Aaneenschrijven, tussenklanken en koppelteken

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Aaneenschrijven en tussenklanken

Samenstelling

Een woord dat uit twee of meer woorden bestaat. 

Eén of meer zelfstandige naamwoorden = samenstelling 

-> schrijf je aan elkaar. 

Samenstellingen met werkwoorden of bijv. nw = niet altijd een samenstelling

-> zoek op in woordenboek

Modetrend (mode + trend) 

Automonteur (auto + monteur)

Langeafstandsloper (lange + afstand + s + loper) 

piano spelen 

Samenstellingen

Schrijf -en als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op -en heeft.

Let op bij de volgende zaken:

• Als het eerste deel van het woord verwijst naar iemand of iets waar er  maar één van is, dan        schrijf je één 'e': zonneschijn.

• Als het om een bijvoeglijk naamwoord gaat dat door het eerste deel versterkt wordt, dan            schrijf je een 'e':  beregoed, apetrots.

• Als het eerste deel van het woord een zelfstandig naamwoord is dat geen meervoud heeft,        schrijf je 'e':  rijstepap.
• Als het meervoud alleen een -s krijgt of eindigt met een stomme -e +n/+s:  groentesoep.

• Als het eerste deel van een werkwoord komt: spinnewiel, huilebalk.

De algemene regel voor het aaneenschrijven van woorden is: samengestelde woorden schrijf je zoveel mogelijk aan elkaar, zolang dat geen lees- of uitspraakproblemen met zich meebrengt.

Maak een samenstelling van de woorden:
buur + ruzie

Maak een samenstelling van:
maan + schijn

Maak een samenstelling van:
kip + soep

Maak een samenstelling van de woorden:
groente + soep

Samenstellingen

Soms moet je tussenletters gebruiken om een goede samenstelling te maken. 

fiets + maker = fietsenmaker

snot + bel = snottebel

dorp + café = dorpscafé

Koppelteken: Bij klinkerbotsingen

• zee-eend
  
• toe-eigenen
  
• foto-onderschrift
  

0

Hoe schrijf je: stereoinstallatie

1. stereo-installatie
2. stereoinstalatie
3. stereoïnstalatie
4. stereo-instalatie

Hoe maak je de samenstelling:
beer + gezellig

1. berengezellig
2. beregezellig
3. beergezellig
4. beregezellie

Hoe schrijf je: familie + accommodatie

1. familie-accommodatie
2. familieaccommodatie
3. familieacommodatie
4. familie-accomodatie

Maken: Studiemeter

Via Starttaalonline – 3F – Spelling – Aaneenschrijven en tussenklanken – 3 oefeningen en de deeltoets

Meervoud op -en (1)

Bij het meervoud op -en moet je op een aantal zaken letten.

• Achter het woord -en zetten: boer +en - boeren

• Laatste letter verdubbelen: klas +en - klassen

• Een klinker weghalen: schaar +en - scharen

• Een -f veranderen in -v: golf +en - golven

• Een -s veranderen in -z: huis +en - huizen

Meervoud op -en (2)

• Als het eindigt op -ie, dan -ën of "n toevoegen

         > klemtoon op de laatste lettergreep, dan -ën:

             melodie - melodieën, knie - knieën

         > klemtoon NIET op de laatste lettergreep, dan -"n:

             bacterie - bacteriën, porie - poriën

• Een trema toevoegen bij -ee: idee +en - ideeën

Het meervoud van porie is:

1. porien
2. pories
3. porieën
4. poriën

Wat is het meervoud van categorie?

1. categoriën
2. categorieën

Wat is het meervoud van idee?

1. ideën
2. ideeën

Wat is het meervoud van genie?

1. geniën
2. genieën

Wat is het meervoud van: moskee

Meervoud op -s

Meestal vaste -s. 

• Bij woorden die eindigen op a, o , u, i of y krijg je een apostrof  s ('s), zodat     je het correct uitspreekt:

        > taxi - taxi's, ski - ski's

• Let op: bij afkortingen die je letter voor letter uitspreekt en bij

        -e ,-é, -ay, -ey, -oy of -eau krijg je een vaste s:
        > cadeau - cadeaus, café - cafés, display - displays, cao - cao's

Meervoud -n/-s

Veel woorden die eindigen op (een stomme) -e hebben twee mogelijkheden in het meervoud:  -n en -s

seconde: seconden en secondes

groente: groenten  en groentes

Wat is het meervoud van: hobby

Het meervoud van grens is:

1. grensen
2. grenszen
3. grenzen
4. grens heeft geen meervoud

tv

spray

Het meervoud van accu is:

1. accus
2. accu's
3. accuus
4. accuu's

Het meervoud van giraffe is

1. giraffen
2. giraffes
3. giraffen/giraffes
4. giraffens

Wat is het meervoud van: camera

Wat is het meervoud van: cadeau

Meervoud Latijnse woorden eindigend op -us of -um

• um vervangen door a OF +s:

         > museum - musea / museums

        > datum - data / datums

• us vervangen door i:

        > historicus - historici

        > politicus - politici

Meervoud -s of -f

Meestal s>z   f>v

> wens - wensen, kaars - kaarsen

> grens - grenzen, laars - laarzen

Langere woorden op -aaf, -oof houden de 'f':

> fotograaf - fotografen, filosoof - filosofen

klemtoon

klemtoon op -ik, -it, -es, -et, ei? --> dubbele medeklinker

(slikken - mikken - verstikken)

Klemtoon NIET op -ik, -it, -es, -et, ei? --> enkele medeklinker

(haviken - engelen - monniken)

Het meervoud van museum is:

1. museums
2. musea
3. museums en museas
4. museums en musea

dief

medicus

Meervoud van: bangerik

1. Bangerikken
2. Bangeriken

Meervoud van perzik

Regels meervoud

-a, -o, -u, -i, -y	's
-e, -é, -ay, -ey, -oy, -eau	vaste s
-ie	-ën (klemtoon op laatste lettergreep -"n (klemtoon NIET op laatste lettergreep)
-ee	-ën
-um	-a of -s
-us	-i
-ik, -it, -et, -es, -ei	alleen verdubbeling medeklinker bij klemtoon