Week 3

• Mediawijsheid
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Module mediawijsheid

Klas 3

Week 3: les 5 + 6

Vorige les heb je geleerd...

...hoe beeldbewerking en -manipulatie werkt.
... wat deep fakes zijn.
...hoe de journalistiek tegenwicht biedt aan nepnieuws.

Deze les ga je...

...leren wanneer informatie betrouwbaar is.

...leren hoe je zelf berichten kunt controleren op betrouwbaarheid.

...nepnieuwsberichten schrijven voor je radio-uitzending.

0

Betrouwbaarheid

Nieuws in de klas heeft een checklist gemaakt om nieuws te controleren. De stappen staan hieronder in het kort.

1. Lees het hele bericht en niet alleen de titel.

2. Waar komt het artikel vandaan?

3. Is het satire of een column?

4. Welke bronnen zijn gebruikt?

5. Kijk wie het artikel geschreven heeft.

6. Controleer de datum.

7. Praat erover, vraag anderen

Wat zijn de belangrijkste regels volgens jou? Leg uit.

Betrouwbaarheid

Ga naar www.speld.nl en kies een satirisch nieuwsbericht.

Hoe weet je dat het hier om satire gaat?

Betrouwbaarheid

Ga naar www.nieuwscheckers.nl en kies twee artikelen waarin een bewering is gecheckt.

Waarop is het oordeel in de artikelen gebaseerd?

Is het oordeel gebaseerd op één van de regels in de checklist?
Zo ja, welke regel en leg deze uit.
Zo nee, leg deze uit.

https:

Waartoe moedigt Ruud Oosterhout de scholieren aan?

Wat betekent 'polariserend'?

1. Ergens een streep door heen trekken.
2. Het heel koud maken
3. Verbinding maken tussen mensen
4. Onenigheid tussen mensen groter maken

Hoe kun je nepnieuws betrouwbaar laten lijken?

Opdracht

Ga naar de volgende slide en open de site.

Je gaat nu zelf nepnieuws maken.

www.slechtnieuws.nl

Nepnieuws

Er zijn verschillende strategieën die ingezet worden voor nepnieuws waarmee gespeeld wordt in bovenstaande game.

Strategieën voor nepnieuws

Vermommen

Emotie

Complottheorieën om lezers te misleiden

Polariseren

Trollen

Diskrediet

je kan zelf het aantal clicks verzinnen, waardoor een bericht heel populair lijkt. Ook kan je reageren onder je eigen artikel en dat van anderen, om zo net te doen of heel veel mensen erover praten. Ruzie maken in de comments werkt ook goed, dat is ook een goede manier om te polariseren.

betekent dat je tegenstanders persoonlijk aanvalt

je voordoen als iemand anders om autoriteit te veinzen

een kop en een plaatje bij elkaar zoeken die emotie oproepen

tegenstellingen opkloppen en net doen alsof mensen boos op elkaar zijn. Zo verleid je mensen om een kant te kiezen. Goed voor de clicks

"Wat je niet verteld wordt maar wat toch waar is!" "Grote cover-up!"

Pizzagate

Tijdens de presidentsverkiezing van 2016 in de Verenigde Staten is een pizzeria beschoten vanwege een verhaal over een vermeend pedofielennetwerk. Het netwerk zou verbonden zijn met presidentskandidaat Hillary Clinton. Het bleek niet waar. Dit verhaal wordt ook wel pizzagate genoemd.

Zoek op internet naar ‘Pizzagate’ en noteer welke van de strategieën toegepast zijn bij de totstandkoming van Pizzagate. Kies uit: vermommen, emotie, complottheorieën om lezers te misleiden, polariseren, trollen, diskrediet.

Quiztijd!

Quiz over het herkennen van nepnieuws (Socrative)

Lesdoelen behaald?

Beantwoord de vragen op de volgende slides om te bepalen of je de lesdoelen van deze les hebt behaald.

Ik weet hoe ik berichten kan controleren op betrouwbaarheid.

1. Ja
2. Nee

Ik kan berichten controleren op betrouwbaarheid.

1. Ja
2. Nee

Ik weet welke strategieën er zijn bij de verspreiding van nepnieuws.

1. Ja
2. Nee

Ik kan de verschillende strategieën die gebruikt worden bij de verspreiding van nepnieuws herkennen en benoemen.

1. Ja
2. Nee

Nu is het aan jullie!

Volgende week gaan we naar de TechSpace. Hier gaan jullie een radio-uitzending opnemen. Deze les ga je je voorbereiden op de opname.

Opdracht: radio-uitzending nepnieuws

• Je werkt in tweetallen.
• Bedenk minimaal 3 nieuwsitems die nep zijn.
• Zorg wel dat ze geloofwaardig zijn.
• Schrijf de nieuwsberichten helemaal uit.
• Volgende week spreek je alles in en mix je alles af, compleet met jingles en intro's.

Einde van deze les

NEPNIEUWS KOMT TOT STAND DOOR SOCIALE MEDIA.

1. juist
2. onjuist

Onjuist: nepnieuws is niet nieuw. Vroeger was er ook al sprake van valse berichten. Maar met de komst van sociale media worden valse berichten sneller verspreid en daardoor is de impact veel groter.

SOCIALE MEDIA ZORGEN ERVOOR DAT WE ONS BETER EN
GERICHTER INFORMEREN.

1. juist
2. onjuist

Onjuist: Facebook creëert een filterbubble. Als je bepaalde foto’s, bepaalde media of bepaalde artikels leuk vindt, krijg je alleen maar meer van hetzelfde. We bevestigen dus voortdurend ons eigen grote gelijk.

VALSE NIEUWSBERICHTEN HEBBEN EEN IMPACT OP HET
WERELDBEELD.

1. juist
2. onjuist

NEPNIEUWS DRAAIT OM DATA VERZAMELEN.

1. juist
2. onjuist

VIA SOCIALE MEDIA KRIJGEN WE VERSCHILLENDE INDRUKKEN.

1. juist
2. onjuist

Onjuist: Facebook creëert een filterbubble. Als je bepaalde foto’s, bepaal- de media of bepaalde artikels leuk vindt, krijg je alleen maar meer van hetzelfde. We bevestigen dus voortdurend ons eigen grote gelijk.

FACEBOOK IS EEN ECHOKAMER.

1. juist
2. onjuist

Juist: Sociale media creëren een filterbubble. Als je bepaalde foto's, bepaalde media of bepaalde artikels leuk vindt, krijg je alleen maar meer van hetzelfde te zien. Bovendien krijg je ook enkel de berichten van personen met dezelfde interesses en visies te zien. Zo wordt je visie op de wereld eenzijdig. Dit noemen we ook wel de echokamer. Je visie wordt nooit meer uitgedaagd en je denkt (misschien ten onrechte) dat iedereen denkt zoals jij. De meeste mensen staan heel kritisch tegenover de ‘filter bubble’ en de ‘echo chamber’. We bevestigen dus voortdurend ons eigen grote gelijk. Het is daarom belangrijk om ook mensen te volgen, liken... die er een andere visie dan jezelf op nahouden.

MEDIA BEÏNVLOEDEN HOE WE NAAR IETS KIJKEN

1. juist
2. onjuist

Juist. Media beïnvloeden hoe we naar iets kijken. Het lukt zelden om de werkelijkheid in al zijn complexiteit voor te stellen, mediaberichten vereenvoudigen de werkelijkheid. De media stappen ook mee in de waan van de dag, feiten, gebeurtenissen, uitspraken, die in werkelijk- heid niet de meest grote of invloedrijke zaken zijn, maar die overma- tige media-aandacht krijgen en daardoor potentieel meer invloed.
De werkelijkheid wordt in de media soms ook voorgesteld vanuit het ideologische kader van de journalist, het mediabedrijf of de bron van het bericht.

GELEZEN OP SOCIALE MEDIA DUS HET ZAL WEL ECHT ZIJN.

1. juist
2. onjuist

Onjuist: Sommige sites brengen enkel nepnieuws. Andere sites zijn erg links of rechts en brengen uitsluitend nieuws vanuit die ideologie. Daarnaast bestaan ook sites die echt en vals nieuws combineren. Wees dus kritisch. Kijk naar de bron en wees je eigen eindredacteur.

Stellingen

We bespreken twee stellingen klassikaal.

Ben je het eens of oneens? En waarom?

Stelling 1

Iedereen is een journalist. We hebben geen aparte journalisten meer nodig.

Stelling 2

Objectief nieuws bestaat niet. Achter ieder nieuwsbericht of verhaal gaat een wereldbeeld schuil. Achter elk verhaal zit wel een standpunt. 

Stellingen

Bespreek de uitspraken op de volgende slide in een groepje van twee of drie personen

Noteer de belangrijkste bevindingen.

Bevindingen kunnen antwoord geven op de vragen: Zijn jullie het eens met de stelling? Valt de uitspraak te nuanceren? Zijn ze altijd waar of niet?