NOVA H5 Reacties van koolstofverbindingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Aan het eind van deze les...

• Weet je welke reacties kunnen optreden bij koolstofverbindingen:

1. verbranding
2. kraken
3. additie
4. substitutie

• Kun je een reactievergelijking in structuurformules geven van kraken en een additie- en substitutie reactie
• Kun je van alle reacties de vergelijking geven in molecuulformules

1. (On)volledige verbranding

Volledige verbranding: CO2  Onvolledige verbranding : CO

elke atoomsoort uit de brandstof vormt een oxide (oxides leren!)

2C​8​​H​18​​+25O​2​​−>16CO​2​​+18H​2​​O

Octaan(l)+Zuurstof(g)−>Koolstofdioxide(g)+Water(g)

1. Oxidatiereactie
2. Volledige verbranding
3. Ontledingsreactie
4. Onvolledige verbranding

Reacties met koolwaterstoffen

1. verbranden
2. KRAKEN= grote moleculen in kleine stukjes breken

              

               C₁₀H₂₂    -->  C₈H₁₈  +  ........

             alkaan        -->   alkaan  +  ........

3. Additie reactie

                           C2H4        +       Br2      ->       C2H4Br2

Kenmerken van een additiereactie

• Je start met een onverzadigde koolwaterstof  (C=C)
• Je voegt één van de volgende stoffen toe: 

             Br2,    Cl2,    H2,    HF,    HCl,    HBr,     HI  of    H2O.

• De dubbele binding klapt open en er ontstaat één nieuwe stof
• De reactie verloopt snel

Additie met water

Bij een additiereactie met water splitst het H2O molecuul in een H-atoom en een -OH groep. Het H-atoom komt aan het ene C-atoom en de -OH groep aan het andere C-atoom

Welke stof ontstaat er bij de reactie van propeen met broom (dus Br2)?

1. 1-broompropaan
2. 1,2-dibroompropaan
3. 1,3-dibroompropaan
4. 2,3-dibroompropaan

Teken in je schrift de additie van water aan propeen. Welk(e) stof(fen) ontstaan?

1. propaan-1-ol
2. propaan-2-ol
3. beide
4. geen van beide

Teken in je schrift de additie van water aan but-2-een. Welk(e) stof(fen) ontstaan?

1. butaan-1-ol
2. butaan-2-ol
3. butaan-3-ol
4. butaan-2-ol en butaan-3-ol

Aan het eind van deze les...

• Weet je welke reacties kunnen optreden bij koolstofverbindingen:

1. verbranding
2. kraken
3. additie
4. substitutie

• Kun je een reactievergelijking in structuurformules geven van kraken en een additie- en substitutie reactie
• Kun je van alle reacties de vergelijking geven in molecuulformules

Inleiding

In het filmpje op de volgende dia wordt de bruin-gele  vloeistof broom (formule Br2) toegevoegd aan hexaan en aan hex-1-een. 

Waar verwacht je dat er meteen een reactie optreedt, bij de alkaan of bij de alkeen?

0

Als de bruine kleur verdwijnt, verdwijnt de stof broom.

In het donker verdwijnt broom alleen bij de reactie met hexeen > additie reactie (C=C van hexeen klapt open)

In het licht verdwijnt ook de bruine kleur bij hexaan. Hexaan heeft geen C=C. Op welke manier reageert Broom dan met Hexaan???

4. Substitutiereactie

     

                                                                              1-broompropaan         waterstofbromide

    

Eén H-atoom wordt VERVANGEN door één atoom van Br2

Het andere Br-atoom neemt het H-atoom mee!

Substitutiereactie

Bij een overmaat broom wordt er nog een H-atoom vervangen

                 of   ....   1,1-dibroompropaan

                                 1,3-dibroompropaan

                                         2,2-dibroompropaan        

    

Bij een substitutie reactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

Kan een substitutiereactie altijd plaatsvinden? Waarom?

1. Ja, niets heeft hier invloed op.
2. Nee, maar weet niet waarom.
3. Nee, alleen onder invloed van licht.

De afbeelding hiernaast geeft een ... weer. 

1. additiereactie
2. substitutiereactie
3. neerslagreactie
4. oplosreactie