Theorieles 3 (paragraaf 5 t/m 7), Nederland breidt zijn invloed uit

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

PLANNING

Deze les:

• Theorie paragraaf 5 t/m 7, Nederland breidt zijn invloed uit.
• Tijd over: zelfstandig werken.
• 7 maart --> deadline Max Havelaar.

Nederlands-Indië was niet zomaar een kolonie (link)

Kritiek op het cultuurstelsel (herhaling)

• De inlandse boeren moesten 20% van eigen grond laten bewerken voor grondstoffen voor de Nederlandse markt. 
• Ze moesten 66 dagen in het jaar herendiensten uitvoeren.

Welke producten werden in het cultuurstelsel verbouwd?

1. koffie, thee en indigo
2. specerijen, tabak en indigo
3. koffie, thee en specerijen
4. tabak, koffie en zout

Hoe groot was het percentage dat de boeren van hun land moesten gebruiken voor het cultuurstelsel?

1. 20
2. 30
3. 40
4. 50

Goed of fout?

In het cultuurstelsel draaide het om de levering
van cultuurproducten aan de Nederlanders.

1. Goed
2. Fout

Op welke manier gingen de Nederlanders met het bestuur van Java om?

1. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Javaanse vorsten voor in de plaats.
2. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Nederlandse ambtenaren voor in de plaats.
3. Ze lieten het grotendeels intact en plaatsen er een Nederlandse bestuur naast en boven.
4. Ze haalden het hele inheemse bestuur weg en plaatsten er een Nederlands bestuur.

Herhaling: Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

De liberalen waren dus een voorstander van het cultuurstelsel

1. Goed
2. Fout

Herhaling

• Liberalen belangrijke stroming in 1848. 

• Zij willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid

Herhaling: Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

Waarom leidde het Cultuurstelsel tot hongersnoden?

Omdat de boeren

1. minder geld gingen verdienen.
2. steeds minder zin kregen om te werken.
3. veel producten voor de export moesten leveren

Ondernemers in Indië 

• Liberalen willen niet dat de overheid zich met de economie bemoeit

• Ondernemen: Iets doen of verkopen aan een ander, om er zelf wat voor terug te krijgen (bijv. geld).

• Steeds meer wetten maken vrij ondernemerschap mogelijk: Mijnwet (1850), Agrarische wet (1870), Suikerwet (1871)

Deze wetten vallen samen met een periode in de geschiedenis welke periode is dit?

1. De Middeleeuwen
2. De renaissance
3. De Industriële Revolutie
4. De twee Wereldoorlgen

Ondernemers in Indië 

• Steeds meer Europese ondernemers gaan naar Indië

• Niet alleen op Java en Sumatra maar ook in de Buitengewesten (kleine eilanden).

• Nederlands-Indië interresant vanwege al zijn grondstoffen.

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Rubber

• Belangrijke nieuwe grondstof.

• In de Industriële revolutie belangrijk bij het bouwen van nieuwe machines en later bij auto's. 

https:

Waarom werd olie en rubber zo belangrijk?

1. Er werd elk jaar meer van gevonden in Nederlands-Indië
2. De rubber was nodig om olie te maken
3. De prijs van rubber en olie bleef stijgen door veel bosbranden
4. De vraag naar olie en rubber groeide door de industriële revolutie

Werken op de plantages

• Plantages hebben arbeiders nodig;

• Indonesië heeft vaak te weinig arbeiders (gebieden zijn dunbevolkt);

• Arbeiders worden voornamelijk uit China gehaald;

• Deze "contractarbeiders" worden koelies genoemd.

Behandeling van de koelies

• Werken keihard voor een laag loon;

• Koelies worden zeer slecht behandeld (lijfstraffen);
  

• Opstanden worden keihard neergeslagen;
  

• Zijn gebonden aan hun contract. Geen grote vooruitgang t.o.v. de slavernij.

Vanaf 1870: Nederland breidt zijn macht uit

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)

• Bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede én veel kortere route naar Nederlands-Indië

• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen.

Nederlands Imperialisme 

• Nederlandse versie van het modern imperialisme.
  

• Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) beschermt plantage-eigenaren.
  

• Uitbreiding van grondgebied zoals de Atjeh-oorlog.

Wat was voor Nederland een reden om rond 1870 zijn grondgebied in Indonesië uit te breiden?

1. Nederland wilde de slavenhandel uitbreiden.
2. Nederland wilde er gevangenen naar toe kunnen sturen.
3. Nederland wilde het Cultuurstelsel uitbreiden.
4. Nederland wilde meer macht en aanzien krijgen in de wereld.

Waarom wilde Nederland ook Atjeh in bezit hebben?

Nederlands Imperialisme 

• Conflict met Atjeh (op het eiland Sumatra) wordt erger (1873-1904)

• Atjeh is interessant vanwege zijn grondstoffen en vanwege de ligging.

• In 1910: heel Nederlands-Indië in bezit van Nederland.
  

Na de afschaffing van het Cultuurstelsel kwamen er meer particuliere ondernemingen in Indonesië. Op deze ondernemingen ontstond een tekort aan arbeidskrachten.

Op welke wijze werd dat tekort aan arbeidskrachten opgelost?

1. Door het aannemen van blanke Europeanen
2. Door het inhuren van contractarbeiders
3. Door het kopen van slaven

Rond 1870 vestigden steeds meer zelfstandige ondernemers zich in Indonesië.

Zij hielden zich vooral bezig met:

1. landbouw en industrie
2. landbouw en mijnbouw
3. mijnbouw en industrie

Zelfstandig werken

Noteer voor jezelf:

• Deadline Max Havelaar 7 maart.
• Nu --> Verder werken aan opdrachten in je leerpad.