Grammatica: Scheidbare werkwoorden.

• NT2
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Lesdoel

* Je herkent een scheidbaar werkwoord.

* Je maakt correcte zinnen met een scheidbaar werkwoord.

Scheidbare
werkwoorden, heb je voorbeelden?

Scheidbare werkwoorden

Veel Nederlandse werkwoorden bestaan uit een werkwoord en een ander woord.

Dit andere woord kan een bijwoord zijn:

goed        goedkeuren

hard         hardlopen

Scheidbare werkwoorden

Maar de meeste samengestelde werkwoorden bestaan uit een werkwoord en een voorzetsel, bijvoorbeeld: af, om, achter, op, uit,  etc.

af             afspreken

aan         aantrekken

achter    achterlaten

Scheidbare werkwoorden

Scheidbare werkwoorden bestaan uit twee delen:

een werkwoord

een voorzetsel

Bijvoorbeeld: opbellen, afgeven, uitlaten, voordoen, uitnodigen,

omdraaien.

Waar ligt de klemtoon?

Scheidbare werkwoorden

Als we een voorzetsel met een werkwoord combineren, is het eigenlijk geen voorzetsel meer. Een voorzetsel staat namelijk altijd voor een naamwoord (een zelfstandig naamwoord, een persoonlijk voornaamwoord).

bijvoorbeeld: in de tas, achter de muur, naast haar.

Voor het gemak noemen we toch 'voorzetsel'.

Hoe gebruik je een scheidbaar werkwoord?

Je schrijft eerst wie/wat (onderwerp). Dan het werkwoord dat je  aanpast aan de wie/wat. Het voorzetsel staat op de laatste plaats in de zin:

De trein  komt        om 10:00 uur   aan.

Wij            denken   eerst                    na. 

Scheidbare werkwoorden

Deze hond vindt het niet leuk dat we hem uitlachen!

Wat is het onderwerp?

Ik lach hem niet uit!

1. ik
2. hem

Wat is het werkwoord?

Ik lach hem niet uit!

1. lachen
2. uitlachen

Wat is het hele werkwoord?

Ik meld mij aan voor de cursus fotografie.

Wat is het hele werkwoord?

Carlos pakt zijn cadeau uit.

Schrijf de goede vorm.

Hua ......de pannenkoeken ...... . (omdraaien)

Schrijf de goede vorm.

De docent ..... de opdrachten ... . (uitleggen)

Welke zin is goed?

1. Ik ruim de tafel af.
2. Ik af de tafel ruim.
3. Ik afruim de tafel.
4. Ik ruim af de tafel.

Maak een zin met 'opbellen'.

Scheidbare werkwoorden

Hoofdzin met één werkwoord.

Ik bel mijn moeder op.

Ik was de borden af.

Hoofdzin met een hulpwerkwoord.

Ik wil straks mijn moeder opbellen.

Ik moet vanavond afwassen.

Welke zin is goed?

1. Morgen maak ik mijn huiswerk af.
2. Ik afmaak morgen mijn huiswerk.
3. Morgen afmaak ik mijn huiswerk.
4. Morgen af ik mijn huiswerk maak.

Scheidbare werkwoorden

Hoofdzin met één werkwoord:

Ik bel mijn moeder op.

Hoofdzin met een hulpwerkwoord:

Ik wil straks mijn moeder opbellen.

In de verleden tijd: Hij waste de borden af.

In de gebiedende wijs: Was de borden af.

In de voltooide tijd :

Ik heb mijn moeder opgebeld.               = eerst het voorzetsel!

Scheidbare werkwoorden

Wat heb je vandaag thuis gedaan? (opruimen)

Waarom heb je zo'n goed cijfer? (opletten)

Wat heeft de zuster met de oude vrouw gedaan? (aankleden)

Waar is jouw OV-chipkaart? (kwijtraken)

Wat heb je dit weekend gedaan? (uitrusten)

Wat hebben jullie vrijdag gedaan? (uitgaan)

Waarom zijn je ogen rood? (huilen)

zelf aan de slag:

• jullie gaan in je boek naar blz. 86, en maken opdracht 2 en 3,
• daarna gaan jullie online verder: de opdrachten bij 3.4.