5VWO - Het Interbellum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Het Interbellum

Lesdoel

Wat waren de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog in de periode 1918-1933?

kenmerkend aspect

- de rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

- het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën als communisme, fascisme en nationaalsocialisme

- de crisis van het wereldkapitalisme

Interbellum

een periode tussen twee oorlogen

> 1918-1939

Verdrag van Versailles

- 28 juni 1919

- vredesverdrag tussen Duitsland en VS/Engeland en Frankrijk

- vernedering voor Duitsland

- 'Diktat von Versailles'

Verdrag van Versailles

- Duitsland enige schuldige aan WOI

- Duitsland moet gebied afstaan (Elzas-Lotharingen)

- Duitse leger maximaal 100.000 soldaten

- Geen Duitse troepen in het Rijnland

- Duitsland moet herstelbetalingen doen (132 miljard goudmark)

Rusland

1917

• Russische Revolutie (Februarirevolutie en Oktoberrevolutie)
• Bolsjewieken aan de macht (Lenin) > communisme

1918

• Vrede van Brest-Litovsk

Romanovs

Nicolaas II (1868-1918)

- familie sinds 1613 aan de macht

- regeren vanuit Sint-Petersburg

- troonopvolger Aleksej

Socialisme

Karl Marx (1818-1883)

- dictatuur van het proletariaat

- communisme

- wereldrevolutie

Bolsjewieken

Lenin (1870-1924)

- Vladimir Iljitsj Oeljanov

- marxisme aanpassen

- strak georganiseerde partij

- sovjets

1917

Revolutiejaar 

- Februarirevolutie

- Oktoberrevolutie

bolsjewieken aan de macht

Italië

Benito Mussolini (1883-1945)

- Mars op Rome (oktober 1922)

- Il Duce

- Fasci di Combattimento

- bondgenoot van Hitler
(As Rome-Berlijn; 1936)

Duitsland

1918

1919

- 9 november: keizer Wilhelm II vlucht naar Nederland

- 11 november: wapenstilstand

- januari: machtsgreep van de communisten (mislukt)

- 28 juni: Verdrag van Versailles

Politieke partijen

Machtsstrijd tussen 2 sterkste partijen/groot onderling wantrouwen:

Socialisten (SPD)                           +            communisten (KPD)

parlementaire democratie                        raden/sovjets

Communisten probeerden een communistische revolutie (naar voorbeeld van Rusland), maar neergeslagen door het leger

Ongunstige omstandigheden

1. Liberalen verloren al snel veel stemmen zodat de socialisten en communisten als twee kemphanen tegenover elkaar kwamen te staan

2. Republiek van Weimar werd door veel Duitsers verantwoordelijk gesteld voor de nederlaag in WOI en het  'Dictat' , het verdrag van Versailles

Dolkstootlegende

Vooral conservatieven en militairen stelde de Republiek verantwoordelijk voor de nederlaag:

Vrede gesloten terwijl het Duitse leger de strijd nog wilde voortzetten

Fair om de Republiek de schuld te geven?

Republiek van Weimar

- parlementaire democratie (Rijksdag)

- januari 1919 eerste verkiezingen

Onvrede

- geen vertrouwen in democratie (communisten: dictatuur van het proletariaat / nationalisten: sterke leider)

- schuldig aan Verdrag van Versailles

- economische problemen (Ruhrgebiedbezetting)

Inflatiepolitiek

Hoe dacht Duitsland onder de herstelbetalingen van 132 miljard goudmark uit te komen: bewuste inflatiepolitiek

De geallieerden zouden er dan van overtuigd worden dat de Duitsers dit echt niet konden betalen

Reactie van de geallieerden

Bezetting van het Ruhrgebied: zo hoopten de geallieerden de betalingen af te dwingen

Gevolg: staking fabrieksarbeiders die de Duitsers toch bleven door betalen 

Resultaat: hyperinflatie! Immers geen handel/industrie dus geld bijdrukken

Ruhrgebiedbezetting

1923

- Duitsland kan herstelbetalingen niet voldoen

- Frankrijk en België bezetten Ruhrgebied

- Duitse regering laat geld bijdrukken

- hyperinflatie

Dawesplan

- VS lenen Duitsland geld

- Ruhrgebied wordt ontruimd

- 'rondpompen van geld'

Stabiliteit 1924-1928 

- Invoering Rentenmark

Dawesplan: 

- jaarlijks herstelbetalingen verlaagd om de Duitse economie op gang te laten komen

- Amerikaanse bedrijfsleven verstrekte korte termijn leningen aan Duitsland

 Internationale  politiek

Ontspanning - Verdrag van Locarno '25: 

- Du erkende de westelijke grenzen zoals dt in Versailles was bepaald=Elzas-Lotharingen afstaan

(Duitse nationalisten woedend)

- niet-aanvalsverdrag tussen Fr, Du en België (nobelprijs voor Stresemann)

- 1926: Du lid van de Volkenbond

Culturele opleving

Vertrouwen in de toekomst!

- Bauhaus

- Duitse film: Marlene Dietrich

- nachtclubs herleefden

Nota bene: in 1927 waren er 900 bandjes in Berlijn!

Kritiek: Wandervögel...

Economische crisis

1929

- Beurskrach in Verenigde Staten

- crisis slaat over naar Europa 

Extremistische partijen

1929

- KPD: communistische partij

- NSDAP: Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij

Wat waren de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog in de periode 1918-1933? 

- politiek : 

• nieuwe ideologieën (SU, Italië)
• veranderende bestuursvormen (Duitsland)
• spanningen tussen landen (Verdrag van Versailles)

- economie:

• crisis (herstelbetalingen, beurskrach...)