§4.4 + 4.5 Politieke ontwikkelingen tot 1980 en 1980 tot nu

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§4.4 Politieke ontwikkelingen

Wat zegt de foto op de vorige slide over de geschiedenis van Zuid-Amerika?

Plaatje zegt veel over geschiedenis Z-Amerika.

Toen de Spaanse conquistadores (veroveraars) in 1532 binnentrokken schakelden ze de inheemse maatschappelijke bovenlaag uit, verwoestten de tempels en paleizen van de Inca’s en bouwden op de fundamenten ervan hun kerken en overheidsgebouwen.

Lesdoelen:

Je leert:

• uitleggen dat de basis voor de ongelijkheid in de Latijns-Amerikaanse samenleving al in de koloniale tijd werd gelegd.
• uitleggen wat de reden was voor de opkomst en ondergang van het populisme.
• de opkomst van de militaire dictaturen in de jaren 1970 en 1980 verklaren. 

Inca's

13e eeuw

elite vs. onderhorige massa

Uitvoeren macht

en "bescherming"

Belasting en diensten

Elite

Bestuurslaag en leger

Boeren, burgerij (onderhorig)

Koloniale periode 

Spanje & Portugal overheersen

Slaven werkten op de plantages

Inheemse gebieden niet

gekoloniseerd. Waarom?

Onafhankelijkheidstrijder: Simon de Bolivar 1812-1828

- Geboren in Venezuela

Goede opleiding gehad, vaker naar Spanje geweest

- Veroverde gebieden op Spanje:

Venezuela--> Colombia --> Ecuador --> Peru --> Bolivia.

Heden: Voor veel mensen nog steeds een held (voetbalclubs, stadions, busstations etc.)

Na de onafhankelijkheid:  Feodale structuur

• 1825 bijna alle landen onafhankelijk
• feodale structuur bleef bestaan
• machtshebbers hebben geen belang bij goede voorzieningen voor de armere massa op het platteland
• Cliëntelisme
• ontsnappen? --> vlucht naar de stad 
• FEODALE STELSEL GRONDOORZAAK: economische achterstand en politieke problemen Zuid Amerika

Halverwege 19e eeuw

- Veel oorlogen tussen Brazilië, Uruguay, Paraguay, Argentinië om grondgebied.

- Gaucho's (Zuid-Amerikaanse cowboys) werden ingezet als soldaten omdat ze goed paard konden rijden.

- Gaucho's wilden niet werken voor de 

grootgrondbezitters voor een mager loontje.

Vorming van de oligarchie

Macht in handen van een kleine groep elitairen

De rest is in diens van de elite

Vanaf 1920: Opkomst van het populisme

Oligarchie (macht bij kleine groep mensen) zet kwaad bloed bij bevolking. Populistische partijen spelen hier op in. 

• Latijnse populus betekent volk.
• Populisten; belangrijk is charismatische leider en 
• spreken namens 'de mensen' of 'het volk'. 

'De mensen zijn het zat', 'het volk pikt het niet langer' en 'het is de schuld van de elite'. Zomaar drie zinnetjes die je met een heel klein beetje speuren al snel tegenkomt in toespraken en campagnes van populistische politici. Want populisten spreken altijd namens 'de mensen' of 'het volk'. Het Latijnse woord populus betekent niet voor niets letterlijk volk.

0

Na WO II --> bemoeiens vanuit de VS

Doel: tegengaan communisme in Zuid-Amerika (Koude Oorlog)

Gevolgen: militaire regimes aan de macht (geholpen door VS). Militaire coups.

Pas in de economische crisis van de jaren '80 zijn de meeste van deze regimes afgezet

 Dwaze Moeders (Asociación Madres de Plaza de Mayo)

‘Moeders van de Plaza de Mayo’, naar het centrale plein in Buenos Aires waar zij tot op de dag van vandaag elke donderdag een stille demonstratie houden, getooid met karakteristieke witte hoofddoeken (luiers).

Wat is de link?

Nakijken opdrachten via its learning

Vragen of dingen onduidelijk? --> Laat het mij weten.

Klaar? Aan de slag met 4.4!

Volgende les: de huidige tijd

Strijd tussen neo-liberalisme & linkse regimes

Situatie eind 2022.

www.rtlnieuws.nl

Neoliberalisme 

Kenmerken:

1. privatisering

2. bezuinigen op overheidsuitgaven

3. deregulering

4. bedrijfsleven krijgt meer macht

Van top-down naar buttom-up

Reacties burgers leiden tot:

bottum-up democratisering

bevolkingsparticipatie

Al sinds de koloniale tijd werd de inheemse bevolking gediscrimineerd. Nu krijgen zij de ruimte zich politiek te organiseren en voor hun rechten op te komen.

Kwetsbare economie

Wat maakt de landen in Zuid-Amerika kwetsbaar tijdens een economische crisis (zoals de crisis van begin 21e eeuw)?

Tijdens een crisis dalen grondstof-prijzen, grondstoffen zijn voor veel landen de belangrijkste exportproducten (eenzijdig).

Dat leidt tot:

Sociale onrust (versterkt door corruptieschandalen)

Probleem blijft de grote kloof tussen de elite en het volk. 

Sociale polarisatie

Pachamama: Moeder Aarde

In Bolivia is inheemse bevolking in de meerderheid, maar achtergesteld.
Reden: inkomsten uit mijnbouw en landbouw komen vooral bij bij multinationals terecht.

De bevolking blijft arm en hun leefgebied is aangetast.

In 2006 (t/m 2019) Evo Morales president.

De eerste inheemse leider van . Nieuwe grondwet die rekening houdt met ‘Moeder Aarde’

Maatregelen Evo Morales:

1. Bevolking mag meebeslissen over exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en moet profiteren van exploitatie

2. Nationaliseren van gaswinning → inkomsten stijgen → sociale programma’s voor onderwijs, gezondheidszorg en pensioenen

3. Resultaat: arme indiaanse bevolking profiteert wel, maar armoede en sociale ongelijkheid nemen nauwelijks af, omdat er geen nieuwe banen worden gecreëerd.

Onrust Chili

Maak van Hoofdstuk 4;

§4.4 + 4.5

www.npostart.nl