin in een andere tijd:

De dokter had aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven. 

De persoonsvorm is dus 'heeft'.

Zoek de zinsdelen

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm.

Probeer maar:

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven

Zoek de zinsdelen

Stap 2: zoek de rest van het werkwoordelijk gezegde.

Probeer maar:

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Zoek de zinsdelen

Stap 2: zoek de rest van het werkwoordelijk gezegde.

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven.

Oefening

Stap 3: welke (groepjes) woorden kunnen vóór de persoonsvorm staan? Verander de volgorde van de zin.

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

Oefening

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

...... | heeft | .................................| gegeven.

Oefening

De dokter | heeft| aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven

Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven

Oefening

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven

Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven

Oefening

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Werkwoordelijk gezegde

• Doe-zinnen
• Persoonsvorm + andere ww
• Splitsbare werkwoorden: 

       Hij ruimt de kamer op.

       Zij valt de taart aan.

• 'Te' en 'aan het' horend bij het ww: 

       aan het zoeken, uit te lachen

Zoek de zinsdelen

• Stap 1: zoek de persoonsvorm
• Stap 2: zoek de rest van het werkwoordelijk gezegde. Het volledige wwg is één zinsdeel
• Stap 3: verander de volgorde binnen de zin. Alles dat voor de persoonsvorm staat of kan staan, is een zinsdeel
  

Even oefenen

Uit welke zinsdelen bestaan deze zinnen?

Geef antwoord in de app.

De baby slaapt zacht

In de middag probeerde hij te leren

De harige spin weefde het mooiste web

Op het terras valt de plant opeens om

Moeilijk, want een splitsbaar werkwoord en een dubbelzinnige zin. 

Samenvattend

Zinsdelen zijn woorden in een zin die bij elkaar horen.

Drie stappen: 

1. zoek de persoonsvorm, 

2. zoek de rest van het wwg, 

3. probeer welke (groepjes) woorden vóór de persoonsvorm kunnen staan (dat zijn de overige zinsdelen).

Weet je nog?

Bo kan hard slaan

De zus van Bo slaat nog veel harder

Weet je nog?

Bo | kan | hard | slaan

De zus van Bo slaat nog veel harder

Weet je nog?

Bo | kan | hard | slaan

De zus van Bo | slaat | nog veel harder

Weektaak

Grammatica 2, les 1 + 2 + 3

• Les 1 (pv): conclusie - test jezelf - peperopdrachten 

• Les 2 (zinsdelen): helemaal

• Les 3 (wwg): conclusie - test jezelf - peperopdrachten

Evaluatie