3.8 Zuid-Amerika: Politieke ontwikkelingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.8 Politieke ontwikkelingen

Leerdoelen

• Je weet hoe de meeste Zuid-Amerikaanse landen zich in de postkoloniale periode hebben ontwikkeld tot meer stabiele democratische landen.
• Je kunt uitleggen waarom het neoliberalisme tot bottom-up democratisering en sociale participatie leidde.
• Je kunt uitleggen hoe de koloniale tijd heeft gezorgd voor de huidige etnische en economische tegenstellingen
  

Politieke ontwikkelingen

De meeste Zuid-Amerikaanse landen ontwikkelden zich in de postkoloniale periode van kwetsbare democratieën via oligarchie, populistische regeringen en dictatuur naar meer stabiele landen.

In de koloniale tijd is de kiem gelegd voor de huidige etnische en raciale tegenstellingen en grensconflicten.

 

Bemoeienis vanuit het noorden

Veel bemoeienis vanuit de VS om het communisme tegen te gaan. Militaire regimes kwamen met hulp van de VS aan de macht.

Economische crisis

Pas in de economische crisis van de jaren '80 werden veel militaire regimes afgezet.

Na 1825:

• Politieke onafhankelijkheid van staten
• Oude machtsverhoudingen blijven bestaan:
  
• Economische afhankelijkheid van vroegere koloniale macht blijft bestaan.
  
• Oude machtsverhoudingen blijven: een kleine groep rijken heeft alle macht: oligarchie

Vanaf 1930: populisme komt op

(Grote crisis Noord-Amerika jaren '30, rijke oligarchen, arme bevolking)

Populisme als alternatief

• Gericht op coöperatie
• Persoonlijkheidscultus rondom de leider (voorbeeld: Perón in Argentinië)
  

Populisme?

Regeringen die de nadruk leggen op een sterke band tussen de grote leider en het volk. (De leider steunt op het leger, op de door hem opgerichte vakbonden en op een combinatie van sociaal beleid en propaganda.)

Welke kenmerken van populisme herken je in de speech?

Actualiteit: oligarchen Rusland
Waar denk je aan?

01:37

Eva Perón - Argentinië

Wat maakt de speech populistisch? Zie volgende pagina

Don't Cry For Me Argentina

https://www.youtube.com/watch?v=KD_1Z8iUDho

WO II - 1980: veel rechtse dictaturen gesteund door V.S.

• Veel regimes vervangen door meer democratische regeringen.
  

• Bloedige dictaturen met directe of indirecte hulp van de V.S. (gemotiveerd vanuit angst voor communisme)

Verzet: Dwaze Moeders

(1976-1983)

‘Moeders van de Plaza de Mayo’, naar het centrale plein in Buenos Aires, getooid met karakteristieke witte hoofddoeken (bron: Amnesty International).

DWAZE MOEDERS
WAT? WAAR? WAAROM DAAR?

Jaren '80: Neoliberalisme (naar Amerikaans voorbeeld)

Kernwoorden:

• Privatisering
  
• Bezuinigen op overheidsuitgaven
  
• Deregulering
  
• Vrijhandel
  

Neoliberalisme?

Een ontwikkelingsbeleid gebaseerd op het privatiseren van staatsbedrijven, het verlagen van handelstarieven, het verkleinen/afschaffen van overheidssubsidies, het verlagen van winstbelasting en het afschaffen van regels voor het bedrijfsleven.

Voordelen van neoliberalisme?

Nadelen van neoliberalisme?

Vanaf 2000: Bevolkingsparticipatie

Door het neoliberalisme nam de sociale en regionale ongelijkheid enorm toe.

Reacties van burgers leidden tot:

• Bottom-up democratisering
• Sociale participatie

Wat? Waar? Waarom daar?

Vul je antwoord in in volgende slide

Door het neoliberalisme nam de sociale en regionale ongelijkheid enorm toe.

Reacties van burgers leidden tot:

• Bottom-up democratisering
• Sociale participatie

Wat? Waar? Waarom daar?

Wat? Waar? Waarom daar?
Vul je antwoord in in volgende slide

Wat? Waar? Waarom daar?

Wat? Waar? Waarom daar?
Vul je antwoord in in volgende slide

Wat? Waar? Waarom daar?

Wat? Waar? Waarom daar?
Vul je antwoord in in volgende slide

Wat? Waar? Waarom daar?

Maduro wint de verkiezing dec. 2020

Wat? Waar? Waarom is dat raar?

Wat? Waar? Waarom is dat raar?

Let op: veel examenvragen gaan over protesten, bottom-up democratisering en good governance

Volgende slides geven achtergrondinformatie

Verdieping en achtergrond

BIJ TIJDGEBREK SLA JE 5 DIA'S OVER

Onrust Chili

Video: Protesten in Chili

Evo Morales

Voormalig president Bolivia (2006-2019).
Eerste inheemse president.

Verkiezingen in 2019 onwettig verklaard.
In 2019 gevlucht naar Argentinië na claim door huidige regering 'aanzetten tot opruiing van eigen bevolking tijdens verkiezingen'. 

Sinds november 2020 weer terug in Bolivia na inauguratie Luis Arce (voormalige minister van Financiën onder Morales).

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/bolivia-wil-arrestatie-oud-president-morales~b215479e/

Bolivia

Verdieping / extra: 

Documentaire

'In de naam van het volk

- Evo Morales (Bolivia)'

Kijkvraag: noteer minimaal drie

begrippen/concepten die je herkent of die

je opvallen en leg de relatie met de lesstof

Bolsenaro Brazilië

Kijkvragen

Noteer begrippen/concepten die je herkent of die je opvallen en leg de relatie met de lesstof (minimaal 3)

Afsluiting: terug naar leerdoelen

• Je weet hoe de meeste Zuid-Amerikaanse landen zich in de postkoloniale periode hebben ontwikkeld tot meer stabiele democratische landen.
  
• Je kunt uitleggen waarom het neoliberalisme tot bottom-up democratisering en sociale participatie leidde
• Je kunt uitleggen hoe de koloniale tijd heeft gezorgd voor de huidige etnische en economische tegenstellingen
  

Drie dingen die ik deze les heb geleerd

Twee dingen die ik interessant vond deze les

Één vraag die ik nog altijd heb over de stof / de les