Aristoteles en de kunst

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Spoorboekje

-Recap vorige keer: de staat, het geluk en de deugd

-Kardinale en goddelijke deugden

-Lorenzetti en de allegorie van goed en slecht bestuur

Recap vorige les

- Aristoteles: het doel van de staat is geluk.

-Geluk = eudaimonia = zelfverwerkelijking = tot bloei komen als mens. Geluk is dus niet genieten (hedone) = hedonisme 

- Tot bloei komen als mens is een redelijk wezen worden. Na denken en de juiste keuzes maken

-Ontwikkelen van deugden --> in midden in relatie tot ons, volgens een rationeel principe, zoals iemand met praktisch inzicht het zou doen.

Geef een voorbeeld van een deugd en leg uit wat de uitersten ervan zijn

Kardinale en goddelijke deugden

De Kardinale Deugden (cardo = scharnier):
Matigheid, zelfbeheersing (sophrosyne, temperantia)
Moed, vasthoudendheid (andreia, fortitudo)
Verstandigheid, wijsheid (phronesis, prudentia)

Rechtvaardigheid (dikaiosyne, iustitia)

Geloof (fides)
Hoop (spes)
Liefde (caritas)

Midden in de zaal.

Links: Vrouwe justitia, met weegschaal.  Wordt vastgehouden door de wijsheid (sapientia). De ene engel beloont de andere straft.

Daaronder: harmonie (timmermansschaaf): door linten verbonden met de burgers die besturen.

Touw van rechter engel vrouwe justitia naar harmonie naar burgers naar goede bestuur

Goed bestuur. CSCV: Commune Saenorum Civitatis Virginis. Gemeente Siena, stad van de maagd.

Boven het hoofd: goddelijke deugden, geloof (met kruis), liefde (vlammend hart) en spes (die kijkt naar een visioen).

Links: Vrede (palmtak, ligt op harnas), kracht, voorzichtigheid (3 lampen),

Rechts: Grootmoedigheid (schaal met munten), gematigdheid/geduld (zandloper) en rechtvaardigheid (2e maal)

Ridders die waken over misdadigers

Rechtermuur: gebouwen zien er goed uit. Edelen gaan te paard, mooie kleding.  Ambachtslieden aan het werk, boeren brengen hun waren naar de markt, meisjes dansen in de straat (eendracht). Er wordt gebouwd boven op de school. Vrede en harmonie.

Ook het platteland profiteert van goed bestuur: er is een komen en gaan van edellieden en van boeren met hun vee en graan. Er zijn villa's, kastelen, goede oogsten, goede infrastructuur (wegen en de brug rechtsonder), men is vrij om te reizen zonder bang te hoeven zijn.

Rechts zetelt slecht bestuur: Gerechtigheid zit onderaan, helemaal ingebonden; de kapotte weegschaal ligt om haar heen. Boven haar, in het midden zit, als teken van ongerechtigheid: Tirannie (een duivel met hoorns en vleermuisvleugels), gekleed in cape met goudstiksel en edelstenen en in zijn hand, als teken van decadentie: een gouden beker. Boven hem zitten, als tegenhangers van Geloof, Hoop en Liefde: Hebzucht (Avaritia, met een kist met goud), Hoogmoed (Superbia, met zwaard en lelie) en IJdelheid (Vanitas, met spiegel en tak van vergane glorie).
Tirannie wordt geflankeerd door Wreedheid, Bedrog en Woede links van hem, en rechts: Tweedracht (met de zaag) en Oorlog (met het schild). Tweedracht is gekleed in de kleuren van Siena en zaagt haar eigen been door.
De gevolgen van slecht bestuur in de stad zijn: vervallen huizen, nauwelijks handel, geen bouwactiviteiten.

Helemaal links gaan krijgers ten strijde op het platteland.

Op het platteland gaan twee legers op elkaar af in een grauw, verbrand landschap, met ruïnes, huizen die in brand staan en er is geen landbouw te zien. Er heerst terreur en angst

1. Rechtvaardigheid is volgens Aristoteles en Lorenzetti een fundamentele waarde van de rechtstaat. Je zou kunnen zeggen: het is rechtvaardig als iedereen gelijk is.

Leg uit of Aristoteles het hiermee eens is en neem in je antwoord mee hoe Aristoteles de staatsvormen politeia en democratie beoordeelt en leg de figuur 'harmonie' in het schilderij van Lorenzetti uit.
(zie ook pag. 128)

Leg uit, aan de hand van wat volgens Aristoteles het doel van de staat is, waarom Lorenzetti de figuren naast 'goed bestuur' zo groot heeft geschilderd.