Les 2: Spijsvertering

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

                                   Spijsverteringsorganen

Wat weten jullie over het spijsverteringskanaal?

Waar gaan we het over hebben...

1. Over welke organen deel uitmaken van het spijsverteringskanaal.
2. Functie van de mond, de keelholte, de slokdarm, de maag, de dunne darm en de dikke darm beschrijven.
   
3. De functies van de alvleesklier, de lever en de galblaas.
   
4. Hoe de ligging is van de spijsverteringsorganen ten opzichte van het buikvlies. 

Wat is spijsvertering?

• De weg die de voedingstoffen afleggen om in het bloed terecht te komen
• Spijs = voedsel
•  Spijsvertering = voedsel vertering in het lichaam
•  Spijsverteringsstelsel; Mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm, alvleesklier, lever dikke darm

Wat zijn de functies van het spijsverteringstelsel?

Functies spijsvertering

• Voedsel opnemen (via de mond)
  
• Voedsel fijnmaken (kauwen)
  
• Voedsel vervoeren (door spierbewegingen)
  
• Voedsel afbreken en verteren (door verteringssappen en spierbewegingen)
  
• Voedingsstoffen voor de lichaamscellen afgeven aan het bloed ( via wand dunne darm)
  
• Onverteerbare voedselbestanddelen afvoeren (anus)
  

Wat is de goede volgorde van de spijsvertering?

1. slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. dikke darm, dunne darm, maag, mondholte

Spijsvertering

Gebit

1

Speekselklieren

2

Slokdarm

3

Lever

4

Galblaas

5

Maag

6

12-vingerige darm

7

Dunne darm

8

Dikke darm

9

Blinde darm

10

Endeldarm

11

Voedselbewerking in de mondholte

• Kauwspieren
  
• Gebit: kwadranten
• Speekselklieren: 3 grote klieren. Enzym: amylase
• Tong

Keelholte-farynx

Slokdarm-oesagus

• Gespierde buis van 30 cm
• Heeft 3 vernauwingen
• Wand beschermt tegen scherp en zuur voedsel
• Alleen uitscheiding van slijm
• Enige functie: Vervoer van voedsel van mond naar maag
  
• Door peristaltiek

Maag-gaster

• Elastische gespierde zak
• Kan uitzetten en krimpen
• Bewaren voedsel totdat het naar de darmen kan

Functies:

• Verder kneden en fijnmaken van voedsel
• Afbreken van eiwitten en vetten
• Doden van bacteriën

Maagsappen

2,5 tot 3 liter per dag

Maagsap bestaat uit:

• Pepsine: enzym dat eiwitten verteert
• Zoutzuur: zuur van een ph van 1,5 (cola 2,5)
• Intrinsiek factor (glycoproteïne):  bindt vitamine B12 
• water: oplosmiddel en verdunning
• slijm: bescherming tegen pepsine en zoutzuur

Dunne en dikke darm

Dunne darm:

• Kan tot wel 5 tot 6 meter lang zijn
  
• Bestaat uit darmvlokken aan de binnenzijde (geplooid slijmvlies)
  
• In elke darmvlok zit een bloedvat (haarvat) deze nemen de voedingsstoffen op
  
• De voedingsstoffen gaan via het bloed van de dunne darm -> poortader -> lever
  

Dikke darm:

• Ongeveer 1,5 meter lang
  
• Bestaat uit blinde darm, dikke darm, endeldarm
  
• Veel bacteriën (Darmflora) -> belangrijk bij afbreekproces schadelijke bacteriën
  
• Laatste voedingsstoffen worden opgenomen
  
• Er wordt veel vocht onttrokken, dus de voedselbrij wordt dikker
  
• Er wordt slijm toegevoegd
  
• Overgebleven voedselbrij wordt naar de endeldarm vervoerd (met aan het einde de anus

Welk orgaan hoort wel in het spijsverteringsstelsel en niet in het kanaal?

1. Lever
2. Longen
3. Milt
4. Alvleesklier

Lever

• Hoort niet bij het spijsverteringskanaal !
  
• Heeft wel een belangrijke rol bij de spijsvertering, dus hoort wel bij het spijsverteringsstelsel
  
• Bestaat uit 1 rechterkwab en 1 linkerkwab, allemaal kleine leverkwabjes met daarin levercellen
  
• Functioneert als een chemische fabriek
  
• Neemt voedingsstoffen uit het bloed op, geven stoffen af
  
• Opslagplaats voor energie, vitaminen, vetten, eiwitten en metalen.
  
• Geeft suiker af aan het bloed als het lichaam het nodig heeft
  
• Vormt gal. Galvloeistof helpt bij het oplossen van vetten. Gal wordt in de galblaas opgeslagen.
  
• Zet eiwitten om in bruikbare eiwitten voor afweer van het lichaam en bloedstolling
  
• Maakt giftige stoffen onschadelijk. Zet schadelijke stoffen om in minder schadelijke stoffen. (medicijnen, alcohol, drugs)
  

Alvleesklier

• Hoort ook niet bij het spijsverteringskanaal!
  
• Scheidt alvleeskliersap af om eiwitten, vetten en zetmeel te verteren & schakelt zuur van de maag uit
  
• Scheidt hormonen insuline en glucagon af. Regelen bloedsuikerspiegel in lichaam.
  

Dit deel verbindt de mond met de slokdarm

Hierin wordt voedsel dat via de slokdarm uit de mond komt verder gekneed en fijn gemaakt

Dit deel is vele meters lang

Dit deel vervoert voedsel verder het spijsverteringskanaal in

Klieren in de wand vormen slijmstoffen en glijstoffen

Met dit deel kun je genieten van je eten

Keelholte

Maag

Dunne darm

Slokdarm

Dikke darm

Mondholte

Buikvlies-peritoneum

Weivlies: produceert sereus vocht

Dubbelbladig met ertussen de peritoneale holte

Ligt om een aantal organen heen

Buitenblad: peritoneum parietale

Binnenblad: peritoneum viscerale

Vangt de wrijving tussen organen

Intraperitoneaal-extraperitoneaal

Dus...

Er is verschil tussen de buikvliesholte en de buikholte:

De buikholte is de ruimte die wordt begrensd door de wervelkolom, het middenrif (diafragma), de buikspieren en de bekkenbodem.

De buikvliesholte is de ruimte tussen de twee lagen van het buikvlies. De buikvliesholte ligt ín de buikholte.

Enzymen

Speeksel: Amylase - zet koolhydraten om in glucose

Maag: Pepsine - zet eiwitten om in aminozuren

Alvleesklier: Amylase, Peptidase en Lipase (Breekt vetten af tot vetzuren en glycerol)

Darmen: Maltase - Zetmeel omzet in glucose en eiwitten afbreekt tot aminozuren

6 expertgroepen

Mond/keelholte/slokdarm

Alvleesklier

Lever

Galblaas

Maag

Darmen

Opdracht

Ontwerp een voorlichtingsfolder/poster/boekje voor kinderen

4-7 of 8 tot 12 jaar over jouw onderwerp

Volgende les...

Maagsondes

Sondevoeding

TPV

Re-feedingsyndroom