H5 par. 3 De Gouden Eeuw - M+ brugklas

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Tijd van regenten en vorsten

De Republiek, een bijzonder land

par. 5.3 De Gouden Eeuw

• Tijdvak: Tijd van regenten en vorsten
• 1600-1700

• Periode: vroegmoderne tijd
• 1500-1800

Invalshoeken

• Economisch: 
• Wat zijn de middelen van bestaan? 
• Leven mensen van de jacht, landbouw, industrie?
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?
• Geld

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• Bestuur
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
•  Leefomstandigheden van mensen.
•  Sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: 
• Gaat vooral over:
• geloof 
• kunst 
• wetenschap

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wie in de Republiek de meeste macht hadden.
• Je kunt vier sociale lagen beschrijven in de Nederlandse steden in de 17e eeuw.
• Je kunt beschrijven op welke twee gebieden de cultuur zich sterk ontwikkelde in de Republiek.
• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Het bestuur van de Republiek

• Tijdens de Opstand (1568-1648) vocht een aantal Nederlandse gewesten tegen de Spaande koning.
• In 1588 ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: geen echte eenheid.
• Bestond uit 7 gewesten met elk een eigen bestuur.
  

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Het bestuur van de Republiek

• Elk gewest had dus zijn eigen bestuur.
• Eigen wetten
• Eigen rechtspraak
• Eigen belastigen
  

Het bestuur van de Republiek

• Samen overlegden de gewesten met elkaar in Den Haag over:
• buitenlandse politiek
• verdediging van de Republiek

Het bestuur van de Republiek

• Rijke burgers bestuurden de Republiek: regenten.
• Belangrijke banen werden onder de regenten verdeeld.
• Macht bleef zo in handen van een klein groepje rijke families.

Het bestuur van de Republiek

• De stadhouder was ook een belangrijk bestuurder.
• Opperbevelhebber leger & vloot.
• Prins van Oranje.

Arm en Rijk

• In het bestuur van de Republiek waren rijke burgers uit de steden heel belangrijk.
• Niet iedereen was rijk.
• In de steden waren vier sociale lagen:

Arm en Rijk

1. De kleinste groep vormden de rijke kooplieden.

Zij investeerden hun geld telkens in nieuwe handelswaar of ondernemingen en werden zo steeds rijker.

Ze woonden in prachtige grachtenhuizen.

Zaten in het bestuur van de steden en gewesten.

Arm en Rijk

2. Daaronder kwamen de winkeliers en ambachtslieden.

Profteerden van de welvaart en verkochten veel spullen.

Woonden vaak boven hun winkel of werkplaats.

3. De derde groep bestond uit arbeiders.

Werkten voor een laag loon.

Laadden en losten de schepen.

Werkten voor kooplieden, winkeliers of ambachtslieden.

Arm en Rijk

4. Helemaal onderaan kwamen de armen.

Dit waren mensen zonder vast werk, ouderen en zieke mensen.

Armen kregen vaak eten en kleding van de kerk en de rijken.

Bloei van de kunst

• Tussen 1588 - 1672 ging het goed met de Republiek.
• Amsterdam centrum wereldhandel.
• Bloeiperiode voor de kunst en wetenschap.
• Gouden Eeuw.

Bloei van de kunst

• In de Republiek lieten rijke kooplieden en stadsbestuurders kunst maken.
• Ook ambachtslieden en winkeliers waren vaak rijk genoeg om kunst te kopen.

Bloei van de kunst

• Bijzonder, want in andere landen gaven vooral de koning en de kerk opdracht voor kunst.

• Portretten, landschappen, steden, dagelijks leven zijn geliefde onderwerpen in de Gouden Eeuw.

Jan Steen

De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn

Bloei van de wetenschap

• In de 16e eeuw:
• Ontdekkingsreizen: nieuwe volken, planten, dieren.
• Twijfelden geleerden aan kennis uit oude boeken.
• Niet alle kennis stond in boeken.
• Zelf onderzoek doen naar de natuur en menselijk lichaam.
• Tussen 1600 - 1700 werden veel nieuwe ontdekkingen gedaan: wetenschappelijke revolutie.

Welke gebied hoort niet bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. Utrecht
2. Limburg
3. Holland
4. Groningen

Waarover beslisten de gewesten niet zelf?

1. Oorlog & vrede
2. Rechtspraak
3. Belastingen
4. Wetten

Waarover beslisten de gewesten samen?

1. Buitenlandse politiek
2. Rechtspraak
3. Belastingen
4. Wetten

Wie was verantwoordelijk voor het leger en de vloot in de Republiek?

1. De koning
2. De stadhouder
3. De gewesten
4. De ministers

In welke eeuw was de gouden eeuw?

1. 15de eeuw
2. 16de eeuw
3. 19de eeuw
4. 17de eeuw

Wie gaven in de Republiek opdracht om kunst te maken?

1. Alleen de kerk
2. Alleen rijke burgers
3. De kerk & rijke burgers

Schrijf 1 ding op wat je geleerd hebt van deze les.

Wat vind je nog lastig?